પ્રધાનમંત્રી જન ધન યોજનાની સ્થિતિ: નાણા રાજ્ય મંત્રી ભગવત કરાડે સંસદમાં માહિતી આપી છે કે પ્રધાનમંત્રી જન ધન યોજના હેઠળ દેશમાં અત્યાર સુધીમાં 51.04 કરોડ બેંક ખાતા ખોલવામાં આવ્યા છે. 9 વર્ષ પહેલા શરૂ થયેલી આ યોજના હેઠળ, અત્યાર સુધીમાં PMJDY યોજનાના 51 કરોડ બેંક ખાતાઓમાં 2.08 ટ્રિલિયન (રૂ. 2 લાખ કરોડથી વધુ)ની રકમ જમા કરવામાં આવી છે. નાણા રાજ્ય મંત્રીએ સંસદમાં એક લેખિત જવાબમાં જણાવ્યું હતું કે આ ડેટા 29 નવેમ્બર, 2023 સુધીનો છે અને જન-ધન ખાતાઓમાં 2,08,855 કરોડ રૂપિયા જમા કરવામાં આવ્યા છે.
આ યોજના લાવવાનો હેતુ શું હતો – નાણા રાજ્યમંત્રીએ આપ્યો જવાબ
આ યોજના હેઠળ, લક્ષ્યાંક એવા તમામ પુખ્ત વયના લોકોને બેંકિંગ સુવિધાઓ પ્રદાન કરવાનો હતો જેમની પાસે બેંક ખાતા નથી અને મૂળભૂત બેંક ખાતું પ્રદાન કરવાનું હતું. આ સાથે, તેઓ સરકારી યોજનાઓની સબસિડીનો લાભ લઈ શકશે અને દેશના નાણાકીય સમાવેશમાં ભાગ લઈ શકશે.
PMJDY ના મુખ્ય અપડેટ્સ
22 નવેમ્બર, 2023 સુધી, 4.3 કરોડ PMJDY ખાતાઓમાં શૂન્ય બેલેન્સ છે કારણ કે આ ખાતાઓમાં લઘુત્તમ બેલેન્સ જાળવવાની જરૂર નથી.
ગ્રામીણ અને અર્ધ-શહેરી વિસ્તારોમાં ખોલવામાં આવેલા આ ખાતાઓમાંથી 55.8 ટકા ખાતા મહિલાઓ દ્વારા ખોલવામાં આવ્યા છે.
29 નવેમ્બર, 2023 સુધી, PMJDY બેંક ખાતાધારકોને લગભગ રૂ. 34.67 કરોડ ડેબિટ કાર્ડ આપવામાં આવ્યા છે.
ઓવરડ્રાફ્ટની મર્યાદા 5,000 રૂપિયાથી વધારીને 10,000 રૂપિયા કરવામાં આવી છે.
RuPay કાર્ડ ધારકો માટે 1 લાખ રૂપિયાથી લઈને 2 લાખ રૂપિયા સુધીનું અકસ્માત વીમા કવચ આપવામાં આવે છે.
PMJDY યોજનામાં ફ્લેક્સી-રિકરિંગ ડિપોઝિટ જેવા માઇક્રો ફાઇનાન્સ માટે કોઈ ઇનબિલ્ટ જોગવાઈ નથી.
જો કે, જન ધન બેંક ખાતા ધારકો તેમની બેંકોમાંથી માઇક્રો-ફાઇનાન્સનો લાભ મેળવી શકે છે.
પ્રધાનમંત્રી જન ધન યોજના શું છે?
દેશમાં તમામ વર્ગોને નાણાકીય સમાવેશ હેઠળ લાવવાના રાષ્ટ્રીય મિશન હેઠળ 28 ઓગસ્ટ 2014ના રોજ આ યોજના શરૂ કરવામાં આવી હતી. PMJDY સિવાય, અન્ય ઘણી નાણાકીય સમાવેશ યોજનાઓમાં મુદ્રા યોજના અને સ્ટેન્ડઅપ ઈન્ડિયા યોજનાનો સમાવેશ થાય છે.
ખાનગી બેંકોએ પણ આ યોજનામાં જોડાવાની જરૂર છે – નાણા સેવા સચિવ
20મી ગ્લોબલ ઇન્ક્લુઝિવ ફાઇનાન્સ સમિટમાં ફાઇનાન્સ સર્વિસ સેક્રેટરી વિવેક જોશીએ જન-ધન બેંક એકાઉન્ટનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. તેમણે કહ્યું કે ખાનગી ક્ષેત્રની બેંકોએ PMJDY અને સરકારના જાહેર સુરક્ષા જેવા નાણાકીય સમાવેશના કાર્યક્રમોમાં તેમની ભાગીદારી વધારવી જોઈએ. વિવેક જોશીએ જણાવ્યું હતું કે જાહેર ક્ષેત્રની બેંકો સક્રિયપણે ભાગ લેતી વખતે મુખ્ય પ્રવાહમાં સમાવિષ્ટ ખાનગી બેંકો તેમ કરતી નથી. તેથી તેઓએ આમાં સામેલ થવાની જરૂર છે. આનાથી દેશના તમામ લોકોને નાણાકીય સમાવેશના દાયરામાં લાવવાની સરકારની મહત્વાકાંક્ષી યોજનાને સાકાર કરવામાં મદદ મળશે.
11 ડિસેમ્બર 2023 ના રોજ સંસદના ચાલુ શિયાળુ સત્ર દરમિયાન, આ પ્રશ્નો લોકસભામાં નાણા મંત્રાલયને પૂછવામાં આવ્યા હતા-
(A) પ્રધાનમંત્રી જન ધન યોજના (PMJDY) ની શરૂઆત થયાને કેટલા વર્ષ વીતી ગયા?
(B) આ યોજનાથી સરકારે અત્યાર સુધી કઈ સિદ્ધિઓ મેળવી છે?
(C) દેશમાં PM-જન ધન યોજનાની વર્તમાન સ્થિતિ શું છે અને તેને લાગુ કરવાની રીતો શું છે?
(D) તેના અમલીકરણ દરમિયાન સરકાર દ્વારા સામનો કરવામાં આવેલા પડકારોની વિગતો શું છે?
(E) શું સરકારે તે લક્ષ્ય હાંસલ કર્યું છે જેના માટે PMJDY શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું અને જો હા, તો તેની વિગતો જણાવો.
(F) જન ધન યોજના હેઠળ મહિલાઓ દ્વારા કેટલા ખાતા ખોલવામાં આવ્યા છે અને ગામડાઓ અથવા અર્ધ-શહેરી વિસ્તારોમાં શું સ્થિતિ રહી છે?
