Bihar Politics: CM નીતિશની અનોખી રાજકીય સ્ટાઇલ: મફત બીજ નહીં, મફત રાજકારણ નહીં!
બિહારના બજેટમાં નીતિશ કુમાર મફત વસ્તુઓ ટાળે છે, કોઈ લોકપ્રિય જાહેરાતો નથી
નીતિશ કુમારની સરકારનું બજેટ: કોઈ મફત વસ્તુઓ નહીં, મહિલા સશક્તિકરણ પર ભાર
નીતિશ કુમારે સુપ્રીમ કોર્ટની ટિપ્પણીને ટેકો આપ્યો અને મફત વસ્તુઓથી દૂર રહ્યા
Bihar Politics: લોકોને પરોપજીવી ન બનાવો… મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમાર કદાચ સુપ્રીમ કોર્ટના આ મુદ્દાને સારી રીતે સમજી ગયા હશે અને બિહારના બજેટને મફતની રાજનીતિથી દૂર રાખ્યું હશે. બીજી તરફ, તેજસ્વી યાદવનું રાજકારણ મફત બીજના વચન સાથે આગળ વધી રહ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં, નીતિશ કુમારે પોતાના સંકલ્પથી રાજકારણમાં એક નવી રેખા દોરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. બિહાર વિધાનસભા ચૂંટણીની જાહેરાતમાં વિલંબ થયો છે અને આ સમય દરમિયાન તેમના દ્વારા ઘણી લોકપ્રિય જાહેરાતો કરી શકાય છે, પરંતુ બજેટમાં એવું કંઈ નહોતું જે મફતની રાજનીતિ તરફ સંકેત આપે. તેઓ ચોક્કસપણે મહિલા સશક્તિકરણ માટે કામ કરતા રહેશે. મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમારે અગાઉ પણ મફત બીજના રાજકારણને ટાળ્યું છે. ફરી એકવાર તેમણે પોતાની રાજનીતિની રીતમાં વિશ્વાસ રાખ્યો છે.
હકીકતમાં, મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમાર, બિહારના મુખ્યમંત્રી રહ્યા ત્યારથી છેલ્લા 19 વર્ષોમાં, તેમણે તેમના રાજકારણ દ્વારા ‘મફત બીજ’ રાજકારણથી દૂર રહ્યા છે જે ‘મફત બીજ’ ને પ્રોત્સાહન આપે છે. મુખ્યમંત્રી નીતિશ આવા રાજકારણના કેટલા વિરોધી છે તે ભારત એલાયન્સનો ભાગ હતા ત્યારે પણ સામે આવ્યું હતું, પરંતુ દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી અરવિંદ કેજરીવાલના મુક્ત બીજ રાજકારણનો વિરોધ કર્યો હતો. તે સમયે, કેજરીવાલ સતત મફત વીજળીની જાહેરાત કરી રહ્યા હતા અને તેમણે દિલ્હીની ચૂંટણીમાં તેને મુદ્દો બનાવ્યો હતો અને જીત મેળવી હતી.
પંજાબ અને ગુજરાત વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં, તેમણે (અરવિંદ કેજરીવાલે) દર મહિને 300 યુનિટ મફત વીજળી આપવાનું વચન આપ્યું હતું. તેઓ રાષ્ટ્રીય સ્તરે તેનો અમલ કરવાની માંગ કરી રહ્યા છે. તે જ સમયે, બિહારના મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમારે તેને અર્થહીન ગણાવ્યું હતું. આ 2022 ની વાત છે.
