Milk Production: જાણો, છેલ્લા 10 વર્ષમાં પ્રતિ પશુ દૂધ ઉત્પાદન કેટલું વધ્યું અને તેનો વિકાસ કેવી રીતે શક્ય બન્યો!
Milk Production : દૂધ ઉત્પાદનમાં ભારત વિશ્વમાં પ્રથમ ક્રમે છે. ગયા વર્ષે 24 કરોડ ટન દૂધનું ઉત્પાદન થયું હતું. દર વર્ષે દૂધ ઉત્પાદન લગભગ છ ટકાના દરે વધી રહ્યું છે. ભલે આ દેશ માટે સારા સમાચાર છે, પરંતુ વિચારવા જેવી વાત એ છે કે આપણા દેશમાં પ્રાણીઓની સંખ્યા વધુ છે, તેથી દૂધ ઉત્પાદન પણ વધી રહ્યું છે. જ્યારે અન્ય દેશોમાં પ્રાણીઓની સંખ્યા ઓછી છે, તેથી દૂધ ઉત્પાદન ઘટી રહ્યું છે. પરંતુ અન્ય દેશોની તુલનામાં, આપણા દેશમાં પ્રતિ પશુ દૂધ ઉત્પાદન ખૂબ ઓછું છે.
આને વધારવા માટે દરેક શક્ય પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે. રાષ્ટ્રીય ગોકુલ મિશન જેવી યોજના શરૂ કરવામાં આવી છે. આ યોજના હેઠળ, કૃત્રિમ ગર્ભાધાન અને જાતિગત વીર્ય દ્વારા પ્રાણીઓની જાતિમાં સુધારો કરીને દૂધ ઉત્પાદન વધારવાનું કામ કરવામાં આવી રહ્યું છે. દેશના ડેરી વૈજ્ઞાનિકો અને પશુપાલકોએ પણ આમાં સફળતા મેળવી છે. તાજેતરમાં કેન્દ્ર સરકારે પણ પ્રતિ પશુ દૂધ ઉત્પાદનમાં વધારા અંગે કેટલાક આંકડા રજૂ કર્યા છે.
પ્રતિ પશુ દૂધ ઉત્પાદન 26 થી વધીને 39 ટકા થયું
તાજેતરમાં, કેન્દ્ર સરકારે સંસદમાં ડેરી અને પશુપાલન સંબંધિત કેટલાક ડેટા રજૂ કર્યા હતા. જો આપણે આ આંકડાઓ પર નજર કરીએ તો દેશમાં પ્રતિ પશુ દૂધ ઉત્પાદન વધી રહ્યું છે. અલબત્ત, આ સંખ્યા ઓછી હોઈ શકે છે, પરંતુ સારી વાત એ છે કે તે શરૂ થઈ ગઈ છે. અને આ બધું રાષ્ટ્રીય ગોકુલ મિશન યોજના દ્વારા શક્ય બન્યું છે. પશુ નિષ્ણાતોના મતે, આ યોજના પશુ દીઠ કુલ દૂધ ઉત્પાદન અને દૂધ ઉત્પાદકતા વધારવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી રહી છે. આ યોજના કેન્દ્રીય પશુપાલન અને ડેરી મંત્રાલય દ્વારા શરૂ કરવામાં આવી છે.
સંસદમાં રજૂ કરાયેલા આંકડા મુજબ, ૨૦૧૪-૧૫માં ૧૫ કરોડ ટન દૂધનું ઉત્પાદન થયું હતું. વર્ષ ૨૦૨૩-૨૪માં તે વધીને ૨૪ કરોડ ટન થયું છે. વધારાની વાત કરીએ તો, છેલ્લા 10 વર્ષમાં 63.55 ટકાનો વધારો થયો છે. હવે જો આપણે દેશમાં ગાયોના દૂધ ઉત્પાદનની વાત કરીએ તો, વર્ષ 2014-15માં પ્રતિ પશુ પ્રતિ વર્ષ 1640 કિલો દૂધ ઉત્પાદન હતું. હવે ૨૦૨૩-૨૪માં, આ દર વર્ષે પ્રતિ પશુ ૨૦૭૨ કિલોગ્રામ થઈ ગયું છે. આંકડા દર્શાવે છે કે ૨૬.૩૪ ટકાના દરે વધારો થયો છે.
એવો દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે કે ભારત સિવાય, અન્ય કોઈ દેશમાં પ્રતિ પશુ દૂધ ઉત્પાદન આટલી ઝડપથી વધી રહ્યું નથી. આ સાથે, દેશી અને બિન-વર્ણનિત ગાયોનું દૂધ ઉત્પાદન વર્ષ ૨૦૧૪-૧૫માં પ્રતિ પશુ ૯૨૭ કિલોથી વધીને વર્ષ ૨૦૨૩-૨૪માં પ્રતિ પશુ ૧૨૯૨ કિલો થયું છે. તેમાં ૩૯.૩૭ ટકાનો વધારો થયો છે. જ્યારે પ્રતિ ભેંસ દૂધ ઉત્પાદન વર્ષ ૨૦૧૪-૧૫માં ૧૮૮૦ કિલોથી વધીને વર્ષ ૨૦૨૩-૨૪માં પ્રતિ પશુ ૨૧૬૧ કિલો થયું છે. તેમાં ૧૫ ટકાના દરે વધારો થયો છે.
