Lord Ram: મહિલાઓ પ્રત્યે ભગવાન શ્રી રામનું દ્રષ્ટિકોણ કેવું હતું? તેમના જીવન સાથે જોડાયેલી મહત્વપૂર્ણ વાતો અહીં વાંચો
જ્યારે માતા કૌશલ્યા પોતે શ્રી રામની માતા બનવાનું સન્માન ધરાવે છે, ત્યારે માતા કૈકેયીને માત્ર રઘુકુળની સુરક્ષા જ નહીં પરંતુ માનવ સમાજના કલ્યાણની પણ લાગણી છે. આટલું જ નહીં, માતા સુમિત્રા પરિવારની સજાવટનું પાલન કરે છે અને રાજભવનમાં પોતાના બે પુત્રોને સત્તા સંઘર્ષથી દૂર રાખીને પારિવારિક એકતાનો આદર્શ રજૂ કરે છે.
ભગવાન શ્રી રામે હંમેશા નારી શક્તિને યોગ્ય સન્માન અને સ્થાન આપ્યું છે. યત્ર નારાયણસ્તુ પૂજ્યન્તે રમન્તે તત્ર દેવતા… જો આપણે શ્રી રામાયણના સાર પર નજર કરીએ તો, ભગવાન શ્રી રામ તેમના જીવનકાળ દરમિયાન આ શ્લોક પ્રમાણે વર્ત્યા હતા. આ માટે ભગવાન શ્રી રામે પોતાના આચરણમાંથી ઉદાહરણો પણ રજૂ કર્યા હતા. માતા કૈકેયીએ તેમના માટે વનવાસની માંગણી કરી હોવા છતાં, તેમણે તેમનું સન્માન જાળવી રાખ્યું હતું. આ સાથે જ જીવનભર માતા કૈકેયીના આદરમાં કોઈ ઘટાડો થયો ન હતો. ભગવાન શ્રી રામનો મહિલાઓ પ્રત્યેનો દૃષ્ટિકોણ રજૂ કરતો ડો. શ્રી રામજીભાઈનો લેખ..
સ્ત્રીઓના સ્વભાવમાં સર્જનાત્મકતાની અનન્ય અને અનુપમ ક્ષમતાને લીધે, સ્ત્રી સમાજને વધુ સન્માનની નજરે જોવું એ ભગવાન શ્રી રામની એક મહત્વપૂર્ણ વિશેષતા રહી છે. ઋગ્વેદના દસમા અધ્યાય પ્રમાણે વિશ્વની રચના સ્ત્રીના કારણે થઈ છે. સ્ત્રી શક્તિનું મૂર્ત સ્વરૂપ છે. માત્ર સનાતન સમાજમાં જ સ્ત્રીઓને આ રીતે સન્માનિત થવાનું સૌભાગ્ય મળે છે.
માતા સુમિત્રાએ કૌટુંબિક શિષ્ટાચારનું પાલન કર્યું હતું
જ્યારે માતા કૌશલ્યા પોતે શ્રી રામની માતા તરીકેનું સન્માન ધરાવે છે, ત્યારે માતા કૈકેયીને પણ રઘુકુળની સુરક્ષા તેમજ માનવ સમાજના કલ્યાણની લાગણી છે. આટલું જ નહીં, માતા સુમિત્રા પરિવારની સજાવટનું પાલન કરે છે અને રાજભવનમાં પોતાના બે પુત્રોને સત્તા સંઘર્ષથી દૂર રાખીને પારિવારિક એકતાનો આદર્શ રજૂ કરે છે. લગ્ન પછી અયોધ્યા પરત ફરતી વખતે ભગવાન શ્રી રામે સીતાજીને કહ્યું કે જો કે રાજપરિવારોમાં એક કરતાં વધુ પત્નીઓ રાખવાની પરંપરા છે, પરંતુ હું શ્રી રામ તમને વચન આપું છું કે હું તમારા સિવાય બીજી કોઈ સ્ત્રી તરફ નજર પણ નહીં કરું.
નાનપણમાં જ મહર્ષિ વિશ્વામિત્ર સાથે લોકકલ્યાણ માટે નીકળ્યા ત્યારે રાક્ષસી તડકાથી થયેલો ભયંકર વિનાશ જોઈ શ્રી રામ કહે છે કે લક્ષ્મણ! તે હજુ પણ સુરક્ષિત છે કારણ કે તે એક મહિલા છે. મારામાં તેને મારવાનો સહેજ પણ ઉત્સાહ નથી. મને લાગે છે કે તેની શક્તિ અને ચળવળની શક્તિનો નાશ કર્યા પછી જ મારે તેને છોડવું જોઈએ.
