Goa Liberation Day 2024: કેવી રીતે ભારતીય સેનાએ 36 કલાકમાં 450 વર્ષના પોર્ટુગીઝ શાસનને ઉથલાવી દીધું, વાંચો સંપૂર્ણ વાર્તા
ગોવા લિબરેશન ડે 2024: આઝાદી માટેના લાંબા સંઘર્ષ પછી જ્યારે ભારત આઝાદ થયું ત્યારે ગોવા હજુ પણ પોર્ટુગલના નિયંત્રણ હેઠળ હતું. લગભગ 450 વર્ષ સુધી ગોવામાં શાસન કરી રહેલા પોર્ટુગીઝને બહાર કાઢવું એટલું સરળ નહોતું, કારણ કે ત્યાંનો શાસક નાટોનો સભ્ય હતો. આ હોવા છતાં, દેશની આઝાદીના 14 વર્ષ પછી, જ્યારે ભારતે ગોવાને પોતાનો ભાગ બનાવવાનો નિર્ણય કર્યો, ત્યારે તેને પૂર્ણ કરવામાં માત્ર 36 કલાકનો સમય લાગ્યો. સંપૂર્ણ વાર્તા વાંચો.
Goa Liberation Day 2024: એક તરફ, મુઘલો પછી, અંગ્રેજોએ ભારત પર કબજો કરીને પોતાનું શાસન શરૂ કર્યું હતું, તો બીજી તરફ, પોર્ટુગલ પર પોર્ટુગીઝનું શાસન હતું. આઝાદી માટેના લાંબા સંઘર્ષ પછી ભારત આઝાદ થયું ત્યારે ગોવા હજુ પણ પોર્ટુગલના નિયંત્રણમાં હતું. લગભગ 450 વર્ષ સુધી ગોવામાં શાસન કરી રહેલા પોર્ટુગીઝને બહાર કાઢવું એટલું સરળ ન હતું, કારણ કે ત્યાંનો શાસક નાટોનો સભ્ય હતો અને તેના પર હુમલો કરવાનો અર્થ નાટો પર હુમલો હતો. આ હોવા છતાં, દેશની આઝાદીના 14 વર્ષ પછી, જ્યારે ભારતે ગોવાને પોતાનો ભાગ બનાવવાનો નિર્ણય કર્યો, ત્યારે તેને પૂર્ણ કરવામાં માત્ર 36 કલાકનો સમય લાગ્યો.
19 ડિસેમ્બર 1961ના રોજ ભારતે ગોવાને તેનું અભિન્ન અંગ બનાવ્યું. ત્યારથી આ તારીખને ગોવા મુક્તિ દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. ચાલો જાણીએ આ સાથે જોડાયેલી વાતો.
ભારતને આઝાદી મળી પરંતુ ગોવાને આઝાદી મળી નહીં
Goa Liberation Day 2024: તે વર્ષ 1498 હતું, વાસ્કો દ ગામા પ્રથમ વખત ભારત આવ્યા હતા. આ પછી, ધીમે ધીમે પોર્ટુગીઝ આવ્યા અને થોડા વર્ષોમાં પોર્ટુગીઝોએ ગોવા પર કબજો કરી લીધો. વર્ષ 1510 સુધીમાં, પોર્ટુગીઝો દ્વારા ભારતના ઘણા ભાગો એક પછી એક કબજે કરવામાં આવ્યા હતા. જો કે, 19મી સદી સુધીમાં, પોર્ટુગીઝ પાસે વસાહતના નામે માત્ર ગોવા, દમણ, દાદર, દીવ અને નગર હવેલી જ રહી ગયા હતા. 1947માં જ્યારે સ્વતંત્રતા સંગ્રામ સફળ થયો ત્યારે અંગ્રેજોએ ભારત છોડવું પડ્યું. જો કે તેણે દેશના બે ટુકડા કરી નાખ્યા. તેમ છતાં પોર્ટુગીઝોએ ગોવાને આઝાદ કરવાની ના પાડી.
તમામ રાજદ્વારી પ્રયાસો નિષ્ફળ ગયા
જ્યારે ભારત આઝાદ થયું ત્યારે તે ગોવાને પણ પોતાનો ભાગ બનાવવા માંગતો હતો. આ માટે સરકારે પ્રયાસો શરૂ કર્યા છે. ભારતે વર્ષ 1955માં ગોવા પર આર્થિક પ્રતિબંધ પણ લાદ્યો હતો, જેના કારણે કંટાળીને પોર્ટુગીઝોએ ગોવાને આત્મસમર્પણ કર્યું હતું. જો કે, આ પ્રયાસ પણ નિષ્ફળ ગયો. જ્યારે તમામ રાજદ્વારી પ્રયાસો એક પછી એક નિષ્ફળ ગયા, ત્યારે વડા પ્રધાન જવાહરલાલ નહેરુએ નક્કી કર્યું કે ગોવાને આઝાદ કરવા માટે સેનાનો ઉપયોગ કરવો પડશે. પંડિત નેહરુએ તેમના એક ભાષણમાં એમ પણ કહ્યું હતું કે ગોવા પર પોર્ટુગીઝ શાસન પિમ્પલ જેવું હતું. તેને ભૂંસી નાખવું જરૂરી છે.
