Vasant Panchami 2025: વસંત પંચમીના દિવસે કેવી રીતે લખાઈ હતી શિવ-પાર્વતી વિવાહની પઠકથા?
Vasant Panchami 2025: આચાર્ય હરિહર પાંડે દ્વારા લખાયેલ મહાકાવ્ય ઉમોદવાહ મુજબ, લગ્નની વાત સૌપ્રથમ નારદ ઋષિએ શરૂ કરી હતી. આ અંગે નારદે પહેલા માતા પાર્વતી અને પછી પિતા સમક્ષ લગ્નનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો. એવું કહેવાય છે કે આ પ્રસ્તાવ માઘ મહિનાની ચતુર્દશીના દિવસે આપવામાં આવ્યો હતો.
Vasant Panchami 2025: ભગવાન શિવ અને પાર્વતીના લગ્નની સ્ક્રિપ્ટ વસંત પંચમીના દિવસે લખવામાં આવી હતી. મૈથિલી પરંપરા અને પુરાણોમાં તેનો ઉલ્લેખ છે. કહેવાય છે કે આ દિવસે પહેલીવાર હિમાલય રાજે ભગવાન શિવને તિલક લગાવ્યું હતું.
મિથિલાંચલના લોકો આજ પણ દર વર્ષે વસંત પંચમીના દિવસે ઝારખંડના વૈદ્યનાથ ધામ જઈ આ પરંપરા નિભાવે છે. તિલકના 24 દિવસ પછી ભગવાન શિવે માતા પાર્વતી સાથે સાત ફેરા લીધા હતા. હિંદુ ધર્મના લોકો આ દિવસે મહાશિવરાત્રી તરીકે ઉજવતા હોય છે.
શિવની લગ્નની વાર્તા કેવી રીતે લખાઈ હતી?
આચાર્ય હરિહર પાંડેય દ્વારા રચિત ઉમોદવાહમહાકાવ્ય અનુસાર લગ્નની વાત સૌપ્રથમ નારદ ઋષિ દ્વારા આરંભ કરવામાં આવી હતી. નારદે આ વિશે સૌપ્રથમ માતા પાર્વતી અને પછી તેમના પિતાને લગ્નનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો. એવું માનવામાં આવે છે કે આ પ્રસ્તાવ માઘ માસની ચતુર્દશીની તારીખે પ્રસ્તાવિત કરવામાં આવ્યો હતો.
આજ પણ બિહાર અને મિથિલાના મોટા ભાગમાં આ દિવસે શિવ અથવા નરક નિવન ચતુર્દશી પર્વ મનાવવામાં આવે છે. આ દિવસે કન્યાઓ વ્રત રાખે છે અને ભગવાન મહાદેવની પૂજા અર્ચના કરે છે.
રાજા હિમાલયના સંમત પછી, ભગવાન મહાદેવના લગ્નની પ્રકિયા શરૂ થાય છે. માઘ માસના પંચમી તિથિએ ભગવાન શિવનો તિલકોત્સવ કરવામાં આવે છે, જેને સામાન્ય ભાષામાં છેંકા પણ કહેવામાં આવે છે.
હસ્તરેખા જોઈને નારદે શિવનો નામ લીધો હતો
શિવપુરાણના શ્લોકમાં આ બાબતનો ઉલ્લેખ છે. એવું કહેવામાં આવે છે કે પાર્વતીની હસ્તરેખા જોઈને નારદે શિવનો સંકેત આપ્યો હતો. નારદે કહ્યું કે તેમની હસ્તરેખામાં શિવ સાથે વિવારનો સંકેત છે, પરંતુ આ માટે પાર્વતીને તપસ્યાની જરૂર પડશે.
પાર્વતી હિમાલય અને તેમના પતિ મૈનાની પુત્રી હતી. હિમાલય પ્રદેશમાં જન્મ થવા અને રાજા મિથિલા વિસ્તારમાં હોવા ના કારણે મિથિલાના લોકો પાર્વતીને પોતાની પુત્રી માનતા હતા. જો કે, વર્તમાન સમયમાં ઉત્તરાખંડના ચમોલી નજીક પાર્વતીના જન્મની વાત કરવામાં આવે છે.
લગ્નના દિવસે શિવે પોતાનો સાચો રૂપ દર્શાવ્યો હતો
વિચારણા મુજબ વિવારના દિવસે ભગવાન શિવે પોતાનો અસલી રૂપ દર્શાવ્યો હતો. વિધ્યાપતિ પોતાના કાવ્ય સંગ્રહમાં લખે છે કે જ્યારે ભગવાન શિવ પોતાની બારાત લઈ આવે છે, ત્યારે તેને જોઈને માતા મૈના ગુસ્સે થઇ જાય છે.
વિધ્યાપતિ પ્રમાણે મૈના વિવાર માટે રાજી નથી હોતી, જેને જોઈને પાર્વતી શિવને પોતાનો અસલી રૂપ બતાવવાની વિનંતી કરે છે. ત્યારબાદ શિવે પહેલો વખત પોતાનો અસલી રૂપ બતાવ્યો.
કહવામાં આવે છે કે આ 14 કંપાવટ જેવું શરીર હતું, જેને જોઈને મૈના શરમથી ભરાઈ ગઈ હતી. મિથિલા પરંપરા અનુસાર શિવના વિવારની શૈલી મુજબ આજે પણ વિવાર કરવાની પરંપરા છે.
