RBI new rule for children : 10 વર્ષથી વધુ ઉંમરના બાળકો હવે ખુદના બેંક ખાતાનું સંચાલન કરી શકશે: RBIના નવા દિશાનિર્દેશ
RBI new rule for children : ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) એ બાળકો માટે મહત્વપૂર્ણ અને ઐતિહાસિક નિર્ણય લીધો છે. હવે, 10 વર્ષની ઉંમર પાર કરેલા બાળકો તેમના માતાપિતા અથવા કાનૂની વાલીની સહાય વિના પોતાનું બચત ખાતું (Saving Account) તેમજ મુદત જમા ખાતું (Fixed Deposit) ખુદના નામે ખોલી શકશે અને તેનું સંચાલન પણ જાતે કરી શકશે.
આ નવા નિયમ અંતર્ગત બાળકોની સ્વતંત્રતા વધશે અને નાણાકીય જવાબદારી માટે તેમને નાની ઉંમરથી જ તૈયાર કરાશે. અગાઉનું નિયમન એવું હતું કે બાળકનું ખાતું ખોલાવવાની પ્રક્રિયા માટે તેમના માતાપિતા કે વાલી આવશ્યક ગણાતા હતા. પણ હવે RBIના પરિપત્રના આધારે બેંકોને નવી નીતિઓ તૈયાર કરવાની સૂચના આપવામાં આવી છે, જેમાં 10 વર્ષથી વધુ ઉંમરના બાળકોના ખાતા ખુલવાની વ્યવસ્થા સમાવેશ પામશે.
RBIનો નવો પરિપત્ર: બાળકો માટે નાણાકીય સ્વતંત્રતાની દિશામાં એક પગલું
21 એપ્રિલે જાહેર કરાયેલા RBIના પરિપત્ર અનુસાર, તમામ વાણિજ્યિક તેમજ સહકારી બેંકોને આદેશ આપવામાં આવ્યો છે કે તેઓ 10 વર્ષથી વધુ ઉંમરના બાળકોને સ્વતંત્ર રીતે બેંકિંગ સુવિધાઓ મેળવવા દેવા માટે યોગ્ય નીતિઓ વિકસાવે.
બેંકોને હવે પોતાનું જોખમ મૂલ્યાંકન કરીને નક્કી કરવાનું રહેશે કે આવા ખાતાધારકોને શું શું સુવિધાઓ આપવી તે – જેમ કે ઇન્ટરનેટ બેંકિંગ, ડેબિટ કાર્ડ, ચેકબુક જેવી સુવિધાઓ માટે બાળકો પાત્ર ગણાશે કે નહીં.
બાળકો માટે ખાતાં ખોલાવવાની નવી જોગવાઈઓ
ઉંમર મર્યાદા: જો બાળક 10 વર્ષ કે તેથી વધુ ઉંમરનું હોય તો તે પોતાનું બચત અથવા ફિક્સ્ડ ડિપોઝિટ ખાતું ખુદના નામે ખુદ ચલાવી શકે છે.
જમા અને ઉપાડ મર્યાદા: કેટલા રૂપિયા જમા કે ઉપાડી શકાય તે સંબંધિત બેંક પોતાની આંતરિક નીતિ અને જોખમ વ્યવસ્થાપનના આધારે નક્કી કરશે.
બાળકના હસ્તાક્ષર અને પુન:ચકાસણી: જ્યારે ખાતાધારક બાળક 18 વર્ષની ઉંમર છૂટી જશે, ત્યારે બેંક તેની પાસે નવા હસ્તાક્ષરનાં નમૂનાઓ અને ખાતા સંચાલન અંગે પુનઃમુલ્યાંકન કરશે.
અન્ય સુવિધાઓ: ઇન્ટરનેટ બેંકિંગ, ATM/Debit Card, Mobile Banking જેવી સેવાઓ આપવી કે નહીં એ પણ બેંકના વિવેક પર રહેશે.
મહત્વપૂર્ણ સૂચનો
RBIએ એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે આવા ખાતાઓમાં બહુ મોટી રકમ ઉપાડવા નહીં દેવી અને ખાતામાં ચોક્કસ બેલેન્સ જાળવી રાખવું જરૂરી રહેશે. KYC પ્રક્રિયાની સંપૂર્ણ પાલનશીલતા જરૂરી ગણવામાં આવી છે અને સમયાંતરે તેની પુષ્ટિ કરવી પડશે.
બેંકોને આ નવા દિશાનિર્દેશોને આધારે તેમની નીતિઓ 1 જુલાઈ, 2025 પૂર્વે તૈયાર કરવાની છે, જેથી બાળકો માટે નાણાકીય સેવા જગતમાં વધુ સહજ અને સુરક્ષિત પ્રવેશ સુનિશ્ચિત થાય.
આ નિર્ણયનો મુખ્ય હેતુ બાળકોમાં નાણાકીય જાણકારી અને જવાબદારી વિકસાવવાનો છે, જેથી તેઓ ટૂંકી ઉંમરથી પોતાનું નાણાં સંચાલન શીખી શકે અને ભવિષ્યમાં વધુ સારી નાણાકીય ચુકાદા લઈ શકે.
