MP farmer success story : દુષ્કાળથી પાક બચાવવા ખેડૂતે અપનાવ્યો દેશી જુગાડ, એક સીઝનમાં કર્યો 15 હજારનો નફો
શૂકાગ્રસ્ત જમીનમાં રમેશ બારિયાએ નવો સિંચાઈ જુગાડ અપનાવીને 15,200 રૂપિયાનો નફો મેળવીને સિદ્ધિ મેળવી.
મધ્યપ્રદેશના આદિવાસી ખેડૂત રમેશ બારિયાએ દૂરસ્થ ક્ષેત્રોમાં નવી સિંચાઈ ટેકનીકથી સફળ શાકભાજી ખેતી કરી
MP farmer success story : મધ્યપ્રદેશનો ઝાબુઆ જિલ્લો દુષ્કાળનો સામનો કરી રહ્યો છે. અહીંની જમીન સૂકી અને પથરાળ છે. તેમજ ઉબડ-ખાબડ વિસ્તારના કારણે એકપણ ખેતરમાં પાણી ટકી રહેતું નથી. જેના કારણે ખેડૂતોને ખેતી કરવામાં મુશ્કેલી પડી રહી છે. ખાસ કરીને ઉનાળામાં કોઈપણ પ્રકારની ખેતી કરવી મુશ્કેલ બની જાય છે. તેથી જ અહીંના અનુભવી ખેડૂતો શિયાળા અને વરસાદની ઋતુમાં શાકભાજીની ખેતીને વધુ મહત્વ આપે છે. આમાં રમેશ બારિયા નામનો ખેડૂત છે કે જેણે દેશી જુગાડ અપનાવીને શાકભાજીની ખેતીમાંથી સારો નફો મેળવ્યો છે. તેના પ્રયાસો હજુ પણ ચાલુ છે.
ઝાબુઆ જિલ્લાના રોટલા ગામના રહેવાસી રમેશ બારિયા જાણતા હતા કે સૂકી અને ઉજ્જડ નિર્જીવ જમીનમાં શાકભાજીની ખેતી કરવી ખૂબ જ મુશ્કેલ કામ છે. પરંતુ તેમણે આ ખેતી કરવાનું નક્કી કર્યું અને આ દિશામાં નવા પ્રયાસો શરૂ કર્યા. આ સંબંધમાં, તેઓ NAIP-કૃષિ વિજ્ઞાન કેન્દ્રના વૈજ્ઞાનિકોને મળ્યા અને શાકભાજીની ખેતી અંગે સલાહ લીધી. વૈજ્ઞાનિકોએ તેમને કોળા અને કારેલાની ખેતી કરવાની સલાહ આપી કારણ કે તેમને ઓછા પાણીની જરૂર પડે છે.
સૂકી જમીનમાં શાકભાજીની ખેતી
બારિયાએ બે પાકોની નર્સરી તૈયાર કરી અને આ પાકો (12 લાઈન કારેલા અને 3 લાઈન કરલા) વાવ્યા. આ પાકની ખેતીના પ્રારંભિક તબક્કામાં, ચોમાસામાં વિલંબને કારણે તેમને સિંચાઈની તીવ્ર અછતનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. રમેશને તેના પાકના વિનાશની ચિંતા હતી.
આ પછી તેમણે NAIP વૈજ્ઞાનિકો સાથે ચર્ચા કરી અને તેમની મદદથી એક ખાસ પ્રકારની સિંચાઈ ટેકનિક અપનાવવાનું શરૂ કર્યું. આ ટેકનિક વેસ્ટ ગ્લુકોઝની બોટલોથી પાકને સિંચાઈ કરવાની હતી. આ ટેકનીકમાં પાણી ભરવા માટે વેસ્ટ ગ્લુકોઝની બોટલની ઉપર એક હોલ બનાવવામાં આવે છે અને બોટલમાં લગાવેલા વાલ્વ દ્વારા પાણીની માત્રાને નિયંત્રિત કરી શકાય છે.
સરકાર તરફથી ‘પુરસ્કાર’ મળ્યો
રમેશ તેના શાકભાજીના પાકને બચાવવા માટે મક્કમ હતા, તેથી તેણે 20 રૂપિયા પ્રતિ કિલોના ભાવે 6 કિલોની ગ્લુકોઝની બોટલો (સંખ્યામાં 350) ખરીદી અને પાણી ભરવા માટે બોટલના ઉપરના ભાગમાં કાણું પાડ્યું. રમેશે તેના બાળકોને શાળાએ જતા પહેલા પાણીની બોટલો ભરવાની સૂચના આપી. તેણે ડ્રોપ દ્વારા પાણીની સપ્લાય કરવા માટે બોટલમાં સ્થાપિત વાલ્વનો ઉપયોગ કર્યો. આમ, રમેશે ચોમાસામાં વિલંબને કારણે દુષ્કાળથી તેના પાકને બચાવ્યો અને 0.1 હેક્ટર જમીનમાંથી 15,200 રૂપિયાનો ચોખ્ખો નફો મેળવ્યો.
રમેશનો આ પ્રયાસ દર્શાવે છે કે આદિવાસી ખેડૂત ડુંગરાળ જમીન સાથેના દૂરના આદિવાસી વિસ્તારમાં પણ સિંચાઈની આ નવી ટેકનિક અપનાવીને એક સિઝનમાં શાકભાજીની ખેતીમાંથી પ્રતિ હેક્ટર 1.50 થી 1.70 લાખ રૂપિયાનો નફો મેળવી શકે છે. આ સિદ્ધિ બદલ તેમને જિલ્લા વહીવટી તંત્ર અને મધ્યપ્રદેશના કૃષિ મંત્રી દ્વારા પ્રમાણપત્ર આપી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા.
