Guru Gobind Singh Jayanti: ગુરુ ગોવિંદ સિંહ જી (પ્રથમ નામ ગોવિંદ રાય જી) નો જન્મ 1666 એડી માં પટના સાહિબમાં શ્રી ગુરુ તેગ બહાદુર જીના ઘરે માતા ગુજરી જીના ગર્ભથી થયો હતો. તે સમયે ઔરંગઝેબના અત્યાચારોએ તમામ હદ વટાવી દીધી હતી. ગુરુ તેગ બહાદુર જી તે સમયે શીખીનો પ્રચાર કરવા દેશભરમાં પ્રવાસ કરી રહ્યા હતા. તેણે પોતાના પરિવારને પટના સાહિબમાં સ્થાયી કર્યો અને પોતે આસામ તરફ ચાલ્યા ગયા. જ્યારે ગુરુ તેગ બહાદુર જી શ્રી આનંદપુર સાહિબ પરત ફર્યા અને પરિવારને ત્યાં બોલાવ્યા ત્યારે ગોવિંદ રાય જી થોડા જ વર્ષના હતા. ગુરુ તેગ બહાદુર જીના ધાર્મિક પ્રચાર પ્રવાસો લોકોને આશ્વાસન આપતા હતા. તે સમયે ઔરંગઝેબે દેશભરના તેના તમામ ગવર્નરોને આદેશ જારી કર્યો હતો કે હિંદુઓના તમામ મંદિરો અને ગુરુકુળોને તોડી પાડવામાં આવે.
આ આદેશોનો ચુસ્તપણે અમલ શરૂ થયો. કાશ્મીરના ગવર્નર ઈફ્તખાર ખાને ઔરંગઝેબના આ આદેશોને લાગુ કરવાનો નિર્ણય કર્યો. કાશ્મીરમાં મંદિરો પડવા લાગ્યા અને હિંદુઓને બળજબરીથી મુસલમાન બનાવવા લાગ્યા. કાશ્મીરી પંડિતોનું 16 સભ્યોનું પ્રતિનિધિમંડળ આ જુલમ સામે ગુરુજીની મદદ લેવા માટે પંડિત કૃપા રામની અધ્યક્ષતામાં શ્રી આનંદપુર સાહિબ પહોંચ્યું હતું.કાશ્મીરી પંડિતોની દુર્દશા સાંભળીને ગુરુજી ગંભીર થઈ ગયા. પછી જ્યારે 9 વર્ષના ગોવિંદ રાયજી (જે પાછળથી ગુરુ ગોવિંદ સિંહ તરીકે ઓળખાયા) એ તેમની ચિંતાનું કારણ પૂછ્યું, ત્યારે ગુરુ તેગ બહાદુરજીએ કહ્યું કે તેમની સાથે જુલમ થઈ રહ્યો છે અને તે માત્ર એક મહાન વ્યક્તિની શહાદતથી જ કાબૂમાં આવી શકે છે. ત્યારે તેણે તરત જ કહ્યું, પિતાજી, તમારાથી વધુ શક્તિશાળી કોણ હોઈ શકે? આ રીતે હિંદુ ધર્મની રક્ષા માટે ગુરુ ગોવિંદ સિંહજીએ નાની ઉંમરમાં જ તેમના પિતાને દિલ્હી મોકલ્યા હતા. ઔરંગઝેબના આદેશ પર ગુરુ તેગ બહાદુરજી શહીદ થયા હતા. ગુરુજીની શહાદત પછી, ગુરુ ગોવિંદ સિંહજીએ તેમના તમામ શીખોને શસ્ત્રો રાખવા અને સારા ઘોડા રાખવાનો આદેશ આપ્યો, જે રીતે શ્રી ગુરુ અર્જુન દેવજીની શહીદી પછી શ્રી ગુરુ હરગોબિંદ સાહેબજીએ કર્યું હતું.
નાહનના રાજા મેદની પ્રકાશના કહેવા પર ગુરુજી થોડા સમય માટે શ્રી આનંદપુર સાહિબથી હિમાચલ પ્રદેશ ગયા અને ત્યાં પૌંટા સાહિબ નામનું નગર વસાવ્યું.
