સુપ્રીમ કોર્ટમાં પેન્ડિંગ કેસ અને જજોની રજાઓને લઈને લાંબા સમયથી ચર્ચાઓ ચાલી રહી છે. તાજેતરમાં, જ્યારે ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડીવાય ચંદ્રચુડને ન્યાયાધીશોની રજાઓ વિશે પૂછવામાં આવ્યું ત્યારે તેમણે વિગતવાર જવાબ આપ્યો. અન્ય દેશોના ઉદાહરણો પણ આપ્યા. CJI ચંદ્રચુડે કહ્યું કે લોકોને અમે માત્ર સવારે 10.30 થી સવારના 4 વાગ્યા સુધી કોર્ટમાં બેસેલા દેખાઈએ છીએ. તેઓ દરરોજ 40 થી 60 કેસની સુનાવણી કરે છે. કોર્ટનો સમય એટલે કે 10.30 થી 4 દરમિયાન અમે જે કામ કરીએ છીએ તે અમારા કામનો એક નાનો ભાગ છે.
CJI ચંદ્રચુડે વધુમાં કહ્યું કે, અમારે બીજા દિવસે જે કેસની સુનાવણી કરવાની હોય છે, એની તૈયારી માટે પણ લગભગ એટલો જ સમય આપવો પડે છે. તમામ કેસોમાં જજમેન્ટ રિઝર્વ હોય છે, એવામાં જજ શનિવારે પોતાનો ચુકાદો લખે છે. પછી રવિવારે અમે સોમવારના કેસો વાંચીએ છીએ અને તૈયારી કરીએ છીએ. આમ સુપ્રીમ કોર્ટના દરેક જજ અઠવાડિયામાં 7 દિવસ કામ કરે છે.
CJI ચંદ્રચુડે આપી આ માહિતી
એક ડેટા શેર કરતા જસ્ટિસ ચંદ્રચુડે કહ્યું કે અમેરિકાની સુપ્રીમ કોર્ટ મહિનામાં 8 થી 9 દિવસ અને વર્ષમાં લગભગ 80 દિવસ બેસે છે. ઑસ્ટ્રેલિયાની સુપ્રીમ કોર્ટ મહિનામાં માત્ર 2 અઠવાડિયા અને વર્ષમાં લગભગ 100 દિવસ માટે બેસે છે. સિંગાપોરની કોર્ટ વર્ષમાં 145 દિવસ ચાલે છે. બ્રિટન લગભગ આપણા જેટલું જ છે. ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલત વર્ષમાં લગભગ 200 દિવસ કામ કરે છે.
જસ્ટિસ ચંદ્રચુડે પોતાનું ઉદાહરણ આપ્યું
જસ્ટિસ ચંદ્રચૂડ કહે છે કે તમામ લોકો એ નથી સમજી શકતા કે વેકેશન દરમિયાન પણ અમારો મોટાભાગનો સમય અનામત રાખવામાં આવેલા કેસોના નિર્ણયો તૈયાર કરવામાં પસાર થાય છે. કારણ કે કામકાજના દિવસોમાં અમારી પાસે સમય નથી, અમે સાતેય દિવસ કામ કરીએ છીએ.
પોતાનું ઉદાહરણ આપતા CJIએ કહ્યું કે ગત શિયાળાના વેકેશન દરમિયાન હું મારા જ્યુડિશિયલ ક્લાર્ક સાથે ચુકાદાઓ પર કામ કરી રહ્યો હતો. જે મારે ડિલિવર કરવાના હતા. આપણે સમજવું પડશે કે ન્યાયાધીશનું કામ માત્ર કેસોનો નિકાલ કરવાનું નથી. કેસના દરેક પાસાઓ વિશે વિચારવું પડે છે, કાયદો વાંચવો પડે છે. જો તમે ન્યાયાધીશોને વિચારવાની અને સમજવાની તક ન આપો, તો તમે ગુણવત્તાયુક્ત ચુકાદાની અપેક્ષા રાખી શકો નહીં.
તમને જણાવી દઈએ કે કાયદા મંત્રી કિરેન રિજિજુએ સુપ્રીમ કોર્ટમાં જજોની રજાઓને યોગ્ય ઠેરવી હતી. રિજિજુએ કહ્યું હતું કે SC ન્યાયાધીશો પર કામનું ભારે દબાણ છે. આવી સ્થિતિમાં રજાઓ જરૂરી છે.
ભારતમાં કોર્ટમાં કેટલા કામકાજના દિવસો છે?
ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલત વર્ષમાં લગભગ 193 દિવસ કામ કરે છે. તેવી જ રીતે હાઈકોર્ટ લગભગ 210 દિવસ કામ કરે છે. ટ્રાયલ કોર્ટ 245 દિવસ કામ કરે છે. તમને જણાવી દઈએ કે સેવા નિયમો અનુસાર હાઈકોર્ટ પોતાનું કેલેન્ડર સેટ કરી શકે છે. આનો અર્થ એ છે કે રજાનો સમયગાળો આગળ અને પાછળ થઈ શકે છે.
સુપ્રીમ કોર્ટમાં કેટલી રજાઓ?
સુપ્રીમ કોર્ટની વાત કરીએ તો વર્ષમાં લગભગ ત્રણ રજાઓ આવે છે. વાર્ષિક ઉનાળુ વેકેશન, જે લગભગ 7 અઠવાડિયાનું હોય છે. તે મેના અંતથી શરૂ થાય છે અને પછી જુલાઈમાં કોર્ટ ફરીથી ખુલે છે. આ પછી દશેરા અને દિવાળી દરમિયાન લગભગ એક અઠવાડિયાની રજા હોય છે. તેવી જ રીતે ડિસેમ્બરના અંતમાં બે સપ્તાહની રજા હોય છે.
