Credit score: કોણ બનાવે છે અને શું તેમાં છેતરપિંડી છે? જાણો આરોપોની સાચાઈ
Credit score: શું ક્રેડિટ સ્કોર-ક્રેડિટ રિપોર્ટમાં છેતરપિંડી છે, જેને સામાન્ય રીતે CIBIL સ્કોર પણ કહેવાય છે? જો એમ હોય, તો ક્રેડિટ સ્કોર એ આધાર છે જેના દ્વારા બેંકો અને ફાઇનાન્સ કંપનીઓ અમને લોન આપે છે અને તેમના વ્યાજ દરો નક્કી કરે છે. તેમાં જ મોટી સ્થિતિસ્થાપકતા હશે. અમે આ એટલા માટે કહી રહ્યા છીએ કારણ કે આ સ્કોર દ્વારા, લોન આપતી વખતે, બેંકો વ્યક્તિ માટે વ્યાજ દરો મોંઘા અથવા સસ્તા બનાવે છે, પરંતુ તેના આધારે લોનને મંજૂર અને અસ્વીકાર પણ કરે છે.
છેતરપિંડીનો મુદ્દો એટલા માટે ઉભો થયો છે કારણ કે તાજેતરમાં સંસદમાં CIBIL સ્કોર અંગે પ્રશ્નો ઉઠાવવામાં આવ્યા છે, જ્યાં કોંગ્રેસના સાંસદ કાર્તિક ચિદમ્બરમે મોદી સરકારને ઘેરી હતી અને CIBIL સ્કોર અપડેટ કરતી સંસ્થાની પારદર્શિતા પર સવાલો ઉઠાવ્યા હતા. તેઓનો આરોપ છે કે આ ખાનગી સંસ્થા પોતાની જવાબદારીઓ નિભાવવામાં આળસુ છે અને તેના કામમાં કોઈ સ્પષ્ટતા નથી. અમને જણાવો કે અમારા CIBIL એટલે કે ક્રેડિટ સ્કોર અને ક્રેડિટ રિપોર્ટ કેવી રીતે નક્કી કરવામાં આવે છે.
ક્રેડિટ સ્કોર શું છે?
ક્રેડિટ સ્કોર એ ત્રણ-અંકનો નંબર છે, જે 300 થી 900 સુધીનો હોય છે. આ સ્કોર વ્યક્તિની ક્રેડિટ વિશ્વસનીયતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે, એટલે કે, તે જણાવે છે કે વ્યક્તિએ તેની લોન અને ક્રેડિટ કાર્ડ્સ કેટલી જવાબદારીપૂર્વક ચૂકવી છે. 300થી ઓછો સ્કોર ખરાબ માનવામાં આવે છે, જ્યારે 900ની નજીકનો સ્કોર ઘણો સારો છે.
કઈ એજન્સી ક્રેડિટ સ્કોર નક્કી કરે છે?
ભારતમાં CIBIL ઉપરાંત, ક્રેડિટ રેટિંગ ઇન્ફોર્મેશન સર્વિસિસ ઑફ ઇન્ડિયા લિમિટેડ (CRISIL), ઇન્વેસ્ટમેન્ટ ઇન્ફોર્મેશન એન્ડ ક્રેડિટ રેટિંગ એજન્સી ઑફ ઇન્ડિયા લિમિટેડ (ICRA), બ્રિકવર્ક રેટિંગ્સ ઇન્ડિયા પ્રાઇવેટ લિમિટેડ, INFOMERICS વેલ્યુએશન એન્ડ રેટિંગ પ્રા. લિ., ક્રેડિટ એનાલિસિસ અને રિસર્ચ (CARE) લિ., એક્વીટ રેટિંગ્સ એન્ડ રિસર્ચ (અગાઉનું SMERA રેટિંગ્સ લિ.), ઈન્ડિયા રેટિંગ્સ એન્ડ રિસર્ચ પ્રાઈવેટ લિમિટેડ રેટ ક્રેડિટ.
ક્રેડિટ સ્કોર કેવી રીતે ગણવામાં આવે છે?
CIBIL ક્રેડિટ સ્કોર ચાર આધારે ગણવામાં આવે છે જેમાં સમાવેશ થાય છે,
- ચૂકવણીનો ઇતિહાસ (30%) સમયસર બિલ, લોન અને EMI ચૂકવવાથી સ્કોરમાં સુધારો થાય છે, જ્યારે મોડી ચુકવણીથી સ્કોર ઘટાડી શકાય છે.
- ક્રેડિટ વપરાશ (25%) તમારી ક્રેડિટ મર્યાદાના 30% થી વધુ ખર્ચ કરવાથી તમારા સ્કોરને અસર થઈ શકે છે. ઓછો ખર્ચ કરવો વધુ સારું છે.
- ક્રેડિટનો પ્રકાર અને કાર્યકાળ (25%) ક્રેડિટનો પ્રકાર (જેમ કે ક્રેડિટ કાર્ડ અને લોન) અને તેનો ઉપયોગ ક્યારે કરવામાં આવ્યો હતો તે પણ સ્કોરને અસર કરે છે. બંને પ્રકારની લોનનો ઉપયોગ કરવો વધુ સારું છે.
- ક્રેડિટ ઇન્ક્વાયરી (20%) ક્રેડિટ કાર્ડ અથવા લોન માટે વારંવાર અરજી કરવાથી સ્કોર પર નકારાત્મક અસર પડી શકે છે, ખાસ કરીને જો આ અરજીઓ ટૂંકા ગાળામાં કરવામાં આવે તો.
CIBIL સ્કોરનું મહત્વ
કોઈ વ્યક્તિને લોન આપવી જોઈએ કે નહીં તે નક્કી કરવા માટે બેંકો અને નાણાકીય સંસ્થાઓ દ્વારા CIBIL સ્કોરનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. સારો CIBIL સ્કોર હોવાથી લોન મેળવવાની તકો વધી જાય છે અને લોનની શરતો પણ સારી હોય છે.
તમારી ક્રેડિટ રિપોર્ટ કોણ તૈયાર કરે છે?
CIBIL સ્કોર અને ક્રેડિટ રિપોર્ટ તૈયાર કરતી મુખ્ય સંસ્થા ક્રેડિટ ઇન્ફોર્મેશન બ્યુરો (ઇન્ડિયા) લિમિટેડ છે, જેને CIBIL કહેવામાં આવે છે. તે બેંકો અને નાણાકીય સંસ્થાઓ પાસેથી વ્યક્તિગત નાણાકીય માહિતી એકત્રિત કરે છે અને તેનો ઉપયોગ ક્રેડિટ રિપોર્ટ્સ બનાવવા માટે કરે છે.
