RBI રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો વતી સરકારી બોન્ડ વેચશે, 4.73 લાખ કરોડ રૂપિયાનું ભંડોળ એકત્ર કરશે
ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) એ જાહેરાત કરી છે કે જાન્યુઆરીથી માર્ચ 2025 ક્વાર્ટરમાં રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો વતી 4.73 લાખ કરોડના સરકારી બોન્ડ જારી કરશે. આ પગલાનો હેતુ બજારમાંથી ભંડોળ એકત્ર કરીને વિવિધ રાજ્યોની નાણાકીય જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવાનો છે. રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) એ કહ્યું છે કે તે બજારની સ્થિતિ (RBI ટુ સેલ બોન્ડ) અને અન્ય આવશ્યક પરિબળોને ધ્યાનમાં રાખીને કોઈપણ વિક્ષેપ વિના આગામી હરાજીની પ્રક્રિયા હાથ ધરશે. આ અંતર્ગત જાન્યુઆરી-માર્ચ 2025ના ત્રિમાસિક ગાળામાં ઉધારની સમાન વહેંચણી કરવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવશે.
સાપ્તાહિક શિડ્યૂલ અને હરાજીની પ્રક્રિયા
RBIએ આ યોજના હેઠળ એક જાહેરનામું બહાર પાડ્યું છે, જેમાં હરાજીના સાપ્તાહિક શેડ્યૂલ અને તેમાં ભાગ લેનારા રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના નામ છે. સેન્ટ્રલ બેંકે સ્પષ્ટતા કરી છે કે ઋણની વાસ્તવિક રકમ અને સહભાગી રાજ્યોની યાદી હરાજીની તારીખ (RBI ટુ સેલ બોન્ડ)ની તારીખના બે થી ત્રણ દિવસ પહેલા પ્રેસ રિલીઝ દ્વારા શેર કરવામાં આવશે. હરાજીની પ્રક્રિયાને સરળ રીતે ચલાવવા માટે, આરબીઆઈ બજારની સ્થિતિ અને અન્ય આવશ્યક પરિબળોને ધ્યાનમાં લેશે. તે સુનિશ્ચિત કરવામાં આવશે કે ક્વાર્ટર દરમિયાન ઉધાર સમાનરૂપે વહેંચવામાં આવે.
હરાજીની તારીખો બદલવાનો અધિકાર
આરબીઆઈએ પણ કહ્યું છે કે તે રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો સાથે પરામર્શ કર્યા પછી હરાજીની તારીખો અને રકમ બદલવાનો અધિકાર અનામત રાખે છે. આ પગલું ભારતીય બંધારણની કલમ 293(3) હેઠળ ભારત સરકારની પરવાનગી અને બજારની સ્થિતિ પર નિર્ભર રહેશે.
સરકારી બોન્ડ શું છે?
સરકારી બોન્ડ શું છે?સરકારી બોન્ડ (RBI ટુ સેલ બોન્ડ) અથવા સરકારી સિક્યોરિટીઝ (G-Sec) એ એક પ્રકારનું નાણાકીય સાધન છે, જે કેન્દ્ર સરકાર અથવા રાજ્ય સરકારો દ્વારા જારી કરવામાં આવે છે. આ બોન્ડ સરકારની દેવાની જવાબદારી દર્શાવે છે.
સરકારી સિક્યોરિટીઝને બે કેટેગરીમાં વહેંચવામાં આવી છે
શોર્ટ ટર્મ સિક્યોરિટીઝ: આને ટ્રેઝરી બિલ કહેવામાં આવે છે, જેની પાકતી મુદત એક વર્ષથી ઓછી હોય છે.
લાંબા ગાળાની સિક્યોરિટીઝ: આને સરકારી બોન્ડ અથવા ડેટેડ સિક્યોરિટી કહેવામાં આવે છે, જેની પાકતી મુદત એક વર્ષ કે તેથી વધુ હોય છે. સરકારી બોન્ડમાં ડિફોલ્ટનું જોખમ હોતું નથી અને તે જોખમ-મુક્ત ગિલ્ટ-એજ્ડ સાધનો તરીકે ઓળખાય છે.
બોન્ડ ઇશ્યુનું મહત્વ
આ પ્રક્રિયા દ્વારા આરબીઆઈ (આરબીઆઈ ટુ સેલ બોન્ડ) માત્ર રાજ્યોની નાણાકીય જરૂરિયાતો જ નહીં પરંતુ રાજ્યોની ઉધાર પ્રક્રિયા બજાર મૈત્રીપૂર્ણ અને વ્યવસ્થિત છે તેની પણ ખાતરી કરશે.
પૈસા કેવી રીતે વહેંચવામાં આવશે?
આરબીઆઈ (આરબીઆઈ ટુ સેલ બોન્ડ) એ જણાવ્યું છે કે તે હરાજીની પ્રક્રિયાને મુશ્કેલીમુક્ત બનાવવા અને ક્વાર્ટર દરમિયાન સમાનરૂપે ભંડોળનું વિતરણ કરવા પગલાં લેશે. આ પ્રક્રિયા રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોની નાણાકીય જરૂરિયાતોને સંતુલિત કરવામાં અને બજારમાં તરલતા જાળવવામાં મદદ કરશે.
નાણાકીય સ્થિરતા તરફના પગલાં
આરબીઆઈ (આરબીઆઈ ટુ સેલ બોન્ડ)નું આ પગલું ભારતીય અર્થતંત્ર માટે સકારાત્મક સંકેત છે. આનાથી રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને તેમના વિકાસ પ્રોજેક્ટ્સ અને અન્ય નાણાકીય જરૂરિયાતો પૂરી કરવામાં મદદ મળશે. વધુમાં, તે બજારમાં રોકાણકારો માટે સલામત વિકલ્પ પણ પ્રદાન કરશે.
