Mahakumbh 2025: આઠ સંતોએ સ્થાપના કરી હતી પંચાયતી મહાનિર્વાણી અખાડા, જાણો કેટલો જૂનો ઈતિહાસ
મહાનિર્વાણ અખાડા: પંચાયતી મહાનિર્વાણી અખાડાને આપવામાં આવેલા બે શક્તિ સ્વરૂપના ભાલાના નામ છે સૂર્ય પ્રકાશ અને ભૈરવ પ્રકાશ. બંને ભાલા મંદિરના પ્રમુખ દેવતા પાસેના અખાડામાં રાખવામાં આવ્યા છે. જ્યારે પ્રમુખ દેવતાની પૂજા કરવામાં આવે છે, ત્યારે આ બે ભાલાની પણ પૂજા કરવામાં આવે છે.
Mahakumbh 2025: પ્રયાગરાજમાં ધાર્મિક ઉત્સવ મહાકુંભનો પ્રારંભ થવા જઈ રહ્યો છે. આ ફેસ્ટિવલ 13 જાન્યુઆરીથી શરૂ થશે અને 26 ફેબ્રુઆરી સુધી ચાલશે. તમામ અખાડાઓને મહાકુંભમાં સામેલ કરવામાં આવશે. મહાકુંભમાં અખાડા મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ અખાડાઓની સ્થાપના ધર્મની રક્ષા માટે કરવામાં આવી હતી. અખાડાઓનો ઈતિહાસ ઘણો જૂનો છે. દેશમાં 13 મુખ્ય અખાડા છે. આ અખાડાઓમાંનો એક છે પંચાયતી મહાનિર્વાણ અખાડા. આ શૈવ સશસ્ત્ર અખાડો છે.
શ્રી પંચાયતી મહાનિર્વાણી અખાડા: સ્થાપના અને ઈતિહાસ
વિક્રમ સંવત્ 805 માં સ્થાપના:
- સ્થાપના:
આ અખાડાની સ્થાપના વિક્રમ સંવત્ 805માં આઠ સંતોએ મળી કરી હતી.- આ બધાં સંતો અટલ અખાડા સાથે જોડાયેલા હતા.
- અખાડાના ઈષ્ટ દેવ કપિલ ભગવાન છે.
- સ્થાન: આ અખાડાનું સ્થાપન ગડકુંડાના સિદ્ધેશ્વર મહાદેવ મંદિરમાં થયું હતું.
- આ મંદિર બિહારના હઝારીબાગ જિલ્લાના ગડકુંડા વિસ્તારમાં છે.
- પ્રયાગરાજમાં સ્થાનાંતરણ:
જ્યારે આ અખાડાને પ્રયાગરાજ લાવવામાં આવ્યું, ત્યારે તેનું નામ શ્રી પંચાયતી મહાનિર્વાણી અખાડા રાખવામાં આવ્યું.- ત્યારબાદ આ અખાડામાં અટલ અખાડાના સાધુ-સંતો પણ જોડાયા.
- આ અખાડાને બે શક્તિના પ્રતીક રૂપે ભાલા (ભાલા) આપવામાં આવ્યા, જે તેની શક્તિ અને પરંપરાનું પ્રતીક છે.
1200 વર્ષ જૂનો ઈતિહાસ:
- ભાલાઓના નામ:
- આ અખાડાના ઇષ્ટદેવ માટે બે ભાલા છે, જેનુ નામ છે:
- સૂર્ય પ્રકાશ
- ભૈરવ પ્રકાશ
- બંને ભાલા અખાડાના મંદિરના ઈષ્ટદેવ પાસે રાખવામાં આવે છે.
- જ્યારે ઇષ્ટદેવની પૂજા કરવામાં આવે છે, ત્યારે આ બંને ભાલાઓની પણ પૂજા કરવામાં આવે છે.
- આ અખાડાના ઇષ્ટદેવ માટે બે ભાલા છે, જેનુ નામ છે:
- શાહી સ્નાન પરંપરા:
- જ્યારે આ અખાડાના સાધુ-સંત મહાકુંભમાં શાહી સ્નાન માટે જાય છે:
- આ ભાલાઓને લઈ બે સંત સૌથી આગળ ચાલે છે.
- સ્નાન પહેલાં: બંને ભાલાઓને સૌપ્રથમ સ્નાન કરાવવામાં આવે છે.
- તે પછી જ આ અખાડાના સાધુ-સંત શાહી સ્નાન કરે છે.
- જ્યારે આ અખાડાના સાધુ-સંત મહાકુંભમાં શાહી સ્નાન માટે જાય છે:
અખાડાની વિશેષતાઓ:
- પ્રાચીન ઇતિહાસ: આ અખાડાનો ઈતિહાસ 1200 વર્ષથી વધુ જૂનો છે.
- શક્તિ પ્રતીક: આ અખાડાને મળેલા ભાલા તેની શક્તિ અને પરંપરાનું પ્રતીક છે.
- શ્રદ્ધા અને પરંપરા: અખાડાના ઇષ્ટદેવ અને તેમના સાથે જોડાયેલા શાસ્ત્રો-શસ્ત્રો આજના સમય સુધી શ્રદ્ધાથી પૂજાય છે.
સદસ્ય બનવાની પ્રથા: તપાસ અને લોકતંત્ર
સદસ્ય બનાવતાં પહેલાં થાય છે તપાસ
- તપાસ પ્રક્રિયા:
- આ અખાડામાં જોડાવા ઈચ્છનાર વ્યક્તિને પહેલા તપાસ પ્રક્રિયામાંથી પસાર થવું પડે છે.
- વ્યક્તિના પાત્રત્વ અને ઈચ્છા વિશે સંપૂર્ણ તપાસ કરવામાં આવે છે.
- જો વ્યક્તિ તમામ માપદંડો પર ખરી ઉતરે, ત્યારે જ તેને આ અખાડાની સદસ્યતા આપવામાં આવે છે.
પદ માટે લોકતંત્ર આધારિત પ્રક્રિયા
- લોકતંત્રનું પાલન:
- આ અખાડામાં કોઈપણ ને પદ આપતી વખતે લોકતંત્ર આધારિત પ્રક્રિયા અપનાવવામાં આવે છે.
- દરેક પદ માટે યોગ્યતા, વ્યક્તિત્વ અને ધાર્મિક પ્રતિબદ્ધતાને ધ્યાનમાં રાખીને પસંદગી કરવામાં આવે છે.
- આ પ્રક્રિયાથી સાબિત થાય છે કે પદ માટે યોગ્ય વ્યક્તિ જ પસંદ થાય છે.
વિશેષતા:
- આ અખાડાની વિશેષતા એ છે કે અહીં જાહેર નિષ્ઠા અને સામૂહિક સહમતિના આધારે નવું સભ્ય અથવા પદાધિકારી નિમવામાં આવે છે.
- આ પરિણામે, આ અખાડાના સાધુઓ અને પદાધિકારીઓમાં ઉંચી શ્રદ્ધા અને દાયકાઓથી ચાલતી પરંપરાની સરસત્તા જળવાઈ રહી છે.
નિષ્કર્ષ:
શ્રી પંચાયતી મહાનિર્વાણી અખાડોમાં નવું સભ્ય બનવું કે પદ પ્રાપ્ત કરવું એ માત્ર પ્રમાણિકતા અને નીતિ આધારિત પ્રક્રિયા છે. તપાસ અને લોકતંત્રના સાધનોનો ઉપયોગ, આ અખાડાની સચ્ચાઈ અને સંસ્થાની માટી મજબૂત બનાવે છે.
