Budget 2024
ભારતમાં સ્વચ્છ ઉર્જા ક્ષેત્રે 2014 અને 2023 ની વચ્ચે રૂ. 8.5 લાખ કરોડ ($102.4 બિલિયન)નું નવું રોકાણ મેળવ્યું હતું, જ્યારે રિન્યુએબલ એનર્જી સેક્ટરે એપ્રિલ 2000 થી માર્ચ 2024 દરમિયાન $17.88 બિલિયનનું વિદેશી સીધુ રોકાણ (FDI) મેળવ્યું હતું.
Economic Survey 2024 : ભારતમાં 2030 સુધીમાં 500 GW પુનઃપ્રાપ્ય ઊર્જાના લક્ષ્યાંકને પહોંચી વળવા માટે 30.5 લાખ કરોડ રૂપિયાના રોકાણની જરૂર પડશે. સોમવારે સંસદમાં રજૂ કરવામાં આવેલી આર્થિક સમીક્ષા 2023-24 મુજબ, આને હાંસલ કરવા માટે નાણાંકીય ગતિશીલતા તેમજ સ્પર્ધાત્મક શરતો પર રોકાણ અને જમીન સંપાદનના મુદ્દાઓને સંબોધિત કરવાની જરૂર છે. આર્થિક સર્વે જણાવે છે કે ભારતમાં 2024 થી 2030 વચ્ચે રિન્યુએબલ એનર્જી (RE) સેક્ટરમાં આશરે રૂ. 30.5 લાખ કરોડનું રોકાણ અપેક્ષિત છે. સમીક્ષા મુજબ, આ સમગ્ર મૂલ્ય શૃંખલામાં નોંધપાત્ર આર્થિક તકો ઊભી કરશે.
9 વર્ષમાં 8.5 લાખ કરોડ રૂપિયાનું રોકાણ પ્રાપ્ત થયું
સમીક્ષામાં જણાવાયું છે કે ભારતમાં સ્વચ્છ ઉર્જા ક્ષેત્રે 2014 અને 2023 વચ્ચે રૂ. 8.5 લાખ કરોડ ($102.4 બિલિયન)નું નવું રોકાણ મેળવ્યું છે, જ્યારે રિન્યુએબલ એનર્જી સેક્ટરને એપ્રિલ 2000 થી માર્ચ 2024 (FDI) વચ્ચે $17.88 બિલિયનનું વિદેશી સીધું રોકાણ મળ્યું છે. આર્થિક સર્વેક્ષણ રિન્યુએબલ એનર્જી સેક્ટર માટે સ્પર્ધાત્મક શરતો પર જરૂરી નાણાં અને રોકાણને એકત્ર કરવા માટે બેન્કિંગ સેક્ટરને તૈયાર કરવા પર ભાર મૂકે છે. જમીન સંપાદન અંગે, સર્વેક્ષણમાં નવીનીકરણીય ઉર્જા સંભવિતતા ધરાવતી જમીનની ઓળખ, તેનું રૂપાંતર (જો જરૂરી હોય તો), જમીનની ટોચમર્યાદા અધિનિયમમાંથી મંજૂરી, જમીનના ભાડાપટ્ટા પર નિર્ણય, મહેસૂલ વિભાગની મંજૂરી અને આવી અન્ય મંજૂરીઓ સૂચવવામાં આવી છે.
રાજ્ય સરકારોએ મુખ્ય ભૂમિકા ભજવવી જોઈએ
તે સૂચવે છે કે રાજ્ય સરકારોએ પુનઃપ્રાપ્ય ઊર્જા પ્રોજેક્ટ્સ માટે જમીન સંપાદન કરવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવવી જોઈએ. વર્ષ 2030 સુધીમાં રિન્યુએબલ એનર્જીના 500 ગીગાવોટના મહત્વાકાંક્ષી લક્ષ્યને ધ્યાનમાં રાખીને આ સૂચનો મહત્વપૂર્ણ છે. ભારતે 2030 સુધીમાં બિન-અશ્મિભૂત ઇંધણ આધારિત ઊર્જા સંસાધનોમાંથી વીજ ઉત્પાદન માટે કુલ સ્થાપિત ક્ષમતાના 50 ટકા હાંસલ કરવાનું લક્ષ્ય રાખ્યું છે. સર્વેમાં જણાવાયું છે કે સેન્ટ્રલ ઇલેક્ટ્રિસિટી ઓથોરિટીની નેશનલ ઇલેક્ટ્રિસિટી પ્લાન મુજબ, બિન-અશ્મિભૂત ઇંધણ (હાઇડ્રો, ન્યુક્લિયર, સોલાર, વિન્ડ, બાયોમાસ, સ્મોલ હાઇડ્રો, પમ્પ્ડ સ્ટોરેજ) આધારિત ક્ષમતા 2023માં કુલ સ્થાપિત ક્ષમતાના 441.9 ગીગાવોટ હશે. -24 આમાંથી લગભગ 203.4 GW (કુલના 46 ટકા).
34 લાખ નોકરીઓનું સર્જન થઈ શકે છે
બિન-અશ્મિભૂત ઇંધણ આધારિત ક્ષમતા 2026-27માં વધીને 349 GW (57.3 ટકા) અને 2029-30માં 500.6 GW (64.4 ટકા) થવાનો અંદાજ છે. સમીક્ષા અનુસાર, ભારતના ગ્રીન ટ્રાન્ઝિશનની રિન્યુએબલ એનર્જી સેક્ટરમાં રોજગારીની તકો પર નોંધપાત્ર અસર થવાની શક્યતા છે. “2030 સુધીમાં, સ્વચ્છ ઉર્જા પહેલ 238 GW સૌર અને 101 GW નવી પવન ઉર્જા ક્ષમતા સ્થાપિત કરીને અને 500 GW બિન-અશ્મિભૂત વીજ ઉત્પાદન ક્ષમતા હાંસલ કરીને લગભગ 34 લાખ નોકરીઓ (ટૂંકા અને લાંબા ગાળાની) બનાવી શકે છે,” તે જણાવે છે.
