Census of Asiatic lions : ગીરના સિંહોની વસ્તી ફરીથી ગણાશે, 5 વર્ષ બાદ થશે વ્યાપક સર્વે – અપનાવાશે આધુનિક પદ્ધતિ
Census of Asiatic lions : ગુજરાત રાજ્યમાં અસ્તિત્વ ધરાવતા એશિયાઈ સિંહોની વસ્તી ગણતરી દર પાંચ વર્ષે થાય છે. વર્ષ 2025માં હવે ફરીથી સિંહોની વસતિનો અંદાજ લગાવવામાં આવશે. આગામી 16મી વખતનો આ વિશાળ સર્વે 10 થી 13 મે દરમ્યાન યોજાશે, જેમાં દેશના એકમાત્ર એશિયાઈ સિંહોની વસાહતોમાંથી માહિતી એકત્રિત કરવામાં આવશે.
કયા વિસ્તારમાં થશે ગણતરી?
આ સર્વે રાજયના ૧૧ જિલ્લાઓમાં આવેલા ૫૮ તાલુકાઓમાં થશે. કુલ મળીને આશરે ૩૫,૦૦૦ ચો.કિમી. જેટલા વિસ્તારને આવરી લેવામાં આવશે. આ કામગીરી માટે અપનાવાશે “ડાયરેક્ટ બીટ વેરીફિકેશન” પદ્ધતિ, જે સૌથી વધુ ચોકસાઇ સાથે સિંહોની ગણતરી માટે જાણીતી છે.
કોણ કરશે આ કામગીરી?
આ અભિયાન માટે વિસ્તારને રિજિયન, ઝોન અને સબઝોનમાં વહેંચીને લગતા અધિકારીઓ અને આશરે 3,000 જેટલા ટ્રેઈન્ડ સ્વયંસેવકો દ્વારા કામગીરી હાથ ધરાશે. દરેક ટીમને ચોક્કસ નકશા અને ફોર્મ આપવામાં આવશે જેમાં અવલોકન સમયે જોવા મળેલી વિગતો જેમ કે:
સિંહોની ઉંમર અને લિંગ
ઓળખ ચિન્હો
જીપીએસ લોકેશન
હિલચાલની દિશા
જૂથની રચના
આ બધી માહિતી નોંધાશે.
ટેકનોલોજીથી ભરપૂર ગણતરી:
આવક સાથે જ ગતિવિધિની ચોકસાઈ વધારવા માટે હવે અપનાવવામાં આવશે મોડર્ન ટેકનોલોજી:
હાઈ રિઝોલ્યુશન કેમેરા
કેમેરા ટ્રેપ્સ
રેડિયો કોલરથી સજ્જ સિંહો – જેની મદદથી તેમના અવલોકન અને હિલચાલનું ટ્રેકિંગ શક્ય બનશે
e-GujForest એપ – રિયલ ટાઈમ ડેટા એન્ટ્રી, ફોટા અને જીપીએસ સહીત
GIS સોફ્ટવેર – સિંહોના મૂવમેન્ટ અને રહેવા વિસ્તારને મેપ કરવા માટે
બદલાતું રહેતું હેબિટેટ: બરડા અભ્યારણ્ય પણ તૈયાર
સિંહોને વિકલ્પ આશ્રયસ્થાનરૂપે બરડા અભ્યારણ્ય વિકસાવાઇ રહ્યું છે, જેથી એક જ વિસ્તારે અવલંબિત ન રહી, જંગલ રાજમાં વધુ સ્થિરતા અને સુરક્ષા લાવી શકાય.
સિંહોની વસતિમાં સતત વધારો: 1936 થી આજ સુધી
સિંહોની વસતિના આંકડાઓ જોઈએ તો સતત વૃદ્ધિ જોવા મળી છે:
1936: પ્રથમ વખત વસતિ ગણતરી
1995: 304 સિંહ
2005: 359
2015: 523
2020: 674 સિંહ
આ સફળતાનું શ્રેય – સ્થાનિક લોકોનો સહકાર, વન વિભાગની સતત દેખરેખ અને જાગૃતિ અભિયાનને જ જાય છે.
ગુજરાત માત્ર દેશનું નહીં, પણ દુનિયાનું પણ એકમાત્ર રાજ્ય છે જ્યાં એશિયાઈ સિંહો છે. તેમની વસતિનું સાચું સંરક્ષણ એ આપણા નૈસર્ગિક વારસાનું જતન છે. આવનારા દિવસોમાં આ ગણતરી કેવાં નવા રેકોર્ડ સેટ કરે છે તે જોવું રસપ્રદ રહેશે.
