CAA: કેન્દ્ર સરકારે દેશમાં CAA લાગુ કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. લોકસભા ચૂંટણી પહેલા સરકારનો આ નિર્ણય પશ્ચિમ બંગાળના સીએમ મમતા બેનર્જી માટે મુશ્કેલીનું કારણ બની શકે છે. વાસ્તવમાં, આ નિર્ણયથી પશ્ચિમ બંગાળમાં રહેતા માતુઆ સમુદાયને ફાયદો થશે અને તેમને નાગરિકતા મળશે. આ સમુદાય રાજ્યમાં કોઈપણ પક્ષની રમત બનાવવા અથવા તોડવાની શક્તિ ધરાવે છે. આ સમુદાયે 2019ની ચૂંટણીમાં ભાજપની તરફેણમાં મતદાન કર્યું હતું.
લોકસભા ચૂંટણીના રાજકીય ગરમાવો વચ્ચે મોદી સરકારે સોમવારે સાંજે નાગરિકતા સંશોધન કાયદા (CAA)ને લઈને એક નોટિફિકેશન બહાર પાડ્યું છે. આ સાથે દેશભરમાં CAA કાયદો અમલમાં આવ્યો છે. CAA હેઠળ પાકિસ્તાન, બાંગ્લાદેશ અને અફઘાનિસ્તાનથી ભારત આવેલા બિન-મુસ્લિમો નાગરિકતા મેળવી શકશે. 2024ની લોકસભા ચૂંટણી માટે રાજકીય મેદાનમાં પ્રવેશતા પહેલા, મોદી સરકારે CAAનો અમલ કરીને તેના ‘હિન્દુત્વ’ કંપમાં વધુ એક તીર ઉમેર્યું છે, જેમાં એકસાથે અનેક રાજકીય હિતોની સેવા કરવાની વ્યૂહરચના છે. સવાલ એ થાય છે કે CAAના અમલની લોકસભા ચૂંટણી પર શું અસર પડશે?
સીએએ નોટિફિકેશન જારી થતાં જ ભાજપે તેના સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર લખ્યું બીજેપીએ CAAની સંપૂર્ણ સમયરેખા પણ આપી છે, જેમાં એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે CAA એક્ટ 1955માં ફેરફાર કરવા માટે નાગરિકતા સંશોધન બિલ 2016માં સંસદમાં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ મોદી સરકારના બીજા કાર્યકાળમાં, તે પસાર થઈ ગયું હતું. 10 ડિસેમ્બર 2019ના રોજ લોકસભા અને બીજા દિવસે રાજ્યસભામાં પસાર થયું. 12 ડિસેમ્બર, 2019 ના રોજ રાષ્ટ્રપતિની મંજૂરી મળતાની સાથે જ CAA કાયદો બની ગયો, અને ચાર વર્ષ પછી, મોદી સરકારે સોમવારે CAA નોટિફિકેશન બહાર પાડ્યું.
ભાજપે લોકસભા ચૂંટણી પહેલા CAA પર એક પગલું ભર્યું છે, જેની પશ્ચિમ બંગાળ અને આસામની રાજનીતિ પર સૌથી વધુ અસર થવાની છે. નોટિફિકેશનની જાહેરાત થતાં જ પશ્ચિમ બંગાળમાં ભાજપ અને માતુઆ સમુદાયે ઉજવણી કરી હતી, પરંતુ આસામમાં ઓલ આસામ સ્ટુડન્ટ્સ યુનિયને વિરોધ કર્યો હતો અને આંદોલનને ઉગ્ર બનાવવાની જાહેરાત કરી હતી. જ્યારે CAAનો મુદ્દો પશ્ચિમ બંગાળમાં ભાજપ માટે રાજકીય રીતે અનુકૂળ સાબિત થઈ શકે છે, તે આસામમાં તણાવ પેદા કરી શકે છે. શું બંગાળમાં ક્લીન સ્વીપનું સપનું જોઈ રહેલી મમતા બેનર્જી માટે આ ચિંતાનું કારણ બની શકે છે?
તેની અસર બંગાળના રાજકારણ પર પડશે
CAA એ બંગાળમાં ભાજપનું ચૂંટણી વચન છે. અમિત શાહથી લઈને પીએમ મોદી સુધી, દરેક બંગાળમાં CAA લાગુ કરવાની વાત કરી રહ્યા છે અને હવે જ્યારે નોટિફિકેશન બહાર પાડવામાં આવ્યું છે, ત્યારે ભાજપને તેનો ફાયદો થવાની આશા છે. CAAના અમલ સાથે, પાકિસ્તાન, બાંગ્લાદેશ અને અફઘાનિસ્તાનથી ભારતમાં આવેલા બિન-મુસ્લિમ શરણાર્થીઓને નાગરિકતા મળશે, જેમાંથી સૌથી વધુ ફાયદો બંગાળના માતુઆ સમુદાયને મળશે. રાજ્યમાં માતુઆ સમુદાયની મોટી વસ્તી છે. 2019માં ભાજપે મટુઆ સમુદાયને વચન આપ્યું હતું કે તેમને CAA દ્વારા નાગરિકતા આપવામાં આવશે, જેનો લાભ પણ મળ્યો.
