BUSINESS: રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) એ તાજેતરમાં દેશમાં ચાલી રહેલી 24 મ્યુચ્યુઅલ ફંડ યોજનાઓ અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. સેન્ટ્રલ બેંકે તેના અહેવાલમાં જણાવ્યું છે કે આ યોજનાઓમાંથી નાણાં ઉપાડતી વખતે રોકાણકારો જોખમોનો સામનો કરી રહ્યા છે. તેમની વચ્ચે સામાન્ય બાબત એ છે કે તે તમામ ‘ઓપન-એન્ડેડ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ સ્કીમ્સ’ છે. છેવટે, આ યોજનાઓ શું છે અને તેમાં શા માટે જોખમ છે?
હાલમાં દેશમાં લગભગ 300 વિવિધ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ યોજનાઓ ચાલી રહી છે. આમાં સ્મોલ કેપથી બ્લુ ચિપ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ સ્કીમનો સમાવેશ થાય છે. તેમાંથી, ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) એ 17 મ્યુચ્યુઅલ ફંડ કંપનીઓની 24 યોજનાઓ અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. આરબીઆઈનું કહેવું છે કે આ યોજનાઓમાંથી નાણાં ઉપાડતી વખતે રોકાણકારોને જોખમનો સામનો કરવો પડી શકે છે. શું તમે આ યોજનાઓ વચ્ચેનું સામાન્ય જોડાણ જાણો છો? આ તમામ યોજનાઓ ઓપન એન્ડેડ સ્કીમ છે. ઓપન-એન્ડેડ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ સ્કીમ્સ શું છે, તે ક્લોઝ-એન્ડેડ સ્કીમ્સથી કેવી રીતે અલગ છે અને તેની સાથે સંકળાયેલા જોખમો શું છે. ચાલો જણાવીએ…
સૌથી પહેલા જાણી લો કે આરબીઆઈએ 24 મ્યુચ્યુઅલ ફંડ યોજનાઓ અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. દેશના સામાન્ય લોકો પાસે લગભગ 1.7 લાખ કરોડ રૂપિયાની થાપણો છે. જ્યારે દેશમાં ચાલી રહેલી કુલ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ યોજનાઓમાં લોકોએ 12.5 લાખ કરોડ રૂપિયા જમા કરાવ્યા છે. ફાઇનાન્સ સેક્ટરમાં ટેક્નોલોજી અને નવા સ્ટાર્ટઅપ્સના વધતા વલણને કારણે તાજેતરના વર્ષોમાં મ્યુચ્યુઅલ ફંડમાં લોકોનું રોકાણ વધ્યું છે.
ઓપન-એન્ડેડ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ સ્કીમ શું છે?
શેરબજારનું નિયમન કરતી સેબીના જણાવ્યા મુજબ, ઓપન-એન્ડેડ સ્કીમ એક મ્યુચ્યુઅલ ફંડ સ્કીમ છે જેમાં રોકાણ ગમે ત્યારે શરૂ કરી શકાય છે અને પૈસા ગમે ત્યારે ઉપાડી શકાય છે. આવી મ્યુચ્યુઅલ ફંડ સ્કીમ્સમાં કોઈ પાકતી મુદત હોતી નથી, જો કે, આ સ્કીમમાં પૈસા આવતા અને જતા રહે છે, તેથી રોકડ પ્રવાહ એટલે કે તેમની તરલતા એકદમ હળવી અને મધ્યમ હોય છે.
ક્લોઝ-એન્ડેડ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ યોજનાઓ શું છે?
ઓપન-એન્ડેડ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ સ્કીમ્સની બરાબર વિરુદ્ધ ક્લોઝ-એન્ડેડ સ્કીમ્સ છે. આ સ્કીમોમાં એક નિશ્ચિત પાકતી મુદત હોય છે. આ યોજનાઓની પરિપક્વતા પૂર્ણ થતાંની સાથે જ રોકાણકારોના ખાતામાં રોકાણ અને કુલ વળતર પરત કરવામાં આવે છે. કેટલીક મ્યુચ્યુઅલ ફંડ કંપનીઓ પાકતી મુદત પૂરી થવા પર તેમની ક્લોઝ-એન્ડેડ સ્કીમ્સને ઓપન-એન્ડેડ સ્કીમમાં રૂપાંતરિત કરે છે. આ રોકાણકારોને તેમના રોકાણને રિડીમ કરવાનો અથવા વધુ રોકાણ કરવાનો વિકલ્પ આપે છે.
ઓપન-એન્ડેડ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ યોજનાઓ કેવી રીતે કામ કરે છે?
ઓપન-એન્ડેડ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ યોજનાઓ બજારમાં દર વખતે ‘નવા ફંડ’ તરીકે લોન્ચ કરવામાં આવે છે. આ યોજનાઓમાં રોકાણ SIP દ્વારા પણ કરી શકાય છે. આ યોજનાઓની ખાસ વાત એ છે કે રોકાણકારો માટે ન તો કોઈ સમય મર્યાદા છે અને ન તો કોઈ રોકાણ મર્યાદા. કેટલીક કંપનીઓ રોકાણકારોને તેમની યોજનાઓમાં રોકાણ વધારવાનો વિકલ્પ પણ આપે છે.
ઓપન-એન્ડેડ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ યોજનાઓના ઘણા ફાયદા છે…
આ રોકાણકારોને ગમે ત્યારે રોકાણ કરવાની અને જ્યારે જરૂર પડે ત્યારે તેમનું રોકાણ પાછું ખેંચવાની સ્વતંત્રતા આપે છે. આ તેની તરલતામાં સુધારો કરે છે.
આ યોજનાઓમાં, રોકાણકારોને તેમની પોતાની ઉપાડ યોજનાઓ બનાવવાની પણ છૂટ છે. જો રોકાણકારો ઈચ્છે તો તેઓ સમયાંતરે તેમાંથી ચૂકવણી કરી શકે છે.
આ યોજનાઓમાં, પાછલા વર્ષોમાં ફંડની કામગીરીને ટ્રેક કરી શકાય છે. આ રોકાણકારોને જાણકાર નિર્ણયો લેવામાં મદદ કરે છે.
શું ઓપન-એન્ડેડ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ યોજનાઓમાં જોખમો છે?
ખરેખર, શેરબજારમાં રોકાણ કરવું એ પોતે જ જોખમી છે. આવી સ્થિતિમાં, ઓપન-એન્ડેડ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ યોજનાઓ પણ તેનાથી અસ્પૃશ્ય નથી. આ કેટલાક જોખમો આ યોજનાઓમાં વારંવાર જોવા મળે છે.
ઓપન-એન્ડેડ સ્કીમ્સમાં, ક્યારેક એવું બને છે કે એક સાથે ઘણા બધા પૈસા રોકાય છે, અને ક્યારેક એક સાથે ઘણા બધા પૈસા ઉપાડી લેવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં, ફંડ મેનેજરને ઘણી વખત ઓછા અથવા અનિચ્છનીય ભાવે યુનિટ વેચવા પડે છે.
આનાથી આખરે રોકાણકારોને નુકસાન થઈ શકે છે.
આ યોજનાઓમાં બીજું જોખમ એ છે કે તમારી NAV ના મૂલ્યમાં થતી દૈનિક વધઘટ. આ યોજનાઓ દૈનિક રોકડ પ્રવાહ પર ઘણી હદ સુધી આધાર રાખે છે, તેથી તે ખૂબ અસ્થિર છે.
