Lok Sabha elections: લોકસભાની ચૂંટણીમાં 5 કરોડ મતોની ગોલમાલ થઈ

• લોકશાહી માટે મત નહીં સરમુખત્યારશાહી માટે મત

મુંબઈ, 29 જુલાઈ 2024

Lok Sabha elections: ચૂંટણી પંચના આંકડાના આધારે અહેવાલમાં વોટ ફોર ડેમોક્રેસી નામના પુસ્તકમાં ચિંતાજનક આંકડો સામે આવ્યો છે, જેમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે કુલ મતોની સત્તાવાર અંતિમ ગણતરીમાંથી લગભગ પાંચ કરોડ વધારાના મત પડ્યા છે.

Lok Sabha elections 18મી લોકસભાની સામાન્ય ચૂંટણીની કામગીરીમાં કથિત ગેરરીતિઓ સામે આવી છે.

વોટ ફોર ડેમોક્રેસી – VFD, મહારાષ્ટ્ર-સ્તરનું નાગરિક મંચ છે, જેની સ્થાપના સામાજિક કાર્યકર્તા તિસ્તા સેતલવાડ, ડોલ્ફી ડિસોઝા, ફાધર ફ્રેઝર મસ્કરેન્હાસ અને ખલીલ દેશમુખ દ્વારા કરવામાં આવી હતી.

ECI ડેટા

ECI ડેટાના આધારે રિપોર્ટમાં એક ચિંતાજનક આંકડો સામે આવ્યો છે, જેમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે કુલ મતોની સત્તાવાર અંતિમ ગણતરીમાંથી લગભગ પાંચ કરોડ વધારાના મત પડ્યા છે.

ECI, મતોમાં થયેલા વિશાળ વધારા અંગે સ્પષ્ટતા આપવા માટે વારંવાર વિનંતી કરવામાં આવી હોવા છતાં, આજ સુધી કોઈ વિશ્વસનીય સ્પષ્ટતા પ્રદાન કરી નથી. આનાથી આશંકા ઉભી થાય છે કે ચૂંટણી પ્રક્રિયામાં “ફૂલેલા આંકડા” બતાવવા માટે ધાંધલી કરવામાં આવી હશે.

તદુપરાંત, અહેવાલનું ચોંકાવનારું નિષ્કર્ષ એ છે કે

આવા એકંદરે ફુલેલા આંકડાઓને કારણે, ભાજપ અને તેના સહયોગીઓ, જે રાષ્ટ્રીય લોકશાહી ગઠબંધન (NDA) ની રચના કરે છે, તે બહુવિધ રાજ્યોમાં ફેલાયેલી 79 લોકસભા બેઠકો જીતી શકે છે.

એનડીએની આ કથિત જીતના આધારે, અહેવાલમાં બોલ્ડ દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે 232 બેઠકો મેળવનાર ઈન્ડિયા બ્લોકના સાથી પક્ષો પાસેથી જનાદેશ ચોરવામાં આવ્યો હોઈ શકે છે, જ્યારે ભાજપને 240 બેઠકો મળી હતી, જેણે તેના એનડીએ સહયોગીઓ સાથે મળીને નરેન્દ્રને હરાવ્યા હતા. વડાપ્રધાન તરીકે, તેમણે સરકાર બનાવવા માટે બહુમતી મેળવી હશે.

VDF અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે અગાઉની સામાન્ય ચૂંટણીઓમાં, ચૂંટણી પંચે મતદાનના દિવસની સાંજ સુધીમાં મતદાનની ટકાવારી જાહેર કરી હતી અને બીજા દિવસે સુધારેલા આંકડા આપ્યા હતા, જેમાં બે આંકડાઓ વચ્ચે 1 કે 2 ટકાથી વધુનો તફાવત નહોતો. જો કે, 18મી સામાન્ય ચૂંટણીમાં તમામ સાત તબક્કામાં તફાવત “3.2 ટકાથી 6.32 ટકા” જોવા મળ્યો છે. આ તફાવત “આંધ્ર પ્રદેશમાં 12.54 ટકા અને ઓડિશામાં 12.48 ટકા” હતો, અને અંતિમ મતદાનમાં વધારાની સંચિત સરેરાશ 4.72 ટકા હતી.

