Budget 2025: ભારતનું બજેટ રજૂ કરનાર વ્યક્તિ જે પાછળથી પાકિસ્તાનના વડા પ્રધાન બન્યા

Budget 2025: ‘હિંદુ વિરોધી બજેટ’, જે રજૂ કર્યા પછી આ નેતા પાકિસ્તાનના પહેલા વડા પ્રધાન બન્યા

Budget 2025: વર્ષ ૨૦૨૫-૨૬ માટેનું બજેટ દેશના નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ ૧ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૫ ના રોજ રજૂ કરશે. પણ શું તમે જાણો છો, ભારતમાં એક એવું બજેટ રજૂ થયું હતું જેને રજૂ કરનાર વ્યક્તિ પાછળથી પાકિસ્તાનના વડા પ્રધાન બન્યા?

આ ઘટના 2 ફેબ્રુઆરી 1946 ની છે, જ્યારે ભારતની વચગાળાની સરકારના નાણામંત્રી લિયાકત અલી ખાને “ગરીબ માણસનું બજેટ” રજૂ કર્યું હતું. આ બજેટ સ્વતંત્રતા પહેલાનું છેલ્લું બજેટ હતું અને ભારતીય અર્થતંત્ર પર તેની દૂરગામી અસરો હતી. જોકે, તેને “હિંદુ વિરોધી બજેટ” કહીને વિવાદોમાં પણ ખેંચી લેવામાં આવ્યું હતું.

લિયાકત અલી ખાન: ભારતનું બજેટ રજૂ કરનારા પાકિસ્તાનના પ્રથમ વડા પ્રધાન

લિયાકત અલી ખાન મુહમ્મદ અલી ઝીણાના નજીકના સાથી અને પાકિસ્તાનના પ્રથમ વડા પ્રધાન હતા. તેમણે પોતાની રાજકીય કારકિર્દી ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસથી શરૂ કરી હતી, પરંતુ બાદમાં તેઓ મુસ્લિમ લીગમાં જોડાયા. ૧૯૪૬માં રચાયેલી વચગાળાની સરકારમાં તેમને નાણામંત્રીનું પદ આપવામાં આવ્યું હતું.

તેમના દ્વારા રજૂ કરાયેલું બજેટ ભારતીય અર્થતંત્રમાં સામાજિક અને આર્થિક સુધારાનો એક સાહસિક પ્રયાસ હતો. બ્રિટિશ ભારતમાં તેને “ગરીબો માટેના બજેટ”નો દરજ્જો મળ્યો.

• ૧૯૪૬ના બજેટની ખાસ વાતો
• ઉચ્ચ આવક જૂથ પર કર વધારો
  ૧ લાખ રૂપિયાથી વધુ આવક ધરાવતા વેપારીઓ અને ઉદ્યોગપતિઓ પર ૨૫% વધારાનો કર પ્રસ્તાવિત.
  કોર્પોરેટ ટેક્સ બમણો કરવાનો સૂચન.

સામાજિક કલ્યાણ પર ભાર:

બજેટનો મોટો હિસ્સો શિક્ષણ અને આરોગ્ય સેવાઓ માટે ફાળવવામાં આવે છે.
ગરીબી નિવારણ અને ગ્રામીણ વિકાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.

ઔદ્યોગિક વિકાસ:

• ઔદ્યોગિક પ્રોત્સાહન યોજનાઓનો પ્રસ્તાવ.
• બજેટ પર વિવાદો અને ટીકાઓ
• લિયાકત અલી ખાનના બજેટ પર મોટો વિવાદ થયો.

“હિંદુ વિરોધી બજેટ” નો આરોપ:

• હિન્દુ વેપારીઓ અને ઉદ્યોગપતિઓને નિશાન બનાવવાના આરોપો હતા.
• ઘનશ્યામદાસ બિરલા અને જમનાલાલ બજાજ જેવા ઘણા મોટા ઉદ્યોગપતિઓએ તેને “આર્થિક વિકાસ વિરુદ્ધ” ગણાવ્યું.

ભારે વિરોધ પ્રદર્શન:

વેપારીઓ અને ઉદ્યોગપતિઓએ કરવેરાને અન્યાયી અને ભેદભાવપૂર્ણ ગણાવીને વિરોધ પ્રદર્શનો કર્યા.
આ ભારતીય ઉદ્યોગના વિકાસમાં અવરોધ હોવાનું કહેવાય છે.

ઐતિહાસિક દ્રષ્ટિકોણ

લિયાકત અલી ખાનનું આ બજેટ આર્થિક સુધારાઓની દ્રષ્ટિએ બોલ્ડ હતું, પરંતુ તેના કરવેરા દરખાસ્તોએ વેપારી સમુદાયને નારાજ કર્યો. પાછળથી, ભારતના ભાગલા પછી તેઓ પાકિસ્તાનના પ્રથમ વડા પ્રધાન બન્યા, પરંતુ તેમનું બજેટ ભારતીય ઇતિહાસમાં એક મહત્વપૂર્ણ પ્રકરણ રહ્યું છે.

આ બજેટ ફક્ત આર્થિક જ નહીં પણ રાજકીય દ્રષ્ટિકોણથી પણ ઐતિહાસિક હતું. આનાથી ભારત અને પાકિસ્તાનના અલગ અલગ રસ્તાઓની શરૂઆત થઈ.

૪o