Pay Commission: છેલ્લા 7 પગાર પંચની મુખ્ય ભલામણો શું હતી, કર્મચારીઓને કયા મુખ્ય ફાયદા થયા?
Pay Commission: વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ગુરુવારે આઠમા પગાર પંચની રચનાને મંજૂરી આપી, જેનો લાભ લગભગ ૫૦ લાખ કેન્દ્ર સરકારી કર્મચારીઓ અને લગભગ ૬૫ લાખ પેન્શનરોને મળશે. આ કમિશન 2026 થી અમલમાં આવશે, જોકે તેની ચોક્કસ તારીખ હજુ સુધી જાહેર કરવામાં આવી નથી, પરંતુ નિષ્ણાતો માને છે કે તેનો અમલ 1 જાન્યુઆરી, 2026 થી થઈ શકે છે.
આજ સુધી, સાત પગાર પંચોની રચના કરવામાં આવી છે, જેનો કાર્યકાળ અને મુખ્ય ભલામણો નીચે મુજબ છે:
– પ્રથમ પગાર પંચ (૧૯૪૬-૧૯૪૭): ભારતની સ્વતંત્રતા પછી ચેરમેન શ્રીનિવાસ વરદાચાર્યે પગાર માળખાને તર્કસંગત બનાવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું. આ કમિશને ‘આજીવિકા પુરસ્કાર’ ની વિભાવના રજૂ કરી, જેમાં લઘુત્તમ વેતન રૂ. ૫૫ અને મહત્તમ વેતન રૂ. ૨૦૦૦ પ્રતિ માસ હતું. લાભાર્થીઓ: લગભગ ૧૫ લાખ કર્મચારીઓ.
– બીજું પગાર પંચ (૧૯૫૭-૧૯૫૯): અધ્યક્ષ જગન્નાથ દાસે અર્થતંત્ર અને જીવનનિર્વાહના ખર્ચને સંતુલિત કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું, અને લઘુત્તમ વેતન ૮૦ રૂપિયા પ્રતિ માસ કરવાની ભલામણ કરી. લાભાર્થીઓ: લગભગ 25 લાખ કર્મચારીઓ.
– ત્રીજું પગાર પંચ (૧૯૭૦-૧૯૭૩): અધ્યક્ષ રઘુબીર દયાલે લઘુત્તમ વેતન ૧૮૫ રૂપિયા પ્રતિ માસ કરવાની ભલામણ કરી અને જાહેર અને ખાનગી ક્ષેત્રો વચ્ચે પગાર સમાનતા પર ભાર મૂક્યો. લાભાર્થીઓ: લગભગ 30 લાખ કર્મચારીઓ.
– ચોથું પગાર પંચ (૧૯૮૩-૧૯૮૬): અધ્યક્ષ પી.એન. સિંઘલે લઘુત્તમ વેતન દર મહિને રૂ. ૭૫૦ કરવાની ભલામણ કરી, અને પગારની અસમાનતા ઘટાડવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું. લાભાર્થીઓ: ૩૫ લાખથી વધુ કર્મચારીઓ.
– પાંચમું પગાર પંચ (૧૯૯૪-૧૯૯૭): અધ્યક્ષ ન્યાયાધીશ એસ. રત્નવેલ પાંડિયને લઘુત્તમ વેતન 2,550 રૂપિયા પ્રતિ માસ કરવાની ભલામણ કરી અને સરકારી કચેરીઓના આધુનિકીકરણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું. લાભાર્થીઓ: લગભગ 40 લાખ કર્મચારીઓ.
– છઠ્ઠું પગાર પંચ (૨૦૦૬-૨૦૦૮): અધ્યક્ષ ન્યાયાધીશ બી.એન. શ્રી કૃષ્ણએ ‘પે બેન્ડ’ અને ‘ગ્રેડ પે’નો ખ્યાલ રજૂ કર્યો અને લઘુત્તમ પગાર દર મહિને રૂ. ૭,૦૦૦ નક્કી કર્યો. લાભાર્થીઓ: લગભગ 60 લાખ કર્મચારીઓ.
– સાતમું પગાર પંચ (૨૦૧૪-૨૦૧૬): અધ્યક્ષ ન્યાયાધીશ એકે માથુરે લઘુત્તમ પગાર વધારીને ૧૮,૦૦૦ રૂપિયા પ્રતિ માસ અને મહત્તમ પગાર વધારીને ૨,૫૦,૦૦૦ રૂપિયા પ્રતિ માસ કર્યો. ગ્રેડ પે સિસ્ટમને બદલે નવા પગાર મેટ્રિક્સની ભલામણ કરી અને લાભો અને કાર્ય-જીવન સંતુલન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું. લાભાર્થી: એક કરોડથી વધુ (પેન્શનરો સહિત).
