Manmohan Singh: મનમોહન સિંહ ભારતીય અર્થવ્યવસ્થાના આર્કિટેક્ટ હતા, તેમને દેશની પ્રગતિ માટેના આ 10 કાર્યો માટે હંમેશા યાદ કરવામાં આવશે.
Manmohan Singh: ડૉ. મનમોહન સિંહનું નિધન ભારતીય રાજકારણ અને અર્થતંત્રમાં એક મહાન યુગનો અંત દર્શાવે છે. તેમના નેતૃત્વ હેઠળ, ભારતે ઘણા મહત્વપૂર્ણ આર્થિક અને સામાજિક સુધારાઓ તરફ ઐતિહાસિક પગલાં લીધા, જેની ચર્ચા આવનારી પેઢીઓ કરશે. ચાલો જાણીએ કે તેમના યોગદાનને કયા કારણોસર યાદ રાખવામાં આવશે:
1. આર્થિક ઉદારીકરણ (1991)
1991માં ડૉ. મનમોહન સિંહના કાર્યકાળ દરમિયાન, ભારતની અર્થવ્યવસ્થાને ઉદારીકરણ, ખાનગીકરણ અને વૈશ્વિકીકરણના માર્ગ પર લઈ જવા માટે તેણે મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી. તેમણે આયાત-નિકાસ નીતિમાં સુધારો કર્યો અને વિદેશી રોકાણને પ્રોત્સાહન આપ્યું, જેનાથી રોજગારીની તકો વધી અને સામાન્ય લોકોની આવકમાં સુધારો થયો.
2. મનરેગા (2005)
મનમોહન સિંહની સરકારે 2005માં મહાત્મા ગાંધી રાષ્ટ્રીય ગ્રામીણ રોજગાર ગેરંટી અધિનિયમ (MGNREGA) ની રજૂઆત કરી હતી, જે ગ્રામીણ મજૂરોને લઘુત્તમ વેતન અને રોજગાર સુનિશ્ચિત કરવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ પગલું હતું. આ યોજનાએ ગ્રામીણ ભારતમાં મોટા પાયે રોજગારી પૂરી પાડી અને ગરીબી ઘટાડવામાં મદદ કરી.
3. માહિતીનો અધિકાર (RTI) (2005)
ડૉ. મનમોહન સિંઘના નેતૃત્વ હેઠળ, માહિતીનો અધિકાર કાયદો અમલમાં મૂકવામાં આવ્યો હતો, જે સરકારી યોજનાઓ અને પ્રક્રિયાઓમાં વધુ પારદર્શિતા અને જવાબદારી સુનિશ્ચિત કરે છે. આ કાયદો ભ્રષ્ટાચાર ઘટાડવા અને નાગરિકોને તેમના અધિકારો માટે અવાજ ઉઠાવવાની તક આપવા માટે મદદરૂપ હતો.
4. ન્યુક્લિયર ડીલ (2008)
2008 માં ભારત અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ વચ્ચે સિવિલ ન્યુક્લિયર ડીલ ડૉ. મનમોહન સિંહની એક મહત્વપૂર્ણ સિદ્ધિ હતી. આ કરારથી ભારતને વૈશ્વિક પરમાણુ બજારમાં પ્રવેશ મળ્યો અને ઊર્જા સંકટને દૂર કરવામાં મદદ મળી.
5. આધાર યોજના (2009)
આધાર યોજના ડૉ. મનમોહન સિંહના કાર્યકાળ દરમિયાન શરૂ કરવામાં આવી હતી, જેણે દરેક ભારતીય નાગરિકને એક અનન્ય ઓળખ નંબર પૂરો પાડ્યો હતો. આ યોજના સામાજિક સેવાઓ અને કલ્યાણ યોજનાઓના વિતરણમાં ક્રાંતિ લાવવા સક્ષમ હતી.
6. શિક્ષણનો અધિકાર (2009)
ડૉ. મનમોહન સિંઘની સરકારે 2009માં બાળકોના મફત અને ફરજિયાત શિક્ષણનો અધિકાર અધિનિયમ ઘડ્યો હતો, જે તમામ બાળકોને ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણની ખાતરી આપે છે.
7. ભારતના આર્થિક વિકાસની ગતિ
ડૉ. મનમોહન સિંઘના નેતૃત્વ હેઠળ, ભારતે 2004-2008 દરમિયાન ઉચ્ચ આર્થિક વૃદ્ધિ નોંધાવી હતી, જ્યારે GDP વૃદ્ધિ દર 8% કરતા વધુ હતો. આ સમયગાળા દરમિયાન, ભારત વિશ્વમાં સૌથી ઝડપથી વિકસતું મુખ્ય અર્થતંત્ર બન્યું.
8. મહિલા આરક્ષણ અને સશક્તિકરણ
મનમોહન સિંહ સરકારે લોકસભામાં 33% મહિલા અનામત બિલ રજૂ કર્યું, જે મહિલાઓના રાજકીય અને સામાજિક સશક્તિકરણ તરફ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું હતું.
9. પંચાયતી રાજ અને ગ્રામીણ વિકાસ
ડૉ. મનમોહન સિંહે ભારત નિર્માણ યોજના શરૂ કરી, જે ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં રસ્તા, વીજળી, પાણી જેવી મૂળભૂત માળખાકીય સુવિધાઓને સુધારવામાં મદદરૂપ હતી.
10. સામાજિક અને આરોગ્ય સુધારણા
મનમોહન સિંહે જનની સુરક્ષા યોજના, રાષ્ટ્રીય ગ્રામીણ સ્વાસ્થ્ય મિશન જેવી યોજનાઓ રજૂ કરી, જેણે ગ્રામીણ આરોગ્ય સેવાઓમાં સુધારો કર્યો અને માતાના સ્વાસ્થ્યને પ્રોત્સાહન આપ્યું.
ડૉ. મનમોહન સિંહને ભવિષ્યની પેઢીઓ તેમના દૂરંદેશી નેતૃત્વ, ચતુરાઈભર્યા આર્થિક અભિગમ અને સામાજિક સુધારા માટે યાદ રાખશે. તેમની નીતિઓએ ન માત્ર ભારતને આર્થિક શક્તિ બનાવવામાં મદદ કરી, પરંતુ વ્યાપક સમાજમાં પણ સકારાત્મક પરિવર્તન લાવ્યા.