મટુઆ સમુદાય વિશે એવું કહેવાય છે કે બંગાળનું રાજકીય ગણિત મોટાભાગે માટુઆના મતો પર નિર્ભર છે. એવું માનવામાં આવે છે કે મટુઆ વોટ જ્યાં પણ જાય છે ત્યાં તેને ઉપરી હાથ મળે છે. બંગાળમાં અંદાજે એક કરોડ એંસી લાખ મતુઆ સમુદાયના મતદારો છે, જેઓ કોઈપણ પક્ષની રમત બનાવવા અથવા તોડવાની શક્તિ ધરાવે છે. પશ્ચિમ બંગાળના નાદિયા, ઉત્તર અને દક્ષિણ 24 પરગણા જિલ્લામાં ઓછામાં ઓછી ચાર લોકસભા બેઠકો પર આ સમુદાય નિર્ણાયક છે. CAAના મુદ્દે 2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં ભાજપે બાણગાંવ અને રાણાઘાટ બેઠકો જીતી હતી.
વાસ્તવમાં, CAAનો મુદ્દો મટુઆ સમુદાય માટે મહત્વપૂર્ણ છે. આ મહત્વને સમજવા માટે માતુઆ સમુદાયનો ઈતિહાસ જાણવો જરૂરી છે. માતુઆ સમુદાય પૂર્વ બંગાળ અને હવે બાંગ્લાદેશથી આવેલા હિન્દુ શરણાર્થીઓ છે. જાતિઓની શ્રેણીમાં, તેમને દલિત સમુદાય તરીકે રાખવામાં આવ્યા છે અને તેમને નમસુદ્ર કહેવામાં આવે છે. પશ્ચિમ બંગાળમાં લગભગ 17 ટકા માટુઆ સમુદાયના લોકો રહે છે.પશ્ચિમ બંગાળમાં બાંગ્લાદેશથી આવેલા માતુઆ સમુદાયના લોકો લાંબા સમયથી કાયમી નાગરિકતાની માંગ કરી રહ્યા છે. આ એવા હિંદુ શરણાર્થીઓ છે જે દેશના ભાગલા દરમિયાન અને પછી બાંગ્લાદેશથી ભારતમાં આવ્યા હતા. માતુઆ સમુદાયની જેમ રાજવંશી સમુદાયને પણ CAAનો લાભ મળે છે. રાજવંશી પણ હિંદુ છે. આ લોકોને 1971 પછી હજુ સુધી નાગરિકતા મળી નથી.
પશ્ચિમ બંગાળના ચાર જિલ્લા, નાદિયા, ઉત્તર 24 પરગણા, દક્ષિણ 24 પરગણા અને પૂર્વ બર્દવાનમાં માતુઆ સમુદાયનો પ્રભાવ છે. તેવી જ રીતે, પશ્ચિમ બંગાળની કુલ 42 લોકસભા બેઠકોમાંથી, 10 અનુસૂચિત જનજાતિ બેઠકો છે. આમાંથી ચાર લોકસભા બેઠકો પર મટુઆ સંપ્રદાયનો પ્રભાવ છે. માટુઆની સાથે રાજવંશી સમુદાયની પણ કાયમી નાગરિકતાની જૂની માંગ છે. રાજવંશી સમુદાય કૂચ બિહાર, જલપાઈગુડી, અલીપુરદ્વાર વગેરેમાં નોંધપાત્ર વસ્તી ધરાવે છે. આવી સ્થિતિમાં ઉત્તર બંગાળની 4-5 લોકસભા બેઠકો પર રાજવંશી સમુદાયનો પ્રભાવ છે. આ રીતે, એકંદરે CAA કાયદાની સીધી અસર રાજ્યની ચાર લોકસભા બેઠકો પર પડી છે.
જે સમુદાયોને CAA કાયદાથી ફાયદો થવાનો છે તેમણે બંગાળમાં 2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં ભાજપને ખુલ્લેઆમ સમર્થન આપ્યું હતું. આ જ કારણ છે કે CAA કાયદાનું નોટિફિકેશન બહાર પાડ્યા બાદ ભાજપ બંગાળમાં રાજકીય લાભની આશા રાખી રહ્યું છે. મમતા બેનર્જીએ કહ્યું છે કે તેઓ CAA લાગુ કરવા દેશે નહીં. જો મમતા બેનર્જી આ કાયદાના અમલમાં ઢીલું વલણ અપનાવશે તો ભાજપને તેમને કોર્નર કરવાની તક મળશે. ભાજપને ફાયદો મમતા બેનર્જી માટે ટેન્શન વધારશે.
