NPCI: NPCI એ 15 ફેબ્રુઆરી, 2025 થી UPI ટ્રાન્ઝેક્શન ચાર્જબેક સંબંધિત નવી માર્ગદર્શિકા લાગુ કરવાની જાહેરાત કરી
NPCI: ભારતમાં ડિજિટલ ચુકવણીઓને સુરક્ષિત અને સુધારવા માટે, નેશનલ પેમેન્ટ્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (NPCI) એ UPI વ્યવહારો સંબંધિત ચાર્જબેકના સ્વતઃ-સ્વીકૃતિ અને બિન-સ્વીકૃતિ અંગે નવી માર્ગદર્શિકા જારી કરી છે. આ નવો નિયમ ટ્રાન્ઝેક્શન ક્રેડિટ કન્ફર્મેશન (TCC) અને રિટર્ન (RET) ના આધારે લાગુ થશે. NPCI ની આ નવી માર્ગદર્શિકા 15 ફેબ્રુઆરી, 2025 થી URCS (યુનિફાઇડ રીઅલ-ટાઇમ ક્લિયરિંગ અને સેટલમેન્ટ) સિસ્ટમમાં લાગુ કરવામાં આવશે. અમને તેના વિશે જણાવો.
ચાર્જબેક શું છે?
ચાર્જબેક એ એક પ્રક્રિયા છે જેમાં બેંક UPI વ્યવહારને વિવાદિત માને છે અને રિફંડની વિનંતી કરે છે. સામાન્ય રીતે તે મોકલનાર બેંક (રેમિટિંગ બેંક) દ્વારા શરૂ કરવામાં આવે છે, તે પહેલાં પ્રાપ્ત કરનાર બેંક (લાભાર્થી બેંક) વ્યવહારની સ્થિતિ પર કોઈપણ કાર્યવાહી કરી શકે છે. વર્તમાન સિસ્ટમ મુજબ, આ હેઠળ, મોકલનાર બેંક વ્યવહારના તે જ દિવસે (T+0) ચાર્જબેકની વિનંતી કરી શકે છે. પરંતુ આનાથી પ્રાપ્તકર્તા બેંકને વ્યવહાર ઉકેલવા માટે સમય મળતો નથી, જે ક્યારેક બિનજરૂરી ચાર્જબેક વિવાદો પેદા કરે છે.
સમસ્યા ક્યાંથી આવે છે?
જ્યારે મોકલનાર બેંક તે જ દિવસે ચાર્જબેક વધારે છે, ત્યારે પ્રાપ્ત કરનાર બેંકને રિટર્ન પ્રક્રિયા કરવા માટે સમય મળતો નથી. આવા ઘણા કિસ્સાઓમાં, પ્રાપ્તકર્તા બેંકે ભંડોળ પરત કરવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરી દીધી હોય છે, પરંતુ તે દરમિયાન, ચાર્જબેક થાય છે. જો બેંક ચાર્જબેક વિનંતીની સ્થિતિ તપાસતી નથી, તો ચાર્જબેક આપમેળે સ્વીકારવામાં આવે છે, જેના કારણે બિનજરૂરી વિવાદો અને RBI દંડ થાય છે.
શું NPCI એ સમસ્યાનો ઉકેલ શોધી કાઢ્યો છે?
આ સમસ્યાઓ અને પડકારોને ધ્યાનમાં રાખીને, NPCI એ ચાર્જબેકની સ્વતઃ-સ્વીકૃતિ અને અસ્વીકૃતિની નવી પ્રક્રિયા અમલમાં મૂકી છે. જો રીસીવર બેંકે TCC/RET ના આધારે રિટર્ન પહેલાથી જ પ્રોસેસ કરી લીધું હોય, તો ચાર્જબેક આપમેળે નકારવામાં આવશે.
જો ચાર્જબેક વધાર્યા પછી આગામી સેટલમેન્ટ ચક્રમાં લાભાર્થી બેંક દ્વારા TCC/RET ફાઇલ કરવામાં આવે છે, તો તે આપમેળે સ્વીકારવામાં આવશે. આ નવી સિસ્ટમ બલ્ક અપલોડ વિકલ્પ અને UDIR પર લાગુ થશે, ફ્રન્ટ-એન્ડ વિકલ્પમાં નહીં.
NPCI ના એક નવા અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે UPI એ જાન્યુઆરી 2025 માં 16.99 અબજ વ્યવહારો સાથે રૂ. 23.48 લાખ કરોડનો નવો રેકોર્ડ બનાવ્યો છે. આ ભારતમાં ડિજિટલ પેમેન્ટની ઝડપથી વધતી લોકપ્રિયતા દર્શાવે છે.
શું ફાયદો થશે?
નવા નિયમો હેઠળ, ચાર્જબેક સ્વીકારવાનો કે નકારવાનો અધિકાર લાભાર્થી બેંક પાસે રહેશે. આનાથી વિવાદો ઘટશે, ઓટો ચાર્જબેક પ્રક્રિયામાં સુધારો થશે અને મેન્યુઅલ હસ્તક્ષેપની જરૂરિયાત ઓછી થશે. આનાથી લાભાર્થી બેંકોને વિવાદોનું વધુ સારી રીતે સંચાલન કરવામાં મદદ મળશે.
