Delhi Election Results: કેજરીવાલ આખરે ફસાઈ ગયા! મોદી-શાહની રણનીતિ નિષ્ફળ થઇ રહી હતી, તો પછી 27 વર્ષ પછી દિલ્હીમાં કમળ ખીલ્યું
દિલ્હીમાં ભાજપનો 27 વર્ષનો વનવાસ પૂરો થયો
AAP પ્રત્યે જાહેર અસંતોષે ભાજપને તક આપી
RSSની રણનીતિનો ભાજપને પણ ફાયદો થયો
Delhi Election Results : 27 વર્ષ અને છ ચૂંટણીઓ પછી, ભાજપ આખરે દિલ્હીમાં સત્તામાં પાછી આવી છે. મોદી-શાહના નેતૃત્વમાં વ્યૂહાત્મક પગલાં અને RSSના સમર્થનથી, ભાજપે વિધાનસભા ચૂંટણીમાં પ્રચંડ વિજય મેળવ્યો, જેનાથી અરવિંદ કેજરીવાલ અને તેમની આમ આદમી પાર્ટીને મોટો ફટકો પડ્યો.
એવું લાગતું હતું કે દિલ્હીના લોકો ભારતીય જનતા પાર્ટી (ભાજપ) થી નારાજ છે. ૨૭ વર્ષ, છ ચૂંટણીઓ અને ભાજપ દિલ્હીમાં સત્તાથી બહાર. પણ એ સમય આવી ગયો છે. ભાજપનો દેશનિકાલ પૂરો થયો. દિલ્હીના લોકોએ, જેમણે છેલ્લી ત્રણ લોકસભા ચૂંટણીમાં ભાજપને મત આપ્યા હતા, આ વખતે પણ વિધાનસભા ચૂંટણીમાં કમળ ખીલાવ્યું.
ભાજપ માટે, આ પરિણામનો અર્થ દિલ્હીમાં સત્તા પરથી તેના 27 વર્ષના વનવાસનો અંત છે, અને પાર્ટીના વર્તમાન દિગ્ગજ નેતાઓ મોદી અને શાહ માટે, આ રાહતનો શ્વાસ છે. મોદી-શાહ યુગમાં, ભાજપે ઉત્તરથી દક્ષિણ સુધી પોતાની છાપ છોડી, લગભગ તમામ પ્રાદેશિક પક્ષોને હરાવ્યા, કોંગ્રેસને ખાલી કરી દીધી, પરંતુ દિલ્હીમાં તેના નાક નીચે, અરવિંદ કેજરીવાલ અને તેમની આમ આદમી પાર્ટી (AAP) દટાઈ રહી.
વિડંબના એ છે કે દિલ્હીના લોકોનો એક વર્ગ લોકસભામાં તેના પર પ્રેમ વરસાવે છે, પણ વિધાનસભામાં આંખ આડા કાન કરે છે. વિશ્લેષકો આવા મતદારોની સંખ્યા લગભગ 15 ટકા હોવાનો અંદાજ લગાવી રહ્યા છે. લોકસભા અને વિધાનસભા ચૂંટણીઓ વચ્ચે પક્ષ બદલનારા આ 15 ટકા મતદારોના મનને કેવી રીતે બદલવું તે અંગે ભાજપ કોઈ ઉકેલ શોધી શક્યું નહીં, જેથી તેઓ લોકસભા ચૂંટણીની જેમ વિધાનસભા ચૂંટણીમાં પણ EVM પર કમળનું બટન દબાવી શકે.
આ 2025 ની વિધાનસભામાં બન્યું હતું. અરવિંદ કેજરીવાલ મોદી-શાહના વ્યૂહાત્મક જાળમાં ફસાઈ ગયા અને ભાજપે AAPના મતોમાં ઘટાડો કર્યો. આ કેવી રીતે બન્યું? ચાલો કેટલાક મુખ્ય કારણો પર એક નજર કરીએ…
૧. વાર્તા કરતાં ગ્રાઉન્ડ વર્કને પ્રાથમિકતા આપો
ભારતીય જનતા પાર્ટી (ભાજપ) એ પાછલી ચૂંટણીઓ કરતાં આ વખતે જમીન પર વધુ સક્રિયતા સાથે કામ કર્યું. થોડા મહિના પહેલા જ, હરિયાણા અને મહારાષ્ટ્રમાં સંગઠનના સઘન પ્રચારને કારણે એક ચમત્કાર થયો હતો. લોકસભાની ચૂંટણી પછી બંને રાજ્યોમાં વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ યોજાઈ હતી. લોકસભા ચૂંટણીમાં ભાજપને ભારે હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. હરિયાણામાં, જ્યારે ભાજપે તત્કાલીન મુખ્યમંત્રી મનોહર ખટ્ટરને હટાવીને નાયબ સિંહ સૈનીને પદ સોંપ્યું, ત્યારે સંદેશ ગયો કે ભાજપ હરિયાણા વિધાનસભા ચૂંટણીને લઈને મુશ્કેલીઓ અનુભવી રહી છે.
