National Farmers Day 2024: ‘અન્નદાતા’ની મહેનતને સન્માન
ખેડૂત લાભ માટે નવી યોજનાઓ અને પહેલ
કૃષિ ક્ષેત્રમાં આત્મનિર્ભરતા તરફ મજબૂત પગલાં
National Farmers Day 2024 : ‘અન્નદાતા’ના સખત પરિશ્રમનો રાષ્ટ્રીય તહેવાર – રાષ્ટ્રીય ખેડૂત દિવસ ( National Farmers Day 2024) દર વર્ષે 23 ડિસેમ્બરે ઉજવવામાં આવે છે, એ ભારતીય ખેડૂતોના અજોડ યોગદાનને સલામ કરવાનો એક મહત્વપૂર્ણ પ્રસંગ છે. આ દિવસ ભારતના ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન ચૌધરી ચરણ સિંહની જન્મજયંતિ નિમિત્તે ઉજવવામાં આવે છે, જેઓ ખેડૂતોના અધિકારો અને ગ્રામીણ વિકાસ માટે અનન્ય વ્યક્તિત્વ હતા.
ભારતનું કૃષિ ક્ષેત્ર માત્ર દેશની ખાદ્ય સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરતું નથી પરંતુ તે ગ્રામીણ અર્થતંત્રની કરોડરજ્જુ અને લાખો પરિવારોની આજીવિકાનો મુખ્ય આધાર પણ છે.
ભારતીય કૃષિ: ડેટા સ્ટ્રેન્થ્સ અને નવા પડકારો ( National Farmers Day 2024)
ભારતીય કૃષિએ નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં 332.2 મિલિયન ટનનો રેકોર્ડ અનાજ ઉત્પાદન લક્ષ્ય હાંસલ કર્યું હતું. આ ક્ષેત્ર ગ્રોસ વેલ્યુ એડેડ (GVA) માં 17.7% ફાળો આપે છે, જે તેને રાષ્ટ્રીય અર્થતંત્ર માટે અનિવાર્ય બનાવે છે. દેશની લગભગ અડધી વસ્તી કૃષિ પર નિર્ભર છે, પરંતુ આબોહવા પરિવર્તન, બજારની મર્યાદિત પહોંચ અને નાણાકીય અસુરક્ષા જેવા પડકારો હજુ પણ અસ્તિત્વમાં છે.
ભારતના 328.7 મિલિયન હેક્ટર વિસ્તારમાંથી, લગભગ 54.8% ખેતીલાયક જમીન છે, જે તેની વિશાળતા અને સંભવિતતા દર્શાવે છે. પરંતુ આ શક્યતાઓને વાસ્તવિકતામાં રૂપાંતરિત કરવા માટે, નીતિ નિર્માણ અને યોજનાઓનો યોગ્ય અમલ જરૂરી છે.
ખેડૂતો માટે નવી યોજનાઓ અને પહેલ ( National Farmers Day 2024)
1. પ્રધાનમંત્રી કિસાન સન્માન નિધિ (PM-KISAN):
અત્યાર સુધીમાં નાના અને સીમાંત ખેડૂતોને આર્થિક મદદ માટે 11 કરોડ ખેડૂતોના ખાતામાં રૂ. 3.46 લાખ કરોડ સીધા ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યા છે.
2. પ્રધાન મંત્રી ફસલ બીમા યોજના (PMFBY):
કુદરતી આફતોને કારણે પાકના નુકસાનના કિસ્સામાં 68.85 કરોડ ખેડૂતોને 1.65 લાખ કરોડ રૂપિયાના વીમા કવર અને દાવાઓનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું છે.
3. એગ્રીકલ્ચર ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ફંડ (AIF):
ટકાઉ કૃષિ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર માટે 84,333 પ્રોજેક્ટ હેઠળ રૂ. 51,448 કરોડ મંજૂર કરવામાં આવ્યા છે.
4. ડિજિટલ એગ્રીકલ્ચર મિશન:
આ રૂ. 2,817 કરોડનું મિશન કૃષિને તકનીકી રીતે અદ્યતન બનાવવા માટે ડિજિટલ જાહેર ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરના વિકાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.
5. કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડ (KCC):
સરળ લોન સિસ્ટમ હેઠળ 7.75 કરોડ સક્રિય KCC એકાઉન્ટ્સ છે.
6. E-NWR આધારિત ક્રેડિટ ગેરંટી સ્કીમ:
ખેડૂતોને વેરહાઉસમાં ઉત્પાદન ગીરવે મૂકીને લણણી પછીની નાણાકીય સહાય મળે છે. આ યોજના હેઠળ 1,000 કરોડ રૂપિયાનું ફંડ બનાવવામાં આવ્યું છે.
7. નમો ડ્રોન દીદી યોજનાઃ
રૂ. 1,261 કરોડની આ યોજના હેઠળ, 15,000 મહિલા જૂથોને કૃષિ ક્ષેત્રે ડ્રોન ટેક્નોલોજીની તાલીમ આપવામાં આવી રહી છે.
8. રાષ્ટ્રીય ખાદ્ય તેલ-તેલીબિયાં મિશન:
સ્થાનિક તેલીબિયાં ઉત્પાદન વધારીને ખાદ્યતેલોમાં આત્મનિર્ભરતા લાવવાનો હેતુ છે.
9. રાષ્ટ્રીય કુદરતી ખેતી મિશન:
રસાયણ મુક્ત ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે 2,481 કરોડ રૂપિયાનું બજેટ ફાળવવામાં આવ્યું છે.
10. કિસાન કવચ:
જંતુનાશકોની હાનિકારક અસરોથી બચાવવા માટે બોડીસુટ્સનું વિતરણ ખેડૂતોની સલામતીની ખાતરી કરે છે.
11. સોઈલ હેલ્થ કાર્ડ સ્કીમ:
અત્યાર સુધીમાં 24.6 કરોડ સોઈલ કાર્ડ જારી કરવામાં આવ્યા છે, જેણે ખેડૂતોને જમીનની ફળદ્રુપતા પર દેખરેખ રાખવા અને ખાતરના યોગ્ય ઉપયોગ માટે મદદ કરી છે.
કૃષિ ક્ષેત્રને મજબૂત કરવા માટે, બજેટ 2013-14માં 21,933 કરોડ રૂપિયાથી વધારીને 2024-25માં રૂપિયા 1,22,528 કરોડ કરવામાં આવ્યું છે. આ સાથે, 10,000 ખેડૂત ઉત્પાદક સંગઠનો (FPO) ની રચના કરવામાં આવી રહી છે, જેના દ્વારા સામૂહિક ખેતી અને બજાર ઍક્સેસને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવશે.