ભગવાન શ્રી રામ માતાએ અહિલ્યાને આ કહ્યું
ભગવાન શ્રી રામ અદૃશ્ય રહીને તપસ્યા કરી રહેલી માતા અહિલ્યાની સામે પહોંચ્યા અને આદરપૂર્વક તેમના ચરણ સ્પર્શ કર્યા. આ પછી, જે ક્ષણે તેણે શાસ્ત્રીય પદ્ધતિ મુજબ માતા અહિલ્યાનું આતિથ્ય સ્વીકાર્યું, તે જ સમયે ભગવાનની ઘંટડીઓ વાગવા લાગી અને આકાશમાંથી ફૂલોનો વરસાદ થવા લાગ્યો. ગંધર્વો અને અપ્સરાઓએ ઉત્સાહપૂર્વક ઉજવણી શરૂ કરી. ભગવાન શ્રી રામની કૃપાથી માતા અહિલ્યાએ પથ્થરમાંથી પોતાનું શુદ્ધ સ્વરૂપ પાછું મેળવ્યું. આ જોઈને બધા દેવતાઓએ તેમનો આભાર માન્યો અને તેમની પુષ્કળ સ્તુતિ કરવા લાગ્યા ત્યાર બાદ માતા અહિલ્યાએ ભગવાન શ્રી રામને વિનંતી કરી કે હું ઈચ્છું છું કે મારા ગુરુ મને માફ કરે અને તેમના જીવનમાં મને પહેલા જેવું સ્થાન આપે. ભગવાન શ્રી રામ માતા અહલ્યાને કહે છે, દેવી! સહેજ પણ ચિંતા ન કરો, મહર્ષિ તમારાથી નારાજ નથી. તમે તમારું સ્થાન પાછું મેળવશો.
શ્રી રામે રાજ્યાભિષેક છોડી દીધો
પિતા મહારાજ દશરથની આજ્ઞાને અનુસરીને, ભગવાન શ્રી રામ રાજ્યાભિષેક વિધિ છોડીને વનમાં ગયા પછી, દાસી મંથરા તેના કૃત્યો માટે પશ્ચાતાપની આગમાં સળગવા લાગી, તે ચૌદ વર્ષ સુધી અંધારા અંધારકોટડીમાં તેના દિવસો પસાર કરતી રહી. . તેમને આશા હતી કે જ્યારે ભગવાન શ્રી રામ ચૌદ વર્ષ પછી આવશે ત્યારે તેમને ખૂબ જ આકરી સજા થશે, પરંતુ જ્યારે ભગવાન શ્રી રામ ચૌદ વર્ષના વનવાસ પછી અયોધ્યા પાછા ફર્યા ત્યારે તેઓ પોતે મંથરાને તેની કોટડીમાં મળવા ગયા. ભગવાન શ્રી રામને પોતાની સામે જોઈને મંથરા તેમના પગે પડી ગઈ અને તેને તેના કર્મોની સખત સજા માટે વિનંતી કરવા લાગી. મંથરાની વાત સાંભળીને ભગવાન શ્રી રામે તેને માફ કરી દીધી અને કહ્યું, માતા! લોકોના કલ્યાણ માટે તમામ દેવતાઓ સાથે માતા સરસ્વતીની આ યોજના હતી, આમાં તમારો કોઈ દોષ નથી.
શ્રી રામ તેમના વનવાસ દરમિયાન માતા શબરીને મળ્યા હતા
ભગવાન શ્રી રામ જ્યારે વનવાસ દરમિયાન માતા શબરીને મળ્યા ત્યારે માતા શબરીએ કહ્યું કે અમારા ગુરુએ કહ્યું હતું કે ભગવાન શ્રી રામ સ્વયં તમારી પાસે આવશે. તેથી જ અમને વિશ્વાસ હતો કે પ્રભુ તમે ચોક્કસ આવશો. શબરી માટે એ અલૌકિક આનંદની વાત હતી કે ભગવાન પોતે ભક્તના ઘરે આવ્યા. માતા શબરી કહે છે કે પ્રભુ! તમે ક્યાં દૂર ઉત્તરથી અને હું ક્યાં દક્ષિણથી? ક્યાં તું, રઘુકુળનું ભવિષ્ય અને ક્યાં હું, વનવાસી. જો તમારે લંકાના રાજા અત્યાચારી રાવણને મારવો ન પડ્યો હોત તો તમે અહીં આવ્યા હોત? માતા શબરીના આ શબ્દો સાંભળીને ભગવાન શ્રી રામ બોલ્યા, માતા! મારો નાનો ભાઈ લક્ષ્મણ તેના અંગૂઠાથી તીર મારીને દુષ્ટ રાવણને મારી શક્યો હોત. રામ માત્ર તેની વનવાસી માતા શબરીને મળવા આવ્યા હતા જેથી જ્યારે ધર્મરાજ્યની સ્થાપનાનો ઈતિહાસ લખાય ત્યારે લોકોએ ધ્યાનમાં રાખવું જોઈએ કે આ ક્ષત્રિય રામ અને તેની વનવાસી માતાએ મળીને કર્યું હતું. આ સાંભળીને શબરીએ તેની તરફ જોયું અને કહ્યું, પ્રભુ ! એટલા માટે તમે શ્રી રામ છો.