એવું નથી કે મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમારની સરકાર બિહારમાં ગ્રાહકોને રાહત આપતી નથી, પદ્ધતિ અલગ છે. આ ગ્રાહકોને સબસિડી દ્વારા આપવામાં આવે છે પરંતુ મફત વીજળી સીધી આપવામાં આવતી નથી. તમને જણાવી દઈએ કે આ સમયગાળા દરમિયાન અરવિંદ કેજરીવાલે દેશભરમાં મફત વીજળી, પાણી, આરોગ્ય અને શિક્ષણની હિમાયત કરી હતી. આ ઉપરાંત, નીતિશ કુમારે વીજળી માટે એક રાષ્ટ્ર એક ટેરિફની માંગણી કરી હતી. નીતિશ કુમારનો અભિપ્રાય હતો કે બિહારમાં દરેક રાજ્યમાં વીજળી માટે અલગ અલગ દર રાખવા યોગ્ય નથી, રાજ્યોને આર્થિક નુકસાન થાય છે. સ્વાભાવિક છે કે નીતિશ કુમારે અહીં સીધો સંકેત આપ્યો હતો કે તેઓ મફત બીજનું રાજકારણ નથી કરતા, પરંતુ તેઓ જન કલ્યાણની વાત કરવામાં પણ શરમાતા નથી.
આજે દિલ્હી, પંજાબ, મહારાષ્ટ્ર, મધ્યપ્રદેશ, ઝારખંડ, તેલંગાણા, કર્ણાટક અને હિમાચલ પ્રદેશ જેવા રાજ્યોમાં મફત યોજનાઓના આધારે સરકારો રચાઈ છે. આવી સ્થિતિમાં, નીતિશ કુમાર સુપ્રીમ કોર્ટે જે કહ્યું તેની સાથે સંમત થયા છે. હકીકતમાં, સુપ્રીમ કોર્ટે વિવિધ મફત વસ્તુઓ પર સુપ્રીમ કોર્ટમાં દાખલ કરાયેલી અરજીઓ પર ટિપ્પણી કરી હતી અને કહ્યું હતું કે – લોકોને પરોપજીવી ન બનાવો. ૧૨ ફેબ્રુઆરીના રોજ, જસ્ટિસ બી.આર. ગવઈએ કહ્યું કે કમનસીબે મફતમાં ઉપલબ્ધ વસ્તુઓને કારણે… લોકો કામ ટાળવા લાગ્યા છે. તેમને મફતમાં રાશન મળી રહ્યું છે. તેમને કોઈ કામ કર્યા વિના પૈસા મળી રહ્યા છે.
મફત વસ્તુઓ પર સુપ્રીમ કોર્ટની ટિપ્પણી શું હતી?
રાષ્ટ્રના વિકાસમાં યોગદાન આપીને તેમને મુખ્ય પ્રવાહના સમાજનો ભાગ બનાવવાને બદલે, શું આપણે પરોપજીવીઓનો એક વર્ગ બનાવી રહ્યા નથી? કમનસીબે, ચૂંટણી પહેલા જાહેર કરાયેલી આ મફત ભેટોને કારણે… કોઈ લાડલી બહેના, કોઈ બીજી યોજના. આ કારણે લોકો કામ કરવા તૈયાર નથી.
તેમને મફત રાશન મળી રહ્યું છે. તેમને કોઈ કામ કર્યા વિના પણ થોડી રકમ મળી રહી છે. શું તેમને મુખ્ય પ્રવાહના સમાજનો ભાગ બનાવવાનું વધુ સારું નહીં હોય? તેમને રાષ્ટ્રના વિકાસમાં યોગદાન આપવાની છૂટ આપવી જોઈએ.
બેન્ચે આ કહ્યું
સુપ્રીમ કોર્ટની બેન્ચે કહ્યું કે, અમે લોકો પ્રત્યેની તમારી સદ્ભાવના સમજીએ છીએ, પરંતુ શું તેમને સમાજના મુખ્ય પ્રવાહનો ભાગ બનાવવામાં આવે અને દેશના વિકાસમાં ભાગ લેવાની તક આપવામાં આવે તો તે વધુ સારું નહીં હોય? જસ્ટિસ બીઆર ગવઈ અને ઓગસ્ટિન જ્યોર્જ મસીહની બેન્ચે બેઘર વ્યક્તિઓ માટે આશ્રયના અધિકાર સંબંધિત કેસની સુનાવણી કરતી વખતે આ વાત કહી.
