Mundra Port: વિશેષ અહેવાલ: મુન્દ્રા પોર્ટના CFSમાં સલામતીનો અભાવ—માનવજીવન માટે ઘાતક સાબિત થતી બેદરકારી
Mundra Port મુન્દ્રા પોર્ટ, જે ભારતમાં સૌથી મોટું ખાનગી પોર્ટ ગણાય છે, એ દેશના અર્થતંત્ર માટે મહત્વપૂર્ણ છે. અહીં દરરોજ હજારો કન્ટેનરોની આવક-જાવક થાય છે અને તેને સહાયક એવા અનેક Container Freight Stations (CFS) કાર્યરત છે. છતાં, અહીં રહેલા અનેક CFS માં સલામતીના માપદંડોનું પાલન થતું નથી, જેને કારણે શ્રમિકો માટે જીવલેણ પરિસ્થિતિ ઊભી થઈ રહી છે.
આપત્તિજનક સ્થિતિઓ –
અહેવાલો અનુસાર છેલ્લા એક વર્ષમાં મુન્દ્રા વિસ્તારમાં આવેલા CFSઓમાં સલામતીના અભાવના કારણે અનેક ગંભીર અકસ્માતો થયા છે. કેટલાક ચોક્કસ મુદ્દાઓ નીચે મુજબ છે:
પ્રશિક્ષણનો અભાવ:
શ્રમિકોને હેવી મશીનરી કે કન્ટેનર હેન્ડલિંગ અંગે યોગ્ય તાલીમ આપવામાં આવતી નથી.
સુરક્ષા સાધનોની અણઉપલબ્ધતા:
PPE (Personal Protective Equipment) જેવી કે હેલ્મેટ, સેિફ્ટી શૂઝ, ગ્લોઝ વગેરેનો ઉપયોગ મોટાભાગે કાગળ પર જ સીમિત રહે છે.
ઓવરલોડેડ કન્ટેનર્સ અને ખોટી સ્ટેકિંગ:
ઘણી જગ્યાએ કન્ટેનરોને નિયમો વિરુદ્ધ ઉંચા ઢગલામાં રાખવામાં આવે છે, જેના કારણે તેઓ પલટી જતા ગંભીર ઇજાઓ અને મૃત્યુ થાય છે.
ફાયર સેફ્ટી અને ઇમરજન્સી રેસ્પોન્સનો અભાવ:
કેટલીક જગ્યાએ અગ્નિશામક સાધનો સખત રીતે જાળવવામાં આવતા નથી અને હંમેશા કાર્યક્ષમ પણ નથી.
સ્થાનિક લોકો અને શ્રમિકોની વેદના
ઘણા શ્રમિકો મેસેજ્યા વિના ફરજ બજાવે છે. એક શ્રમિકે કહ્યું:
“હવે તો દરરોજ જીવ ખતરા પર રાખીને કામ કરીએ છીએ. જો અમારામાંથી કોઈ નીચે દબાઈ જાય કે crane fall થાય તો પૂછવા આવનાર કોઈ નથી.”
કાયદેસર ચકાસણીનો અભાવ
સૌથી મોટો પ્રશ્ન એ છે કે ઘણા CFS પ્રાઈવેટ ઓપરેટર્સ ચલાવે છે અને પર્યાપ્ત સેફ્ટી ઓડિટો થતા નથી. ગુજરાત મેરિટાઇમ બોર્ડ કે અન્ય સ્થાનિક અધિકારીઓ દ્વારા નિયમિત તપાસ અને પાલન ન થવાથી કંપનીઓ નિયંત્રણમાંથી બહાર હોય એવું લાગી રહ્યું છે.
હાલની સ્થિતિ અને શક્ય ઉકેલો
CFS ઓપરેટર્સ પર કડક કાયદેસર પગલાં લેવાં જોઈએ.
શ્રમિકોને ફરજિયાત તાલીમ આપવી જોઈએ.
મશીનરીનું નિયમિતમાં સારું મેન્ટેનન્સ અને ઇન્સ્પેક્શન થવું જોઈએ.
અકસ્માત થયે તાત્કાલિક સારવાર માટે મેડિકલ ફેસિલિટીઝ ઉપલબ્ધ હોવી જોઈએ.
રાજ્ય સરકાર અને સેન્ટ્રલ કંટ્રોલ ઓથોરિટીઝ દ્વારા surprise audits યોજવા જોઈએ.
મુન્દ્રા પોર્ટ દેશ માટે અર્થતંત્રનો ધમધમતો ધબકારો છે, પરંતુ જો એ પછાડે રોજગારીના નામે જીવ ગુમાવનાર શ્રમિકોની આહુતી થાય તો એ માનવાધિકાર વિરુદ્ધ છે. સલામતીના નિયમોનું પાલન કરાવવું હવે માત્ર ફરજ નહીં પણ આવશ્યકતા બની ચૂક્યું છે.
અરસાન તુર્ક નો વિશેષ અહેવાલ