અહીં જ ગુરુજીએ બાની રચના કરી હતી અને ભંગાણીનું યુદ્ધ પણ પૌંટા સાહિબ પાસે લડવું પડ્યું હતું, જે ગુરુજીનું પહેલું યુદ્ધ હતું. આ યુદ્ધમાં, અપ્રશિક્ષિત લોકો સમ્રાટ અને બૈધરના રાજાઓની સેનાઓ સામે લડ્યા અને જીત્યા. આ પછી ગુરુજી ફરીથી શ્રી આનંદપુર સાહિબ આવ્યા. અહીં પણ પહાડી રાજાઓ લડતા રહ્યા પરંતુ ગુરુજી હંમેશા જીત્યા. 1699 એ.ડી.માં વૈશાખીના દિવસે, ગુરુજીએ ખાલસા સંપ્રદાયની સ્થાપના કરી અને પોતે પાંચ પ્રિયજનો પાસેથી અમૃત પીધા પછી, તેમણે પોતાનું નામ (ગુરુ) ગોવિંદ સિંહ રાખ્યું.
1704 એડીમાં, જ્યારે ગુરુજીએ શ્રી આનંદપુર સાહિબનો કિલ્લો છોડ્યો, ત્યારે મુગલ સેનાએ પાછળથી હુમલો કર્યો, જેના કારણે ગુરુજીનો આખો પરિવાર અલગ થઈ ગયો. ગુરુજીએ ચમકૌર સાહિબના કાચા કિલ્લામાં તેમના 40 સિંહો સહિત 10 લાખની મુઘલ સેનાનો સામનો કર્યો. અહીં ગુરુજીના બે મોટા સાહિબજાદો બાબા અજીત સિંહ અને બાબા જુઝાર સિંહ શહીદ થયા હતા. ગુરુજીના નાના સાહિબજાદા બાબા જોરાવર સિંહ અને બાબા ફતેહ સિંહ જીને સરહિંદ પ્રાંતના વઝીર ખાનના આદેશ પર દિવાલોમાં દફનાવીને જીવતા શહીદ કરવામાં આવ્યા હતા.
ગુરુજીએ સાબોના તલવંડીમાં શ્રી ગુરુ ગ્રંથ સાહિબ જીનું પુનઃસંપાદન કર્યું અને તેમના પિતા ગુરુ તેગ બહાદુર જીના શબ્દો જુદા જુદા રાગોમાં રેકોર્ડ કર્યા. પીર બુદ્ધુ શાહ જેવા મુસ્લિમ ફકીરો તેમના કટ્ટર પ્રશંસક હતા. પીરજીએ પણ ભંગાણીના યુદ્ધમાં ગુરુજીને મદદ કરી હતી. ગુરુ ગોવિંદ સિંહ જીના જીવન પરથી આપણને એક વાત ખૂબ જ સ્પષ્ટપણે જાણવા મળે છે કે તેમની લડાઈ કોઈ વ્યક્તિ સામે નહીં પણ જુલમ સામે હતી. તેમનું ભાષણ આપણને સત્ય માટે લડવાનું અને પીડિતોનું રક્ષણ કરવાનું શીખવે છે.
સપ્ટેમ્બર 1707 માં, ગુરુજી મહારાષ્ટ્રના નાંદેડ ગયા જ્યાં તેમણે માધો દાસ બૈરાગીને અમૃત પીવડાવ્યું અને તેમને બાબા બંદા સિંહ બહાદુર બનાવ્યા અને તેમને જુલમનો સામનો કરવા પંજાબ મોકલ્યા. 2 કપટી પઠાણોએ ગુરુજી પર છરીઓ વડે હુમલો કર્યો. ગુરુજીએ તેમની તલવાર વડે એકને સ્થળ પર મારી નાખ્યો જ્યારે બીજાને શીખોના હાથે માર્યો ગયો. તેમના શરીર પરના ઘા ખૂબ ઊંડા હતા અને 7 ઓક્ટોબર, 1708 એડીના રોજ તેમનું અવસાન થયું અને તેમણે ગુરુ ગદ્દી શ્રી ગુરુ ગ્રંથ સાહિબ જીને સોંપી.
