Fascinating Facts About Your Ears: તમારા કાન વિશે અજાણી અને રસપ્રદ બાબતો!
Fascinating Facts About Your Ears: આપણું શરીર એ કુદરતની એક અદ્ભુત અને જટિલ રચના છે. તેના દરેક અંગ વ્યવસ્થિત રીતે કાર્ય કરે છે, જે આપણને અન્ય પ્રાણીઓથી અલગ બનાવે છે અને માનવજાતને બુદ્ધિશાળી તરીકે સ્થાપિત કરે છે. પરંતુ આપણા શરીરના ભાગો એટલા જટિલ છે કે સામાન્ય માણસ માટે તેને સંપૂર્ણપણે સમજવું મુશ્કેલ છે. આ જ કારણ છે કે ડોકટરો, જેમણે શરીરવિજ્ઞાનનો ઊંડો અભ્યાસ કર્યો છે, તેઓ જ આના કામ અને મહત્વને સારી રીતે સમજતા હોય છે. આ અંગોમાં કાનનું સ્થાન અનોખું છે. ચાલો, આપણે કાન વિશે કેટલીક એવી રસપ્રદ અને અજાણી બાબતો જાણીએ, જે સામાન્ય રીતે લોકો જાણતા નથી.
જાણકાર ડૉ. કરણ રાજન તેમના પુસ્તક “ધીસ બુક કેન સેવ યોર લાઈફ” માં જીવનશૈલી અને આરોગ્ય પર તેમના અભિપ્રાય આપતા હોય છે. આ પુસ્તકમાં તેમણે જીવન સાથે સંકળાયેલા વિવિધ પાસાઓ પર પ્રકાશ પાડ્યો છે, જેમાં કાનના વિચિત્ર અને રસપ્રદ પાસાઓનો સમાવેશ થાય છે. પુસ્તકના 7મા પ્રકરણમાં તેમણે કાન અંગે એવી ઘણી વાતો કરી છે જે લોકો માટે નવી છે અથવા ગેરસમજ સાથે જોડાયેલી છે.
કાનની અનોખી ક્ષમતાઓ
તમારા કાનમાં આજે પણ એવા સ્નાયુઓ છે જેનો તમે ઉપયોગ કરતા નથી, પણ તમારા પ્રાચીન પૂર્વજ તેનો ઉપયોગ કરતા હતા. આ સ્નાયુઓ કાન ખસેડવામાં મદદરૂપ હતા, અને આ કૌશલ્યનો ઉપયોગ અનેક દિશાઓમાંથી આવતા અવાજોને વધુ સારી રીતે પકડવા માટે કરવામાં આવતો હતો. જો કે, આજકાલના સમયમાં મોટાભાગના લોકો આ સ્નાયુઓનો ઉપયોગ ન કરતા હોય, તો પણ કેટલીક વ્યક્તિઓ પોતાના બાહ્ય કાનને ખસેડી શકે છે.
કાનનું કાર્ય માત્ર સાંભળવું જ નથી. કાન આપણા શરીરનું સંતુલન જાળવવામાં પણ મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. આ કાર્યને “વેસ્ટિબ્યુલર ફંક્શન” કહેવામાં આવે છે. કાનમાં કોઈ વિક્ષેપ થઈ જાય તો તેનાથી ચક્કર આવવી, ડગમગાટ અનુભવવો અને ઊભા રહેવામાં તકલીફ થઈ શકે છે.
કાન કેવી રીતે અવાજ કરે છે?
ડૉ. કરણ રાજન મુજબ કાનની એક રસપ્રદ વિશેષતા એ છે કે કાન પોતે પણ અવાજ પેદા કરે છે. આ પ્રક્રિયાને “ઓટોએકોસ્ટિક ઉત્સર્જન” કહેવામાં આવે છે. અંદાજે 70 ટકા લોકોના કાનથી આવતો અવાજ તેમના આંતરિક કાનનું સામાન્ય કાર્ય છે. જો કે, આપણે માણસો આ અવાજને સાંભળી શકતા નથી, પરંતુ આ અવાજ નજીકના પ્રાણીઓ પર અસર કરી શકે છે.
સાંભળવાની ક્ષમતા અને એના રીસેપ્ટર્સ
અપણે જાણીએ છીએ કે આપણા પાંચ ઇન્દ્રિયોમાં ખાસ રીસેપ્ટર્સ હોય છે, જેમ કે આંખો જોવા માટે, ત્વચા સ્પર્શ માટે, જીભ સ્વાદ માટે અને નાક સુગંધ માટે. પરંતુ કાન માટે ખાસ મિકેનોરેસેપ્ટર્સ કાર્યરત હોય છે. આ રીસેપ્ટર્સ સામાન્ય રીતે સ્પર્શની સંવેદના માટે કામ કરે છે, પરંતુ કાનમાં તેઓ સાંભળવા માટે એક અલગ રીતે કાર્ય કરે છે.
કાન પર અવાજના અસરકારક પ્રભાવ
ડૉ. રાજન કાનની સાંભળવાની ક્ષમતા અંગે એક રસપ્રદ તથ્ય પર પ્રકાશ પાડે છે. તેમની દલીલ છે કે ભલે આપણે ઓછા આવર્તનવાળા અવાજોને સાંભળી શકતા ન હોઈએ, પરંતુ તે અવાજો આપણા શરીર પર અસર કરતા હોય છે. આ અવાજો ડર, ચિંતા, ભય અને દિશાહીનતાની લાગણીઓ જગાડી શકે છે. વધુમાં, તેઓ કહી શકે છે કે આવા અવાજો કેટલીકવાર આંખોમાં કંપન પેદા કરી શકે છે, જેનાથી માણસને કોઈ અજાણી હાજરી અથવા અસામાન્ય પરિસ્થિતિ અનુભવાય છે.
નિષ્કર્ષ
કાન માત્ર સાંભળવા માટે નથી, તે જીવનના અનેક મહત્વપૂર્ણ પાસાઓ સાથે જોડાયેલ છે. માનસિક, શારીરિક અને ભાવનાત્મક પરિસ્થિતિઓમાં કાનની ભૂમિકા અસાધારણ છે. આવા ફેક્સ જાણવા માત્ર રસપ્રદ જ નહીં પરંતુ આપણું શારીરિક જ્ઞાન પણ વધારવાનું કામ કરે છે.
