Vinayaka Chaturthi 2025: આવતીકાલે વિનાયક ચતુર્થી, જાણો પૂજા પદ્ધતિથી લઈને ઉપવાસ સુધી બધું.
વિનાયક ચતુર્થી પૂજા: હિન્દુ ધર્મમાં વિનાયક ચતુર્થી ભગવાન ગણેશને સમર્પિત એક મહત્વપૂર્ણ તહેવાર છે. આ દિવસે ભગવાન ગણેશની પૂજા વિધિપૂર્વક કરવામાં આવે છે. વિનાયક ચતુર્થીનો શુભ સમય કયો છે અને વ્રત કેવી રીતે તોડવું.
Vinayaka Chaturthi 2025: વિનાયક ચતુર્થી એ હિન્દુ ધર્મનો એક મહત્વપૂર્ણ તહેવાર છે જે ભગવાન ગણેશને સમર્પિત છે. આ તહેવાર દર મહિનાના શુક્લ પક્ષની ચતુર્થી તિથિએ ઉજવવામાં આવે છે. ભગવાન ગણેશને વિઘ્નહર્તા કહેવામાં આવે છે અને એવી માન્યતા છે કે તેમની પૂજા કરવાથી તમામ પ્રકારના અવરોધો દૂર થાય છે. ગણેશજી બુદ્ધિના દેવતા છે. તેમની પૂજા કરવાથી લોકોની બુદ્ધિનો વિકાસ થાય છે અને ભગવાન ગણેશની પૂજા કરવાથી ઘરમાં સુખ-સમૃદ્ધિ આવે છે. ગણેશજી નવી શરૂઆતના દેવતા છે. તેથી, કોઈપણ શુભ કાર્ય શરૂ કરતા પહેલા ભગવાન ગણેશની પૂજા કરવામાં આવે છે.
પંચાંગ અનુસાર માઘ મહિનાના શુક્લ પક્ષની ચતુર્થી તિથિ 1 ફેબ્રુઆરી શનિવારના રોજ સવારે 11:38 વાગ્યે શરૂ થશે અને બીજા દિવસે એટલે કે 2 ફેબ્રુઆરીએ સવારે 9:14 વાગ્યે સમાપ્ત થશે. આવી સ્થિતિમાં, ઉદયા તિથિ અનુસાર, આ વખતે વિનાયક ચતુર્થીનું વ્રત 1લી ફેબ્રુઆરી 2025 શનિવારના રોજ રાખવામાં આવશે અને 2 ફેબ્રુઆરી, રવિવારના રોજ ઉપવાસ તોડવામાં આવશે.
વિનાયક ચતુર્થી પૂજા વિધિ
- વિનાયક ચતુર્થીના દિવસે સૌથી પહેલા સવારને વહેલું ઉઠી, સ્નાન કરો અને ગણેશજીની પૂજાનો સંકલ્પ લો.
- ગણેશજીની મૂર્તિને ગંગાજળથી સ્નાન કરાવવી, અને તેમને ચંદન, રોળી, સિંદૂર વગેરેથી સજાવવી.
- ગણેશજીના વિવિધ મંત્રોનો જાપ કરો જેમ કે “ॐ गण गणपतये नमः”, “ॐ गं गणपतये नमः”.
- ગણેશજીને તમારી શ્રદ્ધા અનુસાર 11, 21, 51, 108 દુર્વા અર્પણ કરો.
- ગણેશજીને મોદક બહુ પ્રિય છે, તેથી તેમને મોદકનો ભોગ જરૂરથી લગાવો.
- અંતે, ગણેશજીની આરતી કરો અને લોકોને પ્રસાદ વિતરણ કરો.
- પૂજા પછી ગરીબો અને જરૂરતમંદોને દાન કરો.
વિનાયક ચતુર્થી પર શું કરવું
- ગણેશજીની મૂર્તિ સ્થાપિત કરીને વિધિ-વિધાનથી પૂજા કરો.
- ગણેશજીના મંત્રોનો જાપ કરો જેમ કે “ॐ गण गणपतये नमः”.
- ગણેશજીને મોદકનો ભોગ લગાવો અને 21 દુર્વા અર્પણ કરો.
- જો તમે વ્રત રાખી રહ્યા છો તો સાત્વિક આહાર ખાવો.
- જરૂરતમંદોને દાન કરો અને કોઈને પરેશાન ન કરો.
વિનાયક ચતુર્થી પર શું ન કરવું
- વિનાયક ચતુર્થી પર કોઈની નિંદા અથવા ચર્ચા ન કરો.
- કોઈપણ વ્યક્તિ સાથે ગુસ્સો ન કરો અને ષડયંત્ર ન બોલો.
- માઁસાહારથી પરહેજ કરો અને પ્રયોગનો લસણ અને કાંદા પણ ન ખાઓ.
- તમારા મનમાં નકારાત્મક વિચારો લાવવાનો પરિહર કરો.
વિનાયક ચતુર્થીના વ્રતમાં શું ખાવું
- ફળ: તમે વિવિધ પ્રકારના ફળો જેમ કે એફ, કેલા, દ્રાક્ષ, સંત્રા વગેરે ખાઈ શકો છો.
- દૂધ અને દૂધના ઉત્પાદનો: દૂધ, દહી, પનીર વગેરેનું સેવન કરી શકો છો.
- સૂખા ફળો: કિસમિસ, બદામ, કાજૂ વગેરે સૂખા ફળો ખાઈ શકો છો.
- શાકભાજી: ઉબલી અથવા ભાપમાં તૈયાર શાકભાજી ખાઈ શકો છો.