પોર્ટુગીઝની ભૂલે રસ્તો ખોલ્યો હતો
ગોવા પર લશ્કરી કાર્યવાહી સરળ ન હતી. પોર્ટુગલ તે સમયે નોર્થ એટલાન્ટિક ટ્રીટી ઓર્ગેનાઈઝેશન (નાટો) નો ભાગ હતો. આવી સ્થિતિમાં પોર્ટુગલ પર હુમલો કરવાનો અર્થ નાટો પર હુમલો ગણાશે. નાટોના સભ્ય દેશો કોઈપણ સૈન્ય કાર્યવાહી પર ભારતની વિરુદ્ધ ઉભા રહેશે. આવી સ્થિતિમાં ભારત એક તક શોધી રહ્યું હતું અને પોર્ટુગીઝોએ જ ભારતને આ તક આપી. તેમની ભૂલે ભારતીય સૈન્ય કાર્યવાહીનો માર્ગ ખોલ્યો.
નવેમ્બર 1961માં પોર્ટુગીઝ સૈનિકોએ ભારતીય માછીમારો પર ગોળીબાર કર્યો હતો. આ ફાયરિંગમાં એક માછીમારનું પણ મોત થયું હતું. આના કારણે પોર્ટુગીઝો સામે આંતરિક રીતે સળગતી ચિનગારી ભડકવા લાગી. લોકો હવે ગોવાને કોઈપણ ભોગે ભારતના ભાગ તરીકે જોવા માંગતા હતા. આ ઘટના બાદ સ્થિતિ કાબૂ બહાર જતી જોવા મળી હતી. આને ધ્યાનમાં રાખીને વડાપ્રધાન જવાહરલાલ નેહરુએ તત્કાલિન સંરક્ષણ મંત્રી કેવી કૃષ્ણ મેનન સાથે ઈમરજન્સી બેઠક યોજી હતી. આ બેઠકમાં પોર્ટુગીઝો સામે કડક કાર્યવાહી કરવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો.
જ્યારે ઓપરેશન વિજય શરૂ થયું ત્યારે પોર્ટુગીઝો ચોંકી ગયા.
વડા પ્રધાન અને સંરક્ષણ પ્રધાન વચ્ચેની બેઠક પછી, પોર્ટુગીઝોને ગોવામાંથી ભગાડવા માટે 17 ડિસેમ્બર 1961ના રોજ ઓપરેશન વિજય શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. આ અંતર્ગત ભારતીય વાયુસેના, નેવી અને આર્મીના લગભગ 30 હજાર સૈનિકોને ગોવાને આઝાદ કરવા માટે તૈનાત કરવામાં આવ્યા હતા. પોર્ટુગીઝોએ શરૂઆતમાં આ સૈનિકોનો મુકાબલો કરવાનું નક્કી કર્યું. તેઓએ ગોવામાં ભારતીય સૈનિકોના પ્રવેશ માટેના મુખ્ય માર્ગ પર વાસ્કો નજીક પુલને ઉડાવી દીધો હતો. તેમ છતાં ભારતીય દળો રોકાયા ન હતા. વાયુસેનાએ પોર્ટુગીઝની જગ્યાઓ પર ભારે બોમ્બમારો કર્યો. સેના પણ આગળ વધી રહી હતી. આખરે પોર્ટુગીઝોએ હાર સ્વીકારી લીધી.
ભારતીય નૌકાદળની વેબસાઇટ અનુસાર, 19 ડિસેમ્બર 1961ના રોજ તત્કાલિન પોર્ટુગીઝ ગવર્નર મેનુ વાસાલો ડી સિલ્વાએ આત્મસમર્પણની જાહેરાત કરી હતી. તેણે લગભગ 8.30 વાગ્યે શરણાગતિની સંધિ પર હસ્તાક્ષર પણ કર્યા. આ સાથે જ ગોવામાં 450 વર્ષ લાંબા પોર્ટુગીઝ શાસનનો અંત આવ્યો. આ સાથે ગોવા ભારતનો ભાગ બની ગયું. આ સાથે દમણ અને દીવને પણ આઝાદી મળી. 30 મે 1987ના રોજ ગોવાને સંપૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો. તે સત્તાવાર રીતે ભારતનું 25મું રાજ્ય બન્યું.