ગમે તે હોય, ભાજપે હરિયાણામાં સતત બે વાર સરકાર બનાવી હતી, તેથી 10 વર્ષના શાસન પછી સત્તામાં પાછા ફરવું સરળ કાર્ય નહોતું. બીજી તરફ, મહારાષ્ટ્રમાં વિપક્ષી ગઠબંધને લોકસભા ચૂંટણીમાં ભાજપને મોટો ફટકો આપ્યો હતો, તેથી વિધાનસભામાં પણ આ જ વલણ ચાલુ રહેવાની અપેક્ષા હતી. ભાજપે બંને રાજ્યોમાં આશંકા દૂર કરવા માટે જમીન પરના તમામ પ્રયાસો કર્યા. પછી કંઈક એવું બન્યું જે કોઈ ચમત્કારથી ઓછું ન ગણી શકાય. હરિયાણામાં, પહેલી વાર, ભાજપે જીતની હેટ્રિક હાંસલ કરી, જ્યારે મહારાષ્ટ્રમાં, ભાજપે વિરોધના પવનને વિજયના તોફાનમાં પરિવર્તિત કર્યો. આ બે રાજ્યોમાં કરવામાં આવેલી મહેનતના પરિણામોએ ભાજપને એવો સંકેત આપ્યો જેના આધારે તે દિલ્હીથી પોતાનો વનવાસ સમાપ્ત કરવાનું સ્વપ્ન જોવા લાગ્યો. આજે પરિણામો બધાની સામે છે.
૨. અરવિંદ કેજરીવાલના ઇરાદા પર પ્રશ્નો
અરવિંદ કેજરીવાલ એક ચળવળનું ઉત્પાદન છે. તેમણે ભ્રષ્ટાચાર નાબૂદ કરવા અને સ્વચ્છ રાજકારણ કરવાના દાવા સાથે આમ આદમી પાર્ટી (AAP) ની રચના કરી. પક્ષની રચના સાથે તેમણે અણ્ણા આંદોલન પર આપેલા વિશ્વાસને તોડી નાખ્યો. રામલીલા મેદાનના મંચ પરથી કેજરીવાલે કહ્યું હતું કે તેઓ ક્યારેય રાજકારણમાં પ્રવેશ કરશે નહીં. પહેલું વચન તોડ્યા પછી, એવું લાગતું હતું કે કેજરીવાલે પોતાના વચનો પાળવાની શપથ લીધી હોય.
હું એક સામાન્ય માણસ છું, હું બે રૂમના ઘરમાં રહી શકું છું, મને મોટી ગાડીઓ અને સુરક્ષાની જરૂર નથી, હું પહેલા દિવસથી જ ભ્રષ્ટાચારીઓને જેલમાં નાખીશ… અરવિંદ કેજરીવાલે દિલ્હી અને દેશના લોકોને આવા અનેક દાવાઓ અને વચનો આપ્યા, પરંતુ સત્તાનો ક્રીમ તેમને એટલો મીઠો લાગ્યો કે તેઓ ભૂલી ગયા કે તેમણે શું કહ્યું હતું અને શું કરી રહ્યા હતા.
કેજરીવાલે પોતાના માટે ‘શીશમહેલ’ એવા સમયે બનાવ્યું જ્યારે દેશ જ નહીં પરંતુ સમગ્ર વિશ્વ કોવિડ રોગચાળા સામે લડી રહ્યું હતું. સામાન્ય માણસના નામે રાજકારણ કરનારા કેજરીવાલે પોતાના કાચના મહેલમાં એટલી મોંઘી લક્ઝરી વસ્તુઓ ભેગી કરી છે કે તે ફક્ત સામાન્ય માણસ જ નહીં પણ ઘણા VIP લોકોની પહોંચની બહાર છે. પૂર્વ મુખ્યમંત્રી શીલા દીક્ષિત વિરુદ્ધ 400 પાનાની ચાર્જશીટ લઈને ફરતા અરવિંદ કેજરીવાલ આ ચૂંટણીમાં શીલા દીક્ષિતને સારા મુખ્યમંત્રી કહેતા સાંભળવામાં આવ્યા.
