RBI On Unclaimed Money : રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI)ના ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે MPCની બેઠકમાં લેવાયેલા નિર્ણયોની જાહેરાત કરતી વખતે એક નહીં પરંતુ બે સારા સમાચાર આપ્યા. પ્રથમ, રેપો રેટના દરમાં કોઈ ફેરફાર કરવામાં આવ્યો નથી, જેના કારણે ઉધાર લેનારાઓ પર EMI બોજ વધશે નહીં. જ્યારે અન્ય અનક્લેઈમ ડિપોઝીટ સાથે જોડાયેલ છે. અલગ-અલગ સરકારી બેંકોમાં હજારો કરોડ રૂપિયાના દાવેદાર નથી. હવે આરબીઆઈ વેબ પોર્ટલની મદદથી આ પૈસા કાનૂની લાભાર્થીઓને મોકલશે.
35,012 કરોડ માટે કોઈ દાવેદાર નહીં
જો તમારા દાદા-દાદીએ અલગ-અલગ બેંકોમાં પૈસા જમા કરાવ્યા હોય અને તમને તેની જાણ પણ ન હોય. તેથી જો તમે આ પૈસા માટે કાયદેસર રીતે હકદાર છો, તો તમે આ દાવા વગરની ડિપોઝિટ મેળવી શકો છો. રિઝર્વ બેંકના ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે નવા નાણાકીય વર્ષની પ્રથમ MPC બેઠકના પરિણામોની જાહેરાત કરતી વખતે આ સંદર્ભમાં માહિતી શેર કરી છે. તમને જણાવી દઈએ કે તાજેતરમાં જ સરકારે સંસદમાં માહિતી આપી છે કે અલગ-અલગ સરકારી બેંકોમાં લગભગ 35,000 કરોડ રૂપિયા છે, જેના પર કોઈ દાવેદાર નથી. આ મુજબ, બેંકોએ ફેબ્રુઆરી 2023 સુધી આરબીઆઈને 35,012 કરોડ રૂપિયા અનક્લેઈમ ડિપોઝિટ તરીકે જમા કરાવ્યા છે. માર્ચ 2022 સુધીમાં આ રકમ 48,262 કરોડ રૂપિયા હતી.
આરબીઆઈએ વેબ પોર્ટલ તૈયાર કર્યું
આ બેનામી રકમ દાવા વગરની થાપણોમાં ન જાય તે માટે આરબીઆઈ ક્રેડિટ પોલિસી બનાવવાની તૈયારી કરી રહી છે. આ પોલિસી વિશે જણાવતા ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે કહ્યું કે અમે આવા ઘણા પગલાં લઈ રહ્યા છીએ જેથી નવી ડિપોઝિટના પૈસા દાવા વગરની થાપણોમાં ન જાય. આ સાથે, હાલમાં અસ્તિત્વમાં રહેલી દાવા વગરની થાપણો તેમના કાનૂની માલિકો સુધી પહોંચાડવાના પ્રયાસો ચાલુ છે. વધુ માહિતી આપતા તેમણે કહ્યું કે આવી થાપણો અને તેના જમાકર્તા અથવા લાભાર્થીઓના ડેટા માટે કેન્દ્રીય બેંકે આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ (AI) ટૂલ્સની મદદથી એક વેબ પોર્ટલ તૈયાર કર્યું છે. આ સાથે, વિવિધ બેંકોના થાપણદારો વિશેની માહિતી દાવા વગરની થાપણો અંગે યોગ્ય ઇનપુટ સાથે ઉપલબ્ધ થશે.
અનક્લેઈમ ડિપોઝીટ શું છે?
હવે ચાલો કહીએ કે આ અનક્લેઈમ ડિપોઝીટ શું છે? વાસ્તવમાં, વિવિધ બેંકો વાર્ષિક ધોરણે ખાતાઓની સમીક્ષા કરે છે. આમાં એ પણ જાણી શકાય છે કે એવા કયા બેંક ખાતા છે જેમાં કોઈ ટ્રાન્ઝેક્શન થયું નથી. જ્યારે છેલ્લા 10 વર્ષ દરમિયાન કોઈ પણ થાપણદાર દ્વારા કોઈપણ ખાતામાં કોઈ ભંડોળ જમા કરવામાં આવતું નથી અથવા તેમાંથી કોઈ રકમ ઉપાડવામાં આવતી નથી, તો આ સમયગાળા દરમિયાન ખાતામાં પડેલી રકમને દાવા વગરની થાપણ તરીકે ગણવામાં આવે છે. આ પછી બેંકો પણ આ ગ્રાહકોનો સંપર્ક કરવાનો પ્રયાસ કરે છે.
બેંકો આવા ખાતાઓની માહિતી આરબીઆઈને આપે છે
આ સમગ્ર પ્રક્રિયામાં જે ખાતાઓમાં જમા રકમનો કોઈ દાવેદાર નથી, તેની માહિતી બેંકો વતી આરબીઆઈને આપવામાં આવે છે. આ પછી, આ દાવા વગરની ડિપોઝિટ ડિપોઝિટર એજ્યુકેશન એન્ડ અવેરનેસ ફંડ (DEAF) માં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે છે. આરબીઆઈ આવી થાપણો અંગે જાગૃતિ ઝુંબેશ ચલાવવાનું ચાલુ રાખે છે, જેથી તેના કાનૂની અધિકારો શોધી શકાય. તમને જણાવી દઈએ કે આવી દાવા વગરની થાપણો વધવાના ઘણા કારણો છે. આમાંના કેટલાકનો ઉલ્લેખ કરવા માટે, થાપણદારનું મૃત્યુ થયું છે અને તેના નોમિની દસ્તાવેજોમાં નોંધાયેલ નથી, તેથી તે ખાતામાં જમા રકમ માટે કોઈ દાવેદાર મળ્યો નથી.
