Tulsi Farming: તુલસીની ખેતીએ ઝાંસીના ખેડૂતનું જીવન બદલી નાખ્યું, કમાણી લાખોમાં પહોંચી
પુષ્પેન્દ્ર સિંહ યાદવે તુલસીની ખેતી અપનાવીને માત્ર 10 એકર જમીનમાં 60,000 રૂપિયા પ્રતિ એકર આવક મેળવી અને પોતાની આર્થિક સ્થિતિમાં સુધારો કર્યો
FPO દ્વારા 1,072 ખેડૂતોને સંગઠિત કરી, 40,132 એકર જમીનમાં ઔષધીય ખેતીને પ્રોત્સાહન મળ્યું અને પ્રોસેસિંગ યુનિટની સ્થાપનાથી ખેડૂતોને સારા ભાવ મળવા લાગ્યા
Tulsi Farming: એક સમય હતો જ્યારે લગભગ દરેક ભારતીય ઘરના આંગણામાં તુલસીનો છોડ જોવા મળતો હતો. પરંતુ શહેરીકરણે આંગણુ અને તુલસી બંનેને પાછળ છોડી દીધા. પરંતુ હવે તુલસીનું મહત્વ ઔષધીય અને વ્યવસાયિક રીતે વધી ગયું છે. આ વાતને સમજીને ઝાંસી જિલ્લાના પાથકરકા ગામના ખેડૂત પુષ્પેન્દ્ર સિંહ યાદવે ઔષધીય ખેતી અપનાવી અને એક નવી વાર્તા લખી.
10 વર્ષ પહેલા પુષ્પેન્દ્રએ 10 એકર જમીનમાં તુલસીની ખેતી શરૂ કરી હતી. આજે તેમની આ પહેલ માત્ર તેમની આર્થિક પ્રગતિનો સ્ત્રોત નથી બની પરંતુ અન્ય ખેડૂતો માટે પણ પ્રેરણારૂપ બની છે. હર્બલ પ્રોડક્ટ્સમાં તુલસીની ખૂબ માંગ છે. પુષ્પેન્દ્રએ આ તકને ઓળખી અને ખેતીમાં તકનીકી નવીનતાઓ અપનાવવા પર ભાર મૂક્યો.
તેમણે તુલસીની ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળી પ્રજાતિઓ પસંદ કરી. તેમજ ઓર્ગેનિક પદ્ધતિઓ દ્વારા ઉત્પાદન વધાર્યું અને માત્ર અઢી મહિનામાં લગભગ રૂ. 60,000 પ્રતિ એકર આવક મેળવી. આ રીતે તુલસીની ખેતીથી તેમની આર્થિક સ્થિતિ મજબૂત બની અને તેઓ તેમના વિસ્તારના ખેડૂતો માટે પ્રેરણાદાયી ઉદાહરણ બન્યા.
આજે તેમની પહેલનું પરિણામ છે કે હજારો ખેડૂતો તુલસીની ખેતી કરી રહ્યા છે. પુષ્પેન્દ્રએ સમજાવ્યું કે સામૂહિક પ્રયાસોથી ઔષધીય ખેતીને વધુ નફાકારક બનાવી શકાય છે. પુષ્પેન્દ્રને શરૂઆતના તબક્કામાં ઘણા પડકારોનો સામનો કરવો પડ્યો હતો, પરંતુ તેમણે સામૂહિક પ્રયાસો દ્વારા આ પડકારોનો ઉકેલ લાવ્યો હતો.
FPO એ ખેડૂતોને બજારમાં વધુ સારી પહોંચ આપવા માટે બુંદેલખંડ ઔષધિ ફાર્મર પ્રોડ્યુસર કંપની (FPO) ની રચના કરી. આ FPO હેઠળ 1,072 ખેડૂતો જોડાયા, જેઓ કુલ 40,132 એકર જમીનમાં તુલસીની ખેતી કરી રહ્યા છે. આ પ્રયાસ ખેડૂતોને સંગઠિત કરવામાં અને ઔષધીય ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે અસરકારક સાબિત થયો.
FPO એ ખેડૂતોને તેમની પેદાશોના સારા ભાવ આપવા માટે રૂ. 29 લાખના ખર્ચે પ્રોસેસિંગ યુનિટની સ્થાપના કરી હતી. આ યુનિટમાં તુલસીના પાનમાંથી તેલ કાઢીને તેને સૂકવવાની પ્રક્રિયા કરવામાં આવે છે. જેમાં બાગાયત વિભાગે 33 ટકા સબસિડી આપી હતી, જેનાથી ખેડૂતોને આર્થિક મદદ મળી હતી.
પુષ્પેન્દ્રનો ઉદ્દેશ્ય બુંદેલખંડ પ્રદેશમાં ઔષધીય ખેતીને વધુ પ્રોત્સાહન આપવાનો છે. તેઓ FPO દ્વારા ખેડૂતોને નવી ટેકનોલોજી અને બજારો સાથે જોડવાનું આયોજન કરી રહ્યા છે. આ ઉપરાંત તેઓ અન્ય ઔષધીય પાકોની ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવા પર પણ ભાર આપી રહ્યા છે.
