QR codeની ઉત્પત્તિ અને ડિજિટલ વિશ્વમાં તેનું મહત્વ
QR code: ડિજિટલ યુગમાં, QR કોડ આપણા જીવનનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ બની ગયો છે. ચુકવણીથી લઈને ઉત્પાદન માહિતી સુધી, આ કાળો અને સફેદ ચોરસ કોડ આજે લગભગ દરેક જગ્યાએ જોવા મળે છે. ખાસ કરીને કોરોના મહામારી પછી, QR કોડનો ઉપયોગ ઝડપથી વધ્યો છે – પછી ભલે તે નાળિયેર પાણીની ગાડીઓ હોય કે વિશાળ જાહેરાત બિલબોર્ડ. પણ શું તમે જાણો છો કે આ ક્રાંતિકારી ટેકનોલોજી કેવી રીતે શરૂ થઈ?
QR કોડની ઉત્પત્તિ: જાપાનમાં એક રમતમાંથી પ્રેરણા
QR કોડનો જન્મ 1994 માં જાપાનમાં થયો હતો. તે ડેન્સો વેવ (ટોયોટાની પેટાકંપની) ના એન્જિનિયર માસાહિરો હારા દ્વારા વિકસાવવામાં આવ્યો હતો. ઓટોમોબાઈલ મેન્યુફેક્ચરિંગમાં કામ કરતી હારા ઓફિસમાં ‘ગો’ નામની પરંપરાગત વ્યૂહરચના રમત રમતી વખતે કાળા અને સફેદ પથ્થરોના પેટર્નથી પ્રેરિત થઈ હતી. તેમણે એક એવી સિસ્ટમની કલ્પના કરી જે ઝડપથી માહિતી સ્કેન અને સંગ્રહિત કરી શકે – અને અહીંથી “ક્વિક રિસ્પોન્સ કોડ” અથવા QR કોડનો વિચાર આવ્યો.
બારકોડથી QR કોડ સુધીની સફર
બારકોડની વાર્તા 1949 માં શરૂ થઈ હતી, જ્યારે જોસેફ વુડલેન્ડ અને બર્નાર્ડ સિલ્વરએ બારકોડ ટેકનોલોજીને પેટન્ટ કરાવી હતી. શરૂઆતની ડિઝાઇનમાં વર્તુળોનો ઉપયોગ થતો હતો, જેને પાછળથી રેખાઓમાં બદલવામાં આવ્યો. ૧૯૬૦ના દાયકામાં લેસર ટેકનોલોજીના વિકાસ પછી બારકોડ સ્કેનિંગ સરળ બન્યું. ૧૯૭૦ના દાયકામાં યુનિવર્સલ પ્રોડક્ટ કોડ (UPC) સાથે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના સુપરમાર્કેટમાં બારકોડનો વ્યાપક ઉપયોગ શરૂ થયો.
પરંતુ બારકોડમાં મર્યાદિત ડેટા સંગ્રહિત કરી શકાય છે. આ સમસ્યાને ઉકેલવા માટે, માસાહિરો હારાએ એક નવો 2D કોડ બનાવ્યો જે હજારો અક્ષરોને સંગ્રહિત કરી શકે છે. જ્યારે શરૂઆતના પ્રયોગો QR કોડ ઓળખવામાં નિષ્ફળ ગયા, ત્યારે હારાએ કોડના ત્રણ ખૂણામાં મોટા ચોરસ બ્લોક્સ ઉમેરવાનો માર્ગ શોધ્યો. આનાથી કોડને કોઈપણ ખૂણાથી સ્કેન કરી શકાય છે અને ડેટા આંશિક રીતે ક્ષતિગ્રસ્ત થાય તો પણ વાંચી શકાય છે.
QR કોડનો બીજો દાવ: સ્માર્ટફોન ક્રાંતિએ તેને એક નવી ઉડાન આપી
2012 સુધીમાં, એવું માનવામાં આવતું હતું કે QR કોડનો યુગ સમાપ્ત થઈ ગયો છે. પરંતુ ચીનમાં મોબાઇલ પેમેન્ટના વધતા વલણે તેને નવું જીવન આપ્યું. WeChat જેવી સુપર એપ્સે QR કોડને ચુકવણી, પ્રમોશન અને વપરાશકર્તા કનેક્ટિવિટીનો અભિન્ન ભાગ બનાવ્યો છે. ભારતમાં પણ કોરોના મહામારી દરમિયાન QR કોડનો ઉપયોગ ખૂબ જ વધ્યો. નાના દુકાનદારોથી લઈને મોટી કંપનીઓ સુધી, બધાએ ડિજિટલ ચુકવણી માટે તેને અપનાવ્યું, જેનાથી ગ્રાહકો તેમના મોબાઇલ ફોનથી સ્કેન કરીને ઝડપી ચુકવણી કરી શકતા.