તેજસ્વીની રણનીતિ નીતિશ પર દબાણ લાવે છે!
સ્વાભાવિક છે કે, સુપ્રીમ કોર્ટ પણ આ મફત બીજ સંસ્કૃતિના ખરાબ પરિણામોને સમજી રહી છે અને ભવિષ્યમાં દેશના અર્થતંત્ર અને કાર્યકારી વસ્તીને તેનાથી થઈ શકે તેવા નુકસાન અંગે ચિંતિત છે. બિહારમાં પણ તેજસ્વી યાદવે મહિલાઓ માટે માઈ-બેહન માન યોજના હેઠળ માતાઓ અને બહેનોને દર મહિને 2500 રૂપિયા આપવા, વૃદ્ધો અને અપંગોનું પેન્શન વધારીને 1500 રૂપિયા પ્રતિ માસ કરવા, સબસિડીવાળા દરે ગેસ સિલિન્ડર આપવા, સ્માર્ટ મીટરના દુષ્ટ ચક્રને રોકવા અને દર મહિને 200 યુનિટ મફત વીજળી આપવા જેવા વચનો આપ્યા છે. સ્વાભાવિક છે કે મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમાર પર પણ દબાણ છે. પરંતુ નીતિશ કુમારનું પોતાનું રાજકારણ અને પોતાનો રસ્તો છે.
સશક્તિકરણમાં વિશ્વાસ રાખો, મફત વસ્તુઓ ટાળો
હકીકતમાં, મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમાર વિવિધ વર્ગોના સશક્તિકરણમાં વધુ માને છે. તેમણે સમયાંતરે આના ઉદાહરણો આપ્યા છે. બિહારની પંચાયતોમાં મહિલાઓને ૫૦% અનામત આપીને, તેમણે એક ક્રાંતિકારી પગલું ભર્યું જે મહિલા સશક્તિકરણની દિશામાં એક સીમાચિહ્નરૂપ સાબિત થયું.
તેવી જ રીતે, વર્ષ 2016 માં, તેમણે દારૂબંધી જેવો મોટો નિર્ણય લીધો, જેનાથી મહેસૂલનું નુકસાન થયું હોવા છતાં, રાજ્યમાં એક નવી મૌન ક્રાંતિ શરૂ થઈ, જેનાથી મહિલાઓના જીવનમાં મોટો પરિવર્તન આવ્યો. તે જ સમયે, મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમારે તેમના પહેલા કાર્યકાળમાં જ છોકરીઓના વિકાસ માટે મફત સાયકલ અને ગણવેશ યોજનાઓ શરૂ કરી. આ પછી, તેનો વ્યાપ વધ્યો અને ગરીબ વર્ગના બાળકોને મફત સાયકલ અને ગણવેશ પૂરા પાડવામાં આવ્યા. પછીના સમયગાળામાં, તેમણે મહાદલિત શ્રેણી બનાવી અને ખૂબ જ ગરીબ લોકોને રાહત આપવા માટે ઘણી યોજનાઓ લાવી.
રાજકારણમાં નીતિશનો પોતાનો રસ્તો છે
બિહારમાં પણ વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ યોજાવાની છે અને તેમના પર મફત યોજનાઓની જાહેરાત કરવા માટે સતત દબાણ છે. વિધાનસભા ચૂંટણી પહેલા જ, વિપક્ષના નેતા તેજસ્વી યાદવે આવા ઘણા વચનો આપ્યા છે જે બિહારમાં મુક્ત બીજ રાજકારણના ઉદયનો સંકેત છે. મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમાર પણ વિધાનસભા ચૂંટણીની તૈયારી કરી રહ્યા છે અને વિપક્ષ સતત મફત બીજ જેવી જાહેરાતો કરી રહ્યો છે, તેથી તેમને પડકારનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે.