ભાજપને 79 બેઠકો પર ફાયદો મળવાનો આરોપ

રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે 15 રાજ્યોમાં NDAની જીતનું માર્જિન 79 સીટોથી ઓછું છે. જો આપણે આ 79 બેઠકો રાજ્યવાર જોઈએ તો, ઓડિશામાં 18, મહારાષ્ટ્રમાં 11, પશ્ચિમ બંગાળમાં 10, આંધ્રપ્રદેશમાં સાત, કર્ણાટકમાં છ, છત્તીસગઢ અને રાજસ્થાનમાં પાંચ-પાંચ, બિહાર, હરિયાણા, મધ્યમાં ત્રણ-ત્રણ બેઠકો છે. પ્રદેશ અને તેલંગાણામાં આસામમાં બે અને અરુણાચલ પ્રદેશ, ગુજરાત અને કેરળમાં એક-એક સીટ છે.

અહેવાલ દર્શાવે છે કે મતોમાં અયોગ્ય વધારો એનડીએના ઉમેદવારોના વિજય માર્જિન કરતાં વધુ હતો અને જો તેમાં વધારો ન થયો હોત તો વિજેતા ઉમેદવાર હારી ગયા હોત. જો એનડીએને લોકસભાની 79 બેઠકોથી ઓછી બેઠકો મળી હોત તો તે બહુમતીના આંકડા સુધી પહોંચી શક્યું ન હોત. અને, અલબત્ત, ભાજપનો આંકડો 200થી ઓછો હશે. આ કારણે જ VDF રિપોર્ટમાં NDAની જીતને “ચોરી ગયેલા જનાદેશ” સિવાય બીજું કશું જ ગણાવ્યું છે.

ચૂંટણી પંચે વડાપ્રધાન સામે કોઈ પગલાં લીધાં નથી

મહત્ત્વની વાત એ છે કે જો રિપોર્ટમાં કરવામાં આવેલા દાવા સાચા હોય તો મુક્ત અને ન્યાયી રીતે ચૂંટણી કરાવવામાં ચૂંટણી પંચની ભૂમિકા શંકાસ્પદ છે. ચૂંટણી પંચે પહેલેથી જ તેની વિશ્વસનીયતા ગુમાવી દીધી છે કારણ કે તેણે વડા પ્રધાન મોદી સામે આદર્શ આચાર સંહિતા (MCC) લાગુ કરવા માટે કંઈ કર્યું નથી જ્યારે તેમણે ચૂંટણી પ્રચાર દરમિયાન વારંવાર સાંપ્રદાયિક વિભાજનકારી ભાષણો કર્યા હતા અને જ્યારે ચૂંટણી પ્રક્રિયા પૂર્ણ થઈ રહી હતી ચૂંટણી કમિશનર રાજીવ કુમારને પૂછવામાં આવ્યું કે ચૂંટણી પંચે મોદી સામે પગલાં કેમ ન લીધા, જેના જવાબમાં તેમણે પ્રસિદ્ધ જવાબ આપ્યો કે ઉચ્ચ હોદ્દા પર રહેલા લોકો જવાબદારીપૂર્વક કેવી રીતે કામ કરવું તે જાણે છે.

VDF રિપોર્ટમાં આંબેડકરની આશંકાઓને રેખાંકિત કરવામાં આવી હતી.

VDF રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ECIએ PM મોદી પર આદર્શ આચાર સંહિતા (MCC) લાગુ કરી નથી, જે તેમના પ્રત્યે ગૌણ વલણ દર્શાવે છે અને 16 જૂન, 1949 ના રોજ, બંધારણની કલમ 289 (હવે કલમ 324) ઈસીઆઈના ડ્રાફ્ટ પર ચર્ચા દરમિયાન બી.આર. આંબેડકર દ્વારા વ્યક્ત કરવામાં આવેલી આશંકાઓને સમર્થન આપવામાં આવ્યું હતું કે, કોઈ મૂર્ખ અથવા બદમાશની નિમણૂકને રોકવા માટે બંધારણમાં કોઈ જોગવાઈ નથી. ચૂંટણી કમિશનર, એવી શક્યતા હશે કે ECI એક્ઝિક્યુટિવનો પક્ષ બની જશે.