- કુટ્ટૂનું આટું: કુટ્ટૂના આટા થી બનાવેલી ખિચડી અથવા પૂડી ખાઈ શકો છો.
- સેંઢા મીઠું: તમે સેંઢા મીઠું નો ઉપયોગ કરી શકો છો.
વિનાયક ચતુર્થીના વ્રતમાં શું ન ખાવું
- અનાજ: ચોખા, ઘઉં, જ્વાર વગેરેનો સેવન ન કરો.
- દાળ: દાળનો સેવન ન કરો.
- તેલ અને ઘી: તેલ અને ઘીથી બનેલા પદાર્થોનો સેવન ન કરો.
- મસાલેદાર ખોરાક: મસાલેદાર ખોરાકનો સેવન ન કરો.
- માંસ, મચ્છી અને ઈંડા: માઁસ, મચ્છી અને ઈંડાનો સેવન બિલકુલ ન કરો.
વિનાયક ચતુર્થી વ્રત કથા
પૌરાણિક કથાના અનુસાર, એક સમયે ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતી નર્મદા નદીના કિનારે બેસેલા હતા. માતા પાર્વતીએ શિવજીને સમય પસાર કરવા માટે ચોપડ રમવા કહયું. રમતા-રમતા, માતા પાર્વતી હાર ગઈ અને ગુસ્સામાં આવી ગઈ. તેઓએ શિવજીને કહ્યું કે તેઓ એવો પુત્ર જન્મ આપશે જે તેમના કરતાં પણ વધુ બુદ્ધિમાન હશે.
શિવજી માતા પાર્વતીની વાત પર માનતા, એક મૂર્તિ બનાવી અને તેમાં પ્રાણ દલાવ્યા. આ રીતે ભગવાન ગણેશનો જન્મ થયો. ગણેશજીનો માથો હાથીનો હતો અને શરીર માનવીનો.
જ્યારે પાર્વતીજીને ગણેશજીને જોયો, ત્યારે તેઓ ખૂબ ખુશ થઈને તેમને પોતાનો પુત્ર માન્યો અને આશીર્વાદ આપ્યા. એક સમયે, ભગવાન શિવ બ્રહ્માંડનો પરિચય મેળવતા હોવા, જ્યારે તેઓ ઘરે પાછા આવ્યા, ત્યારે તેમને ઘરની દરવાજા બંધ મળ્યા. તેઓએ પ્રવેશ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો, પરંતુ દરવાજો ખુલ્યો નહીં. તેથી તેઓએ ગણેશજીને દરવાજો ખોલવા માટે કહ્યું.
ગણેશજી એ શિવજીને ઓળખી ન શક્યા અને દરવાજો ખોલવા માની ન કરી. આથી શિવજી ગુસ્સામાં આવીને ત્રિશૂળથી ગણેશજીનો માથો શરીરથી અલગ કરી દીધો. માતા પાર્વતી આ ઘટનાથી ખૂબ દુખી થઈ અને તેઓએ શિવજીને શાપ આપ્યો કે તેઓ ક્યારેય કોઈનું માથું જોડતા નથી.
શિવજીને માફી માંગતા, તેમણે બ્રહ્માજી પાસે વિનંતી કરી કે ગણેશજીને પુનર્જીવિત કરો. બ્રહ્માજી ચાર દિશાઓમાં જઈને એક હાથીનો માથો શોધી લાવ્યા અને તેને ગણેશજીના શરીર સાથે જોડતા. આ રીતે ગણેશજીનો પુનર્જન્મ થયો.
આ કથાના અનુસાર, ગણેશજીને વિઘ્નહર્તા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, કારણકે તેમણે શિવજીને પોતાના ઘરમાં પ્રવેશમાંથી રોકી રાખીને બધા પ્રકારના વિઘ્નો દૂર કર્યા.
વિનાયક ચતુર્થી વ્રત પરણ
વિનાયક ચતુર્થી વ્રતનું પરણ એ વ્રત તોડવાનો પ્રક્રિયા છે. દરેક વ્રતને તોડવાની એક નિશ્ચિત વિધિ હોય છે, જે વ્રતના પ્રકાર અને ધાર્મિક નિયમો પર આધાર રાખે છે. આવો જાણીએ કે વિધિ પ્રમાણે વ્રતનો પરણ કેવી રીતે કરવામાં આવે છે.
- વ્રત તોડવાનો સમય આવે તે પહેલા તાંબે પાણીથી સ્નાન કરવું અને શરીરને શુદ્ધ કરવું.
- જે દેવતા માટે વ્રત રાખવામાં આવ્યો છે, તેમની પૂજા કરવી.
- દેવતાની આરતી કરી પૂજા પૂર્ણ કરવી.
- પરણનો સમય આવ્યાની સાથે પ્રસાદ ગ્રહણ કરવો. પ્રસાદમાં સામાન્ય રીતે ફળ, દૂધ, દહીં વગેરે શામેલ હોય છે.
- પરણ કરતી વખતે, જો શક્ય હોય તો કોઈ જરૂરમંદ વ્યક્તિને દાન આપવું.
- પરણ સમયે પણ આહારમાં સાત્વિક ખોરાક લેવો, જેમ કે ફળ, દૂધ, દહીં વગેરે.
- વ્રતનો પરણ સામાન્ય રીતે આગામી દિવસે સૂર્યોદય પછી પૂજા કરી કરવામાં આવે છે.
આ વિધિ પ્રમાણે પરણ કરવાથી વ્રત સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ થાય છે.
