Mahakumbh 2025: મહાકુંભમાં ‘પેશવાઈ’ શું છે, તે શેનું પ્રતીક છે, જેને જોવા માટે દુનિયાભરમાંથી લોકો ઉમટી પડે ?
અખાડા દ્વારા પ્રદર્શન કરવામાં આવે છે, જેમાં હાથી અને ઘોડા પર સવારી કરીને અખાડાઓની શાહી સરઘસ કાઢવામાં આવે
મહાકુંભમાં પેશવાઈ શાહી સ્નાન પહેલા કરવામાં આવે
Mahakumbh 2025 : મહાકુંભનો ભવ્ય કાર્યક્રમ સનાતન ધર્મમાં ઋષિ-મુનિઓના વિશેષ મહત્વનું પ્રતિક છે. આ જ કારણ છે કે કુંભમાં શાહી સ્નાન સંતોની પ્રાર્થના પછી શરૂ થાય છે.
ઉત્તર પ્રદેશના પ્રયાગરાજમાં મહાકુંભનો ભવ્ય કાર્યક્રમ યોજાવા જઈ રહ્યો છે, જેની તૈયારીઓ પૂરજોશમાં ચાલી રહી છે. મહાકુંભ 13 જાન્યુઆરીથી પોષ પૂર્ણિમાના દિવસે શરૂ થશે અને 26 ફેબ્રુઆરી 2025 મહાશિવરાત્રી સુધી 45 દિવસ ચાલશે, જેમાં વિશ્વભરમાંથી ભક્તો પધારશે. આ દરમિયાન ત્રિવેણી સંગમ ખાતે આસ્થાનો નયનરમ્ય નજારો જોવા મળે છે.
મહાકુંભમાં સાધુ-સંતો પણ પહોંચે છે, જેમના વિના આ પ્રસંગ અધૂરો છે. ઋષિ-મુનિઓની પ્રાર્થના પછી જ મહાકુંભનું શાહી સ્નાન શરૂ થાય છે. મહાકુંભમાં, અખાડાઓ (સાધુઓ અને સંતો) દ્વારા પ્રદર્શન કરવામાં આવે છે, જેમાં હાથી અને ઘોડા પર સવારી કરીને અખાડાઓની શાહી સરઘસ કાઢવામાં આવે છે. ચાલો જાણીએ કે મહાકુંભમાં શાહી શોભાયાત્રાનું નેતૃત્વ કોણ કરે છે અને કોને શાહી શોભાયાત્રામાં સવારી કરવાની છૂટ છે.
અખાડા શું છે?
સૌથી પહેલા એ જાણવું જરૂરી છે કે મહાકુંભમાં અખાડા શું છે. કારણ કે આ એક એવો શબ્દ છે જે મહાકુંભ દરમિયાન ખૂબ સાંભળવામાં આવે છે. જ્યારે આપણે અખાડા સાંભળીએ છીએ, ત્યારે સામાન્ય રીતે કુસ્તી આપણા મગજમાં આવે છે. પરંતુ મહાકુંભમાં અખાડાને સંતો-મુનિઓનો સમૂહ કહેવામાં આવે છે. વાસ્તવમાં, આદિ ગુરુ શંકરાચાર્યએ 8મી સદીમાં સનાતન જીવનની રક્ષા માટે તપસ્વીઓના સંગઠનને એક કરવાનો પ્રયાસ કર્યો અને તેનું નામ અખાડા રાખ્યું. અખાડાની સ્થાપનાનો હેતુ સનાતન ધર્મની રક્ષા કરવાનો હતો. અખાડાના ઋષિ-મુનિઓ માત્ર શાસ્ત્રોમાં જ નહીં પણ શાસ્ત્ર (શસ્ત્રો)ના પણ જાણકાર છે.
મહાકુંભમાં પેશવાઈ શું છે (Mahakumbh 2025 પેશવાઈ સમારોહ)
પ્રયાગરાજમાં આયોજિત મહાકુંભના આ વિશાળ ધાર્મિક કાર્યક્રમમાં લાખો સંતો અને અખાડાઓ ભાગ લે છે. પરંતુ આ વિશાળ ધાર્મિક કાર્યક્રમમાં સંતોની રજૂઆત આકર્ષણનું કેન્દ્ર છે. મહાકુંભમાં પહોંચવા માટે, ઋષિ-મુનિઓ તેમના અખાડામાંથી એક ભવ્ય શોભાયાત્રા કાઢે છે જેને પેશવાઈ કહેવામાં આવે છે. શોભાયાત્રામાં બેન્ડ છે, હાથી અને ઘોડાઓને શણગારવામાં આવે છે અને રથમાં શાહી શોભાયાત્રા કાઢવામાં આવે છે.
આદરણીય ગુરુઓ કે સંતો કે મહંતો રથમાં બેસે છે. ભક્તો અથવા અનુયાયીઓ નૃત્ય અને ગાતી વખતે પગપાળા ચાલે છે. મહા કુંભની પેશવાઈમાં અખાડાઓના મુખ્ય મહંત, નાગા સાધુઓ અને ભક્તો અથવા અનુયાયીઓ હાજર હોય છે. મહાકુંભના પેશવાઈને અખાડાઓની ભવ્યતા, શક્તિ અને શિસ્તનું પ્રદર્શન માનવામાં આવે છે. પેશવાઈના દર્શન કરવા ભક્તો સંગમ શહેરમાં પહોંચે છે.
પેશવાઈ શાહી સ્નાન પહેલા કરવામાં આવે
મહાકુંભમાં શાહી સ્નાનનું વિશેષ મહત્વ છે. શાહી સ્નાન મહાકુંભ દરમિયાન મકરસંક્રાંતિ, મૌની અમાવસ્યા, બસંત પંચમી, માઘી પૂર્ણિમા અને મહાશિવરાત્રી જેવી વિશેષ તારીખો પર થાય છે . તમને જણાવી દઈએ કે આ વખતે જુના અખાડા પ્રયાગરાજના ત્રિવેણી સંગમમાં 13 જાન્યુઆરી 2025થી શરૂ થનારા મહાકુંભમાં શાહી સ્નાનની પરંપરાનો ધ્વજ વાહક છે.
મહાકુંભમાં ભવ્ય શોભાયાત્રા પૂર્ણ થયા બાદ વિવિધ અખાડાઓના ઋષિ-મુનિઓ અને નાગા સાધુઓ સૌ પ્રથમ શાહી સ્નાનમાં સ્નાન કરે છે. સ્નાન કર્યા પછી જ ઘરના લોકો કે સામાન્ય ભક્તો સંગમમાં ડૂબકી લગાવે છે. તેથી પેશવાઈ શાહી સ્નાન સાથે સંબંધિત છે.
