Mahakumbh Mela 2025: પોષ પૂર્ણિમા, માઘી અમાવસ્યા, માઘી પૂર્ણિમા અને વસંત પંચમીનું શું મહત્વ છે, જે દિવસે મહાકુંભના અન્ય ખાસ સ્નાન થાય છે
મહાકુંભ મેળો 2025: પ્રયાગરાજમાં સંગમ નદીના કિનારે મહાકુંભ 2025 શરૂ થઈ ગયો છે. પહેલું શાહી સ્નાન ૧૩ જાન્યુઆરીએ પોષ પૂર્ણિમાના દિવસે હતું અને છેલ્લું શાહી સ્નાન ૨૬ ફેબ્રુઆરી, ૨૦૨૫ના રોજ મહાશિવરાત્રીના દિવસે થશે. આ દિવસે મહાકુંભનું સમાપન થશે. પોષ પૂર્ણિમા, માઘી અમાવસ્યા, માઘી પૂર્ણિમા અને વસંત પંચમીના દિવસે સ્નાનનું મહત્વ જાણો.
Mahakumbh Mela 2025: મહાકુંભ એ વિશ્વનો સૌથી મોટો ધાર્મિક મેળો છે. તે દર 12 વર્ષે યોજાય છે. આ હિન્દુ ધર્મનો એક મહત્વપૂર્ણ ધાર્મિક પ્રસંગ છે અને લાખો ભક્તો તેમાં ભાગ લે છે. પ્રયાગરાજના સંગમ કિનારે ભવ્ય મહાકુંભનો પ્રારંભ થયો છે. આ મહાકુંભનું પહેલું અમૃત સ્નાન ૧૩ જાન્યુઆરીના રોજ થયું હતું. મહાકુંભમાં, નાગા સાધુઓને સ્નાન કરવાની પહેલી તક આપવામાં આવે છે. આ દિવસે, નાગા સાધુઓ અને સંતો હાથમાં તલવારો, ત્રિશૂળ અને ડમરુ લઈને, આખા શરીર પર રાખ લગાવીને, ઘોડાઓ અને રથ પર સવાર થઈને, હર હર મહાદેવના નારા લગાવતા સંગમ પહોંચ્યા. અમૃત સ્નાન કરતા પહેલા નાગા સાધુઓએ ધાર્મિક ધ્વજને પ્રણામ કર્યા. ૧૩ જાન્યુઆરીથી ૨૮ ફેબ્રુઆરી સુધી આવતા વિવિધ સ્નાન અને શાહી સ્નાન ઉત્સવો દરેક રાશિ અને દરેક નક્ષત્રના લોકો માટે ખાસ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ સ્નાન ઉત્સવોમાં ત્રિવેણીમાં ડૂબકી લગાવવાથી પાપોથી મુક્તિ મળે છે.
શાહી સ્નાન શું છે?
મહાકુંભમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ ઘટના શાહી સ્નાન છે. આ સમયગાળામાં વિવિધ અખાડાઓના સાધુ-સંત પવિત્ર નદીમાં સ્નાન કરતાં છે. 13 જાન્યુઆરીના રોજ મહાકુંભની શરૂઆત થયા બાદ મકર સંક્રાંતિના દિવસે પહેલો શાહી સ્નાન હતો. હાલમાં, ત્રણ વધુ શાહી સ્નાન બાકી છે. 29 જાન્યુઆરીના રોજ મૌની અમાવસ્યાના દિવસે બીજું શાહી સ્નાન થશે. ત્રીજું શાહી સ્નાન 3 ફેબ્રુઆરીના રોજ બસંત પંચમીના દિવસે થશે. આ સાથે અંતિમ શાહી સ્નાન 26 ફેબ્રુઆરીના રોજ મહાશિવરાત્રીના દિવસે થશે. આ દિવસે મહાકુંભનો સમાપન પણ થશે.
આ અવસર પર, સંપ્રદાયના લોકો પવિત્ર નદીમાં ડૂબકી લગાવી શાંતિ અને મુક્તિની પ્રાર્થના કરે છે.
પૌષ પુર્ણિમા
પ્રયાગરાજમાં આ વખત મહાકુંભ મેલા પૌષ પુર્ણિમાથી શરૂ થયો છે. સનાતન ધર્મમાં પૌષ પુર્ણિમાનો વિશેષ મહત્વ છે. પૌષ માસના શ્રાવણ પક્ષની પુર્ણિમાને પૌષ પુર્ણિમા કહેવામાં આવે છે. આ દિવસે સ્નાન, દાન અને તર્પણ માટે અત્યંત મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. આ દિવસે ભગવાન સત્યનારાયણનું વ્રત રાખવામાં આવે છે અને પવિત્ર નદીઓમાં સ્નાન કરી તર્પણ કરવામાં આવે છે.
ભગીરથ વાતાવણમાં, ભગવાન સત્યનારાયણની પૂજા કરવા અને તેમના વ્રત કથાઓ સાંભળવાથી અક્ષય ફળ પ્રાપ્ત થવા જોઈએ. આ વર્ષે પૌષ પુર્ણિમા ખાસ છે કેમ કે બાર વર્ષ પછી મહાકુંભ મેલાની શરૂઆત પણ આ જ દિવસે થઈ છે.
