Explainer: ઘરમાં કેટલી રોકડ રાખવી યોગ્ય છે? ટેક્સ અને કાનૂની નિયમો જાણો
Explainer: કર નિષ્ણાતોના મતે, આવકવેરા કાયદામાં એ સ્પષ્ટ નથી કે કોઈ વ્યક્તિ પોતાના ઘરમાં કેટલી રોકડ રાખી શકે છે. જો કોઈ વ્યક્તિ કાયદેસર સ્ત્રોતોમાંથી રોકડ રકમ મેળવે અને યોગ્ય દસ્તાવેજો દ્વારા પ્રમાણિત હોય તો તે ઘરમાં રાખી શકે છે.
આજકાલ, પહેલાની સરખામણીમાં ઘરમાં રોકડ રાખવાનું ચલણ ઘટી ગયું છે, અને તેનું કારણ ડિજિટલ વ્યવહારોનું વધતું ચલણ છે. તેમ છતાં, જો તમે ઘરે રોકડ રાખો છો, તો તેના પર કોઈ મર્યાદા છે કે નહીં તે જાણવું મહત્વપૂર્ણ છે. તાજેતરમાં એક ન્યાયાધીશના ઘરમાંથી મોટી રકમ રોકડ મળી આવ્યા બાદ આ પ્રશ્ન ઉભો થયો છે. તો, પ્રશ્ન એ છે કે – તમે તમારા ઘરમાં મહત્તમ કેટલી રોકડ રાખી શકો છો?
કાયદો શું કહે છે?
આવકવેરા કાયદામાં ઘરમાં રોકડ રાખવા પર કોઈ કડક મર્યાદા નથી. તમે તમારી કમાણી અનુસાર ગમે તેટલી રોકડ રાખી શકો છો, જો પૈસા કાનૂની સ્ત્રોતોમાંથી આવે તો. જો તમે ગેરકાયદેસર રીતે પૈસા કમાયા હોય, તો તેને કાળું નાણું ગણવામાં આવશે અને આવકવેરા વિભાગ તેના પર ભારે દંડ અને કાનૂની કાર્યવાહી કરી શકે છે.
પૈસા રાખવાની કોઈ નિશ્ચિત મર્યાદા નથી
ઘરમાં રોકડ રાખવાની કોઈ મર્યાદા નથી. તમે ઇચ્છો તેટલા પૈસા રાખી શકો છો, પરંતુ તે પૈસા માટે તમારી પાસે કાયદેસર સ્ત્રોત અને દસ્તાવેજો હોવા મહત્વપૂર્ણ છે. જો આવકવેરા વિભાગ દરોડા પાડે છે, તો તમારે સાબિત કરવું પડશે કે આ પૈસા તમારી કમાણી છે કે બચત. જો તમારી પાસે આનો કાનૂની પુરાવો હોય, તો તમને કોઈ સમસ્યાનો સામનો કરવો પડશે નહીં.
કર નિષ્ણાતો શું કહે છે?
કર નિષ્ણાતો કહે છે કે ઘરમાં રોકડ રાખવા અંગે આવકવેરા કાયદામાં કોઈ ચોક્કસ નિયમો નથી. તમે ફક્ત કાયદેસર સ્ત્રોતોમાંથી મેળવેલી અને પ્રમાણિત રોકડ જ રાખી શકો છો. જોકે, આવકવેરા કાયદામાં અસ્પષ્ટ આવક સંબંધિત સ્પષ્ટ જોગવાઈઓ છે. જો કોઈ વ્યક્તિ મોટી માત્રામાં રોકડ રકમ લઈને જતી જોવા મળે, તો આવકવેરા અધિકારીઓ તેના સ્ત્રોત વિશે પૂછપરછ કરી શકે છે. તમારે આ પૈસા ક્યાંથી આવ્યા તે સાબિત કરવા પડશે અને તેના માટે દસ્તાવેજો રજૂ કરવા પડશે. જો તમે તેનો સ્ત્રોત સમજાવવામાં અસમર્થ છો, તો આ પૈસાને અઘોષિત આવક તરીકે ગણવામાં આવશે, જેના પર 78% કર અને દંડ લાગી શકે છે.
રોકડ વ્યવહારોની મર્યાદા કેટલી છે?
- એક દિવસમાં રોકડ વ્યવહારો ₹2 લાખથી વધુ ન હોઈ શકે.
- લગ્ન કે સમારંભમાં ₹ 2 લાખથી વધુની રોકડ ભેટ સ્વીકારવા બદલ દંડ થઈ શકે છે.
- જો તમને ₹50,000 થી વધુની ભેટ રોકડમાં મળે છે, તો તમારે તેનો હિસાબ આપવો પડશે.
આરબીઆઈ અને રોકડ રાખવાના નિયમો
RBI ના નિયમોમાં ઘરમાં રોકડ રાખવાની કોઈ મર્યાદા નથી. જોકે, જો તમે કોઈ વ્યવસાય ચલાવી રહ્યા છો, તો તે રોકડ તમારી કેશ બુક સાથે મેળ ખાતી હોવી જોઈએ. જો તમે ઉદ્યોગપતિ ન હોવ તો પણ, તમારે રોકડના સ્ત્રોતની સ્પષ્ટ વિગતો આપવી પડશે. આ બેંકમાંથી ઉપાડેલી રોકડ રકમ, અન્ય સ્ત્રોતોમાંથી મળેલી રોકડ રકમ અથવા તમને મળેલી ભેટ હોઈ શકે છે.
તેથી, જો તમારી પાસે ઘરે મોટી રકમ રોકડ હોય, તો ખાતરી કરવી મહત્વપૂર્ણ છે કે તેમાં દસ્તાવેજો અને પુરાવા છે જેથી કોઈપણ તપાસ દરમિયાન કોઈ સમસ્યા ન થાય.