તેમણે કોર્ટમાં લેખિતમાં તે બધા લોકોની માફી માંગી જેમના પર તેમણે આરોપ લગાવ્યા હતા. પરંતુ જ્યારે કેજરીવાલ પર દારૂ કૌભાંડનો આરોપ લાગ્યો ત્યારે તેમને જેલમાં જવું પડ્યું. કેજરીવાલનું ચાપલુસીભર્યું રાજકારણ દિલ્હીના લોકોની આંખોમાં પહેલેથી જ કાંટો બની ગયું હતું, અને ભ્રષ્ટાચારના આરોપોએ તેમની યુએસપીનો નાશ કર્યો. કેજરીવાલ પણ અન્ય નેતાઓની જેમ દેખાયા, ભલે તેઓ પોતાને એક કટ્ટર પ્રામાણિક વ્યક્તિ હોવાનું પ્રમાણપત્ર આપતા રહ્યા છે.
૩. વિકાસના દાવાઓ નિષ્ફળ ગયા, દિલ્હી ખરાબ સ્થિતિમાં
જ્યારે અરવિંદ કેજરીવાલે રાજકારણમાં પ્રવેશ કર્યો ત્યારે તેમણે દિલ્હીને પેરિસ જેવું બનાવવાનું વચન આપ્યું હતું. તેમણે યમુના નદીની સફાઈ, દરેક ઘરને 24 કલાક પીવાનું પાણી પૂરું પાડવા, દિલ્હીના લોકોને પ્રદૂષિત હવાથી મુક્તિ આપવા જેવા ઘણા આકર્ષક વચનો આપ્યા હતા, પરંતુ કોઈપણ વચન પૂર્ણ કરવાથી દૂર, કેજરીવાલ વિરુદ્ધ દિશામાં આગળ વધતા જોવા મળ્યા. કેજરીવાલના શાસનમાં, દિલ્હી સતત પીડાતું રહ્યું અને વિકાસના વચનો વ્યર્થ ગયા. રસ્તાઓની ખરાબ હાલત હોય કે નવા માળખાગત બાંધકામ પ્રત્યે ઉદાસીનતા, આમ આદમી પાર્ટીની સરકાર લોકોને એવું અનુભવી રહી છે કે તેમણે કોઈપણ વચન પર વિશ્વાસ કરવાનું બંધ કરી દેવું જોઈએ.
જોકે, કેજરીવાલે આ નિષ્ફળતાઓ માટે કેન્દ્રની નરેન્દ્ર મોદી સરકાર અને તેના દ્વારા નિયુક્ત લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર (એલજી) ને દોષ આપવાનું ચાલુ રાખ્યું. પરંતુ એ જ કેજરીવાલ એવો પણ દાવો કરે છે કે તેઓ આગામી સરકારમાં બધા વચનો પૂરા કરશે. ત્યારે લોકોના મનમાં આ પ્રશ્ન ઉદભવવો સ્વાભાવિક હતો કે જ્યારે કેન્દ્ર સરકારે તેમને હવે કામ કરવા દીધા નથી, તો પછી કેજરીવાલ તેમના આગામી કાર્યકાળમાં વિકાસ કેવી રીતે લાવી શકશે?
ચૂંટણી પહેલા દિલ્હી સરકારે રસ્તાઓ રંગાવ્યા ત્યારે કેજરીવાલના દાવાઓમાં વિરોધાભાસ પણ સ્પષ્ટ થયો. લોકો પૂછવા લાગ્યા કે જો ઉપરાજ્યપાલે AAP સરકારને ચાર-સાડા ચાર વર્ષ સુધી કામ ન કરવા દીધું, તો ચૂંટણી પહેલા કામ આટલી ઝડપથી કેવી રીતે થવા લાગ્યું? આપ સરકારના 10 વર્ષના કાર્યકાળ દરમિયાન, દિલ્હીની સમસ્યાઓ ઉકેલવાને બદલે વધતી ગઈ. ચૂંટણી દરમિયાન, મુખ્ય પ્રવાહના મીડિયાથી લઈને સોશિયલ મીડિયા સુધી, ભરાયેલા ગટર, રહેણાંક વિસ્તારોમાં કચરાના ઢગલા, થાંભલાઓ પર વાયરનું જાળું અને રસ્તાઓ પર ખાડા પહેલા કરતાં વધુ સ્પષ્ટ થયા. દિલ્હીની આ દુર્દશા AAP સમર્થકોને પણ નિરાશ કરી રહી હતી.