રાવણના પુત્ર મેઘનાદના મૃત્યુ પછી, તેની પત્ની દેવી સુલોચના રામદળમાં આવવાના સમાચાર સાંભળતા જ ભગવાન શ્રી રામ સ્વયં સુલોચના પાસે આવ્યા અને કહ્યું- દેવી! તમારા પતિ વિશ્વના સૌથી મહાન યોદ્ધા હતા. તેમનામાં ઘણા ગુણ હતા, પરંતુ કાયદાના નિયમો કોણ બદલી શકે. આજે તને આ રીતે જોઈને મારા હૃદયમાં ભારે દુઃખ થાય છે. આના પર દેવી સુલોચનાએ ભગવાન શ્રી રામની સ્તુતિ કરતા કહ્યું કે જો શ્રી રામ દયાના સાગર છે તો આજે તેઓ ભિખારીની ગરિમા ચોક્કસ રાખશે.
શ્રી રામે મેઘનાદના માથાનો આદેશ આપ્યો
આવી વાતો સાંભળીને ભગવાન શ્રી રામે સુલોચનાને અટકાવીને કહ્યું- દેવી! મને વધુ શરમ ન આપો. હું જાણું છું કે પતિની ભક્તિનો મહિમા કેટલો અપાર છે. તમારી પવિત્રતાથી દુનિયા ધ્રૂજે છે. તારી આંખમાં આંસુ જોઈને હું પણ અંદરથી રડું છું. દેવી, અહીં આવવાનું કારણ કહો. આના પર દેવી સુલોચનાએ અશ્રુભીની આંખોથી ભગવાન શ્રી રામ તરફ જોયું અને કહ્યું – હે રાઘવેન્દ્ર! હું અહીં મારા પતિનું મસ્તક લઈને સતી પ્રથા કરવા આવી છું. આના પર ભગવાન શ્રી રામે ઝડપથી આદરપૂર્વક મેઘનાદનું મસ્તક મંગાવ્યું અને સુલોચનાને આપ્યું.
દેવી સુલોચનાની વાત સાંભળીને સુગ્રીવે આ વાત કહી
આ દ્રશ્ય જોઈને બધા યોદ્ધાઓ સમજી શક્યા નહીં કે દેવી સુલોચનાને કેવી રીતે ખબર પડી કે તેમના પતિનું મસ્તક ભગવાન શ્રી રામની સાથે છે. દરેકની જિજ્ઞાસાને સંતોષવા માટે, સુગ્રીવે દેવી સુલોચનાને પૂછ્યું કે તેમને કેવી રીતે ખબર પડી કે મેઘનાદનું માથું ભગવાન શ્રી રામની છાવણીમાં છે. તેના પર દેવી સુલોચનાએ કહ્યું – મારા પતિનો હાથ યુદ્ધના મેદાનમાંથી ઉડતો મારી પાસે આવ્યો, તેણે મને લેખિતમાં કહ્યું. સુલોચના દેવીના શબ્દો સાંભળીને સુગ્રીવ કટાક્ષમાં બોલ્યા – જો નિર્જીવ હાથ લખી શકે તો આ કપાયેલું માથું પણ હસી શકે છે. સુગ્રીવની વાત સાંભળ્યા પછી ભગવાન શ્રી રામે કહ્યું – બિનજરૂરી વાત ન કર દોસ્ત, તું એક સમર્પિત સ્ત્રીની મહાનતા નથી જાણતો, જો તે ઈચ્છે તો આ કપાયેલું માથું પણ હસી શકે છે. ભગવાન શ્રી રામની શિબિરમાંથી બહાર નીકળતી વખતે, દેવી સુલોચનાએ ભગવાનને પ્રાર્થના કરી – ભગવાન! આજે મારા પતિના અંતિમ સંસ્કાર છે અને હું, તેમનો સાથી, તેમને મળવા જઈ રહ્યો છું. તેથી, હું ઇચ્છું છું કે આજે યુદ્ધ બંધ થવું જોઈએ, ભગવાન શ્રી રામે દેવી સુલોચનાની પ્રાર્થના સ્વીકારી અને કહ્યું, દેવી! તમારી ઈચ્છા પ્રમાણે થશે, આજે યુદ્ધ નહીં થાય.
રામ સેતુ પુલ રાવણને મારવા માટે બનાવવામાં આવ્યો હતો
દુષ્ટ રાવણને મારવા માટે લંકા પહોંચવા માટેના પુલના નિર્માણ દરમિયાન, જંગલમાં રહેતા ખિસકોલીઓએ તેમના શરીરને પાણીમાં પલાળીને અને ભીના શરીરમાં રેતીના કણોને એકત્ર કરીને પુલની તિરાડો ભરવાનો પ્રયાસ કર્યો પુલના નિર્માણમાં, વાંદરાઓએ તેમને દૂર કરવાનો પ્રયાસ કર્યો. પછી ખિસકોલીઓ ભગવાન શ્રી રામ પાસે ગઈ અને કહ્યું, પ્રભુ! વાંદરાઓ અમને માર મારીને ભગાડી રહ્યા છે. ત્યારે ભગવાન શ્રી રામે ખિસકોલીઓની પીઠ પર સ્નેહ આપતાં વાંદરાઓને બોલાવ્યા અને કહ્યું, તમે આ ખિસકોલીઓનું અપમાન કેમ કરો છો, જે તેમની પાસે જેટલી શક્તિ હશે એટલી મદદરૂપ બનશે.