અહેવાલ, જેની એક નકલ તેના પ્રતિભાવ અને જરૂરી કાર્યવાહી માટે ભારતના ચૂંટણી પંચને મોકલવામાં આવી છે, જો સાચું હોય, તો સાબિત કરે છે કે ભારતીય ચૂંટણી પંચ, “કાર્યપાલિકાના અંગૂઠા” હેઠળ કાર્ય કરે છે, તે ઉદ્દેશ્ય મુક્ત અને ન્યાયી છે. ચૂંટણી બગાડવામાં આવી છે.જેને ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલતે બંધારણના મૂળભૂત માળખાના ભાગ રૂપે માન્યતા આપી છે.

તે દુઃખદ છે કે જ્યારે વડા પ્રધાન મોદી દાવો કરે છે કે ભારત ‘લોકશાહીની માતા’ છે, તે જ ચૂંટણી પ્રક્રિયા, જે કોઈપણ લોકશાહી પ્રણાલીનો મુખ્ય ભાગ છે, ECI દ્વારા કથિત અનિયમિતતાઓને કારણે વિક્ષેપિત થઈ રહી છે.

‘ECI ગુલામીની સાંકળોમાં ફસાયેલ’

VDF અહેવાલની દલીલો કે ECIની કથિત ભૂલો 2023 માં 18મી લોકસભામાં બહુમતી જીતવા માટે સત્તારૂઢ ભાજપની આગેવાની હેઠળના NDAની તરફેણની નિશાની છે, તે અનુપ બરનવાલા વિ. યુનિયન ઓફ ઈન્ડિયામાં સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા વ્યક્ત કરાયેલી આશંકાઓની પુષ્ટિ કરે છે “ગુલામીની સાંકળોમાં બંધાયેલ કમિશન” ન બનવું જોઈએ.

વિરોધ પક્ષો અને નાગરિક સમાજે બંધારણમાં સમાવિષ્ટ ચૂંટણી પ્રક્રિયાની પવિત્રતા અને ચૂંટણી પંચની સ્વતંત્રતા પુનઃસ્થાપિત કરવા અહેવાલની સામગ્રીનો ઉપયોગ કરવામાં આગેવાની લેવી જોઈએ.

લોકસભા ચૂંટણી 2024નું આચરણ – 22 જુલાઈના રોજ મુંબઈમાં રજૂ કરાયેલ મતદાન અને મતગણતરી દરમિયાન મતની હેરાફેરી અને ગેરરીતિઓનું વિશ્લેષણ, ભારતના ચૂંટણી પંચ (ECI) ની ભૂમિકાને પ્રકાશિત કરે છે.

18મી લોકસભાની સામાન્ય ચૂંટણીની કામગીરીમાં કથિત ગેરરીતિઓ સામે આવી છે.

વોટ ફોર ડેમોક્રેસી – VFD, મહારાષ્ટ્ર-સ્તરનું નાગરિક મંચ છે, જેની સ્થાપના સામાજિક કાર્યકર્તા તિસ્તા સેતલવાડ, ડોલ્ફી ડિસોઝા, ફાધર ફ્રેઝર મસ્કરેન્હાસ અને ખલીલ દેશમુખ દ્વારા કરવામાં આવી હતી.

ભૂતપૂર્વ અમલદાર એમજી દેવશ્યામ અને સામાજિક કાર્યકર્તા ડૉ. પ્યારે લાલ ગર્ગ દ્વારા આ લખવામાં આવ્યું હતું પુસ્તક પ્રકાશિત થયું છે.

ભાગલા પાડનારા ભાષણો સામે કોઈ કાર્યવાહી નહીં

રિપોર્ટમાં ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરવામાં આવી છે કે ચૂંટણી પંચે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સહિત ભારતીય જનતા પાર્ટીના નેતાઓ સામે ક્યારેય કાર્યવાહી કરી નથી. જેમણે ચૂંટણી પ્રચાર દરમિયાન ભાષણો આપતી વખતે અને મત માટે અપીલ કરતા મુસ્લિમોને નિશાન બનાવ્યા હતા. અહેવાલમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે, “ઉલ્લંઘન કરનારાઓ સામે કાર્યવાહી કરવામાં ECIની ઘોર નિષ્ફળતા છે. પછી તે વડા પ્રધાન હોય કે ભાજપમાં તેમના સાથીઓ, સંસ્થાના આચરણ પર ગંભીર દાગ બની રહેશે.
લેખકઃ ભારતના રાષ્ટ્રપતિ કે.આર. નારાયણન ખાસ ફરજ પરના અધિકારી રહી ચૂક્યા છે. આ તેમના અંગત મંતવ્યો છે.