૪. ભાજપ પણ રાજકારણમાં મેદાનમાં ઉતરી ગયું છે.
સત્તામાં રહેવા માટે, અરવિંદ કેજરીવાલે વિકાસને બદલે રેવડી રાજનીતિનો શોર્ટકટ અપનાવ્યો. એક તરફ, કેજરીવાલે મફત યોજનાઓ દ્વારા મતદારોને જીતવાનું શરૂ કર્યું અને બીજી તરફ, તેમણે જાહેરાતોના આડમાં મીડિયા હાઉસને ઘણા પૈસા વહેંચ્યા જેથી તેમની વિરુદ્ધ વાતાવરણ ન બને અને તેમની ભૂલો ઢંકાઈ શકે. પરંતુ જમીન પર, દિલ્હીની દુર્દશા દિવસેને દિવસે ખુલ્લી થવા લાગી. સત્તામાં પાછા ફરવા માંગતી ભાજપને સમજાયું કે કેજરીવાલ મફત યોજનાઓના આધારે અજેય બની રહ્યા છે અને જો તેને તેમની સાથે સ્પર્ધા કરવી હોય, તો તેણે તેમની રાજકારણ શૈલીનો આ ભાગ અપનાવવો પડશે.
2025 ની દિલ્હી વિધાનસભા ચૂંટણી માટેના ચૂંટણી ઢંઢેરામાં, ભાજપે સ્પષ્ટ કર્યું હતું કે જો તે સત્તામાં આવશે તો પણ તે કેજરીવાલ સરકારની કોઈપણ મફત યોજનાને સમાપ્ત કરશે નહીં. તેના બદલે, ભાજપે એક ડગલું આગળ વધીને AAPના 2,100 રૂપિયાને બદલે મહિલાઓને દર મહિને 2,500 રૂપિયા આપવાનું વચન આપ્યું. આ એક વચને આમ આદમી પાર્ટી (AAP) ની આગેવાની વચ્ચે સેતુ બાંધ્યો. દિલ્હી વિધાનસભા ચૂંટણીમાં મતદાનના ચાર દિવસ પહેલા રજૂ કરાયેલા બજેટમાં ૧૨ લાખ રૂપિયા સુધીની વાર્ષિક આવક પર કરમુક્તિની જાહેરાત કરીને ભાજપના નેતૃત્વ હેઠળની કેન્દ્ર સરકારે મધ્યમ વર્ગના મતદારોને આકર્ષિત કર્યા. આની અસર દિલ્હીની ચૂંટણી પર પણ પડી.
૫. આરએસએસનો ટેકો
ઉપરોક્ત તમામ પરિસ્થિતિઓ છતાં, ભાજપ માટે અરવિંદ કેજરીવાલ અને તેમની આમ આદમી પાર્ટીને હરાવવાનું ખૂબ જ મુશ્કેલ કાર્ય હતું. અરવિંદ કેજરીવાલ અને AAP થી નિરાશા, 11 વર્ષના શાસનથી કંટાળો જેવા ઘણા તથ્યો હોવા છતાં, ભાજપ અને AAP વચ્ચે મત ટકાવારીમાં માત્ર 3 ટકાનો તફાવત હતો. આનો અર્થ એ થયો કે દિલ્હીમાં AAP ની તાકાતમાં બહુ ઘટાડો થયો નથી. રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ (RSS) ને આંચકો આપવામાં મોટી ભૂમિકા છે. RSS એ ઘણા મહિનાઓ પહેલા દિલ્હીમાં પોતાનું કામ શરૂ કર્યું હતું.
આરએસએસ કાર્યકરો ઝૂંપડપટ્ટીની મુલાકાત લેવા લાગ્યા, મહિલાઓને કહેવા લાગ્યા કે સરકાર બદલાયા પછી પણ તેઓ મફત યોજનાઓનો આનંદ માણતા રહેશે, અને લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ વચ્ચે પક્ષ બદલતા મતદારોને આકર્ષવા લાગ્યા. આરએસએસ કાર્યકરોએ એ પણ સુનિશ્ચિત કર્યું કે મધ્યમ વર્ગના મતદારો મતદાનના દિવસે પોતાના ઘરની બહાર આવે અને બૂથ પર પહોંચે.
