Hatha Yoga શું છે, કુંભમાં આવતા નાગા સાધુઓ આ યોગ કેમ કરે છે, જાણો તેનાથી સંબંધિત માન્યતાઓ
હઠ યોગ શું છે: ઉત્તર પ્રદેશના પ્રયાગરાજ શહેરમાં સંગમના કિનારે મહા કુંભ 2025નું આયોજન દિવ્ય અને અલૌકિક રીતે કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં ભારત અને વિદેશથી કરોડો ભક્તો આવ્યા છે. મહાકુંભમાં આકર્ષણનું કેન્દ્ર કેટલાક ઋષિ-મુનિઓ છે જેઓ ઘણા વર્ષોથી યોગની એક અલગ પદ્ધતિનો અભ્યાસ કરી રહ્યા છે, જેને હઠયોગ કહેવામાં આવે છે. આજે અમે તમને જણાવીશું કે હઠયોગ શું છે અને તેની સાથે કઈ માન્યતાઓ જોડાયેલી છે.
Hatha Yoga: મહાકુંભ આવી ગયો છે અને દેશભરમાં આધ્યાત્મિક ઉત્સાહ અને ઉત્સાહની એક અલગ જ લહેર ફેલાઈ ગઈ છે. કુંભમાં આવતા નાગા સાધુઓ તેમના અનોખા દેખાવ માટે સમગ્ર વિશ્વમાં જાણીતા છે. પરંતુ આ ઋષિઓ અને સંતોમાં, કેટલાક સાધકો એવા છે જે વર્ષોથી હઠયોગનો અભ્યાસ કરી રહ્યા છે. કેટલાકે હાથ ઊંચા કર્યા છે અને કેટલાક વર્ષોથી એક પગ પર મજબૂતીથી ઉભા છે. પણ હઠયોગ શું છે? હઠયોગ એ પ્રાચીન યોગ અભ્યાસનો એક ભાગ છે જેમાં શારીરિક મુદ્રાઓ દ્વારા શરીરને ચોક્કસ રીતે હલાવવામાં આવે છે. આ યોગમાં ઉર્જા એક દિશામાં કેન્દ્રિત હોય છે.
હઠ યોગની પરિભાષા શું છે?
હઠ યોગ એ આધ્યાત્મિક અને ઇશ્વરીય શક્તિ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરતો અભ્યાસ છે, જે જગતની માયાથી પર થઈ આત્મિક શાંતિ અને તાકાત પ્રાપ્ત કરવાનું માર્ગ દર્શાવે છે. હઠ શબ્દ બે શબ્દો ‘હ’ (સૂર્ય) અને ‘ઠ’ (ચંદ્ર)ના સંયોજનથી બનેલો છે. અહીં હ માનવ શરીર માટે ઊર્જા પ્રદાન કરતો છે જ્યારે ઠ શરીરને શીતળતા આપે છે. આ બંને કુદરતી ઊર્જાઓના સંતુલન માટે હઠ યોગનું અભ્યાસ જરૂરી છે.
હઠ યોગના અંગો
હઠપ્રદીપિકા અને અન્ય પ્રાચીન યોગગ્રંથો પ્રમાણે, હઠ યોગના વિવિધ અંગોનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે:
- આસન
- પ્રાણાયામ
- મુદ્રા
- નાદાનુસંધાન
ઘેરંડ સંહિતા પ્રમાણે હઠ યોગના સાત અંગો:
- ષટ્કર્મ