Mauni Amavasya 2025: મૌની અમાવસ્યા પર ભગવાન શ્રી હરિ વિષ્ણુ અને પીપળની પૂજા શા માટે કરવામાં આવે છે?
મૌની અમાવસ્યા 2025: મૌની અમાવાસ્યાના દિવસે પવિત્ર નદીઓમાં સ્નાન કરવા સાથે ભગવાન વિષ્ણુ અને પીપળના વૃક્ષની પૂજા કરવામાં આવે છે. કહેવાય છે કે આ દિવસે દેવતાઓ પવિત્ર નદીઓના કિનારે નિવાસ કરે છે, તેથી મૌની અમાવસ્યા પર ગંગા સ્નાનનું વિશેષ મહત્વ છે, પરંતુ શું તમે જાણો છો કે આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુ અને પીપળના વૃક્ષની પૂજા શા માટે કરવામાં આવે છે?
Mauni Amavasya 2025: માઘ માસના કૃષ્ણ પક્ષમાં આવતી અમાવસ્યાને મૌની અમાવસ્યા કહેવાય છે. હિન્દુ ધર્મમાં મૌની અને સોમવતી અમાવસ્યાનું વિશેષ મહત્વ છે. સોમવતી અમાવસ્યા પર ભગવાન શિવની પૂજા કરવામાં આવે છે. મૌની અમાવસ્યા પર શ્રી હરિ વિષ્ણુની પૂજા કરવાની પરંપરા છે. આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુની સાથે પીપળના વૃક્ષની પણ પૂજા કરવામાં આવે છે.
વિષ્ણુ અને પીપલના વૃક્ષની પૂજા
ધાર્મિક માન્યતા અનુસાર, મૌની અમાવસ્યાએ પિતર પૃથ્વી પર આવે છે, તેથી લોકો આ દિવસે પિતરોનું તર્પણ, પિંડદાન શ્રાદ્ધ વગેરે કાર્ય કરે છે. આ સિવાય મૌની અમાવસ્યાના દિવસે પૂજા-પાઠ સંબંધિત ઘણા પ્રશ્નો આપણા મનમાં આવતા છે. જેમાંથી એક પ્રશ્ન એ છે કે, મૌની અમાવસ્યાના દિવસે ભગવાન વિષ્ણુ અને પીપલના વૃક્ષની પૂજા કેમ કરવામાં આવે છે. આ પ્રશ્નનો જવાબ મૌની અમાવસ્યાની કથામાં મળે છે.
વાર્તા શું છે?
મૌની અમાવસ્યાની પૌરાણિક કથા અનુસાર, કાંચીપુરીમાં દેવ સ્વામી નામનો એક બ્રાહ્મણ રહેતો હતો. તેના સાથે પુત્રો અને એક દીકરી ગુણવતી હતી. તેની પત્નીનું નામ ધનવતી હતું. તેણે પોતાના બધા પુત્રોનું વિવાદ કરાવ્યું હતું. ત્યારબાદ, તે પોતાના મોટા પુત્રને દીકરી માટે યોગ્ય વર્ણું જોવા માટે નગર બહાર મોકલે છે. તેણે દીકરીની કુંડળી એક જ્યોતિષીને બતાવ્યા. જ્યોતિષી કુંડળી જોઈને કહે છે કે કન્યાનું લગ્ન થવાથી તે વિધવા થઈ જશે. આ વાત સાંભળીને દેવ સ્વામી દુઃખી થઈ જાય છે.
ત્યારે જ્યોતિષી એ તેને એક ઉપાય જણાવ્યો. તે કહે છે કે સિન્હલદ્વીપમાં સોમા નામની એક ધોબીન છે. તે ઘેર આવીને પૂજા કરે તો કુંડળીનો દોષ દૂર થઈ જશે. આ સાંભળીને દેવ સ્વામી દીકરી સાથે સૌથી નાના પુત્રને સિન્હલદ્વીપ મોકલાવે છે. બંને દરિયાના કિનારે પહોંચી જઈને તેને પાર કરવાના ઉપાય શોધી રહ્યા હતા. જ્યારે કોઈ ઉપાય મળ્યો ન હતો, ત્યારે તેઓ ભૂખા-પ્યાસા એક વટ વૃક્ષ નીચે આરામ કરવા લાગ્યા.
તે ઝાડ પર એક ગીધના પરિવારનો વાસ હતો. ગીધના બાળકોે તે દિવસભર આ બંનેના ક્રિયાકલાપો જોયા હતા. જ્યારે ગીધની મા તેમની બાળકોને ખોરાક આપતી, ત્યારે તેઓ ખોરાક ન ખાઈને આ ભાઈ-બહેન વિશે જણાવવા લાગ્યા. તેમની વાતો સાંભળીને ગીધની માને દયા અનુભવી. તે ઝાડની નીચે બેસેલા ભાઈ-બહેનને ખોરાક આપ્યો અને કહ્યું કે તે તેમની સમસ્યાનું ઉકેલ લાવી શકે છે. આ સાંભળીને બંનેએ ખોરાક ગ્રહણ કર્યો.
આગળના દિવસે સવારે, ગીધની માને બંનેને સોમાના ઘેર પહોંચી પહોંચાડી દીધા. તેઓ તેને લઈને ઘર પર આવ્યા. સોમાએ પૂજા કરી. પછી ગુણવતીનું લગ્ન થયું, પરંતુ લગ્ન થતાં જ તેના પતિનું મરણ થયું. ત્યારબાદ સોમાએ પોતાનો પુણ્ય ગુણવતીને દાન કર્યો અને આથી તેનું પતિ જીવંત થયો. ત્યારબાદ સોમા સિન્હલદ્વીપ પર આવી, પરંતુ તેના પુણ્યના અભાવમાં તેના પુત્ર, પતિ અને દામાદનું મરણ થયું.
આ પરિસ્થિતિ જોઈને સોમાએ નદીના કિનારે પિપલના ઝાડ નીચે ભગવાન વિષ્ણુની આરાધના શરૂ કરી. પૂજા કરતી વખતે તે પિપલના ઝાડની ૧૦૮ વાર પરિક્રમા કરતી. આ પૂજા દ્વારા તેને મહાપુણ્ય મળ્યો અને તેના કારણે તેના પુત્ર, પતિ અને દામાદ જીવંત થયા. તેનું ઘર ધન-ધાન્યથી ભરાઈ ગયું. આ કારણસર મૌની અમાવસ્યાના દિવસે પિપલના વૃક્ષ અને ભગવાન વિષ્ણુજીની પૂજા કરવામાં આવતી છે.