આ દિવસને પવિત્ર માનીને, લોકો પોતાના પાપોનું નિરાકરણ અને શ્રદ્ધાને ઉજાગર કરે છે.
મૌની અમાવસ્યા
આ વર્ષે 29 જાન્યુઆરીએ મૌની અમાવસ્યા પર એક અદભુત સંયોગ બની રહ્યો છે, જે ખાસ છે. આ મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે ગ્રહ-નક્ષત્રોનો સંયોગ આ દિવસે સ્નાન માટે બહુ લાભદાયક બનાવે છે. શાસ્ત્રોમાં માઘ મહિનાને દાન-પુણ્ય, પૂજા-પાઠ વગેરે માટે બહુ શુભ અને પુણ્યકારી માનવામાં આવે છે.
શાસ્ત્રો અનુસાર આ દિવસે ઋષિ મનુનો જન્મ થયો હતો, તેથી આ દિવસને મૌની અમાવસ્યા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. માન્યતા છે કે આ દિવસે મૌન રહીને ઈશ્વરનું આરાધના કરવાથી વિશેષ ફળ મળે છે.
આ દિવસ પવિત્રતા અને ધાર્મિક ક્રિયાઓના અવસર તરીકે મનાય છે, અને વિશ્વાસ છે કે આ દિવસે નિષ્ઠાવાન શ્રદ્ધાળુ ઈશ્વરના ચરણોમાં વધુ સારી રીતે જોડાઈ શકે છે.
માઘી પૂર્ણિમા
માઘ મહિનામાં પદતો પૂર્ણિમાને માઘી પૂર્ણિમા કહેવામાં આવે છે. મહાકુંભ દરમિયાન માઘી પૂર્ણિમા 12 ફેબ્રુઆરીને પડશે. આ દિવસે ગંગામાં સ્નાન કરવું સામાન્ય દિવસોથી પણ ખૂબ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે.
શાસ્ત્રોની માન્યતાઓ અનુસાર, માઘી પૂર્ણિમા પર દેવતાઓનો પૃથ્વી પર આગમન થાય છે. આ સમયે દેવતાઓ માનવીના સ્વરૂપમાં પૃથ્વી પર આવે છે. માઘી પૂર્ણિમા પર દેવતાઓ માનવી સ્વરૂપે ત્રિવેણી સંગમમાં સ્નાન, દાન અને ધ્યાન કરે છે. આ દિવસે ત્રિવેણી સંગમમાં સ્નાન કરનારને મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે.
આ દિવસે પૂજા-પાઠ કરનારની તમામ મનોકામનાઓ પૂરી થાય છે. પૌષ પૂર્ણિમા પર શરૂ થતો કલ્પવાસ માઘી પૂર્ણિમા પર પૂરો થાય છે.
વસંત પંચમી
માઘ મહિનાની શુક્લ પક્ષની પંચમી તિથિ 02 ફેબ્રુઆરી, 2025ને સવારે 9:14 વાગ્યે શરૂ થશે અને 03 ફેબ્રુઆરી, 2025ને સવારે 6:52 વાગ્યે પૂર્ણ થશે. ઉદયા તિથિ અનુસાર, બસંત પંચમીનો તહેવાર 02 ફેબ્રુઆરીને મનાવવાનો છે.
આ અવસર પર જો મહાકુંભના ત્રિવેણી સંગમ પર સ્નાનનો મોકો મળે, તો તે ભક્તો માટે અત્યંત પુણ્યકારી રહેશે. બસંત પંચમીનો તહેવાર મુખ્યત્વે ભગવાન સરસ્વતી, વિદ્યા, કલા અને સંગીતની દેવી, ના વેદથી જોડાય છે. આ દિવસને વિદ્યા અને બુદ્ધિની શરૂઆત તરીકે માનવામાં આવે છે.
આ દિવસે માં સરસ્વતીની પૂજા કરવાથી શિક્ષણ, કલા અને સંગીતના ક્ષેત્રમાં સફળતા મળે છે.
આ દિવસથી વસંત ઋતુની શરૂઆત થાય છે, જે વૈશિષ્ટ્યપૂર્ણ અને આનંદમય મોસમ માની جاتی છે. આ સમયે ખેતરોમાં સરસોના પીળા ફૂલો અને પ્રકૃતિની હરિયાળી મનને આનંદ આપે છે.
વિશેષ રીતે, વસંત ઋતુને તમામ ઋતુઓનો રાજા માનવામાં આવે છે.
સ્નાન ઉપરાંત, મહાકુંભમાં અનેક ધાર્મિક અનુષ્ઠાનો કરવામાં આવે છે જેમ કે હવન, યજ્ઞ અને ભજન-કીર્તન. તે સાથે સાથે, મહાકુંભમાં ધાર્મિક મંચ પર ચર્ચા માટે ધર્મસભાઓનું આયોજન પણ થાય છે.