પરંતુ, નીતીશ સરકારે બિહાર બજેટમાં એવી કોઈ જોગવાઈ કરી નથી જે રાજ્ય પર વધારાનો નાણાકીય બોજ પડે. 3 લાખ 17 હજાર કરોડના બજેટ છતાં, મફત બીજ માટેની કોઈ યોજના નથી. જોકે, મહિલા સશક્તિકરણ, ખેડૂતોનું કલ્યાણ, ગરીબ વર્ગને રાહત જેવી ઘણી યોજનાઓ શરૂ કરવામાં આવી છે, પરંતુ કોઈ મફત યોજના નથી.
તેજસ્વીનો પોતાનો રસ્તો છે અને નીતિશનો પોતાનો સ્ટાઇલ છે.
તમે કહી શકો છો કે નીતિશ કુમારની સરકારે આ બજેટમાં કોઈ લોકપ્રિય જાહેરાત કરી નથી, પરંતુ મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમારે પોતાના મતદારોને જાળવી રાખવાનો શ્રેષ્ઠ પ્રયાસ કર્યો છે. તેજસ્વી યાદવ વચન આપી રહ્યા હોવાથી મફત પૈસા આપવાની કોઈ જાહેરાત કરવામાં આવી નથી. પરંતુ, સરકારે મહિલાઓ પર વિશેષ ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું છે અને તેમને નીતિશ કુમારના મુખ્ય મતદારો કહેવામાં આવે છે.
પટનામાં મહિલાઓ માટે જીમ ઓન વ્હીલ્સની સ્થાપના, કામ કરતી મહિલાઓ માટે હોસ્ટેલ. કન્યા મંડપમાં ગરીબ છોકરીઓના લગ્ન માટેની યોજના, શહેરી વિસ્તારોમાં મહિલાઓ માટે ગુલાબી શૌચાલય બનાવવાની યોજના, મહિલા કોન્સ્ટેબલોને રાજ્ય સરકાર દ્વારા ભાડે મકાનો લઈને રહેણાંક સુવિધા પૂરી પાડવામાં આવશે જેથી જમાવટ પોલીસ સ્ટેશનની આસપાસ રહેઠાણ સુનિશ્ચિત કરી શકાય. આ બધું મહિલા સશક્તિકરણ માટે અસરકારક સાબિત થશે અને મહિલા મતદારોને ધ્યાનમાં રાખીને નિર્ણયો લેવામાં આવ્યા છે.
મફત બીજ કે પછી તમે તમારી રીતે રાજકારણ કરશો?
મહિલાઓ તેમજ યુવા મતદારોને આકર્ષવા માટે તમામ પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા છે. દરેક બ્લોકમાં આઉટડોર સ્ટેડિયમ અને વિદ્યાર્થી ક્રેડિટ કાર્ડ માટે 1000 કરોડ રૂપિયા ખર્ચવાની જાહેરાત. શિષ્યવૃત્તિ યોજના હેઠળ શિષ્યવૃત્તિ દર બમણો કરવામાં આવશે. મુખ્યમંત્રી અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિ છાત્રાલય ગ્રાન્ટ યોજના હેઠળ, દર મહિને રૂ. ૧,૦૦૦ ના છાત્રાલય ગ્રાન્ટના વર્તમાન દરને બમણાથી વધારીને રૂ. ૨,૦૦૦ પ્રતિ માસ કરવામાં આવશે. આ બજેટમાં ખેડૂતો માટે પણ ખાસ સુવિધાઓ આપવામાં આવી છે.
મગ, અરહર અને અડદ દાળ લઘુત્તમ ટેકાના ભાવ (MSP) પર ખરીદવામાં આવશે. સુધાની તર્જ પર શાકભાજીના આઉટલેટ્સ ખુલશે. આનાથી ખેડૂતોને ચોક્કસપણે ફાયદો થશે. હવે એ જોવાનું રસપ્રદ રહેશે કે આગામી સમયમાં નીતિશ કુમારનું રાજકારણ પણ મુક્ત બીજ તરફ આગળ વધે છે કે પછી તેઓ પોતાના રસ્તે આગળ વધે છે.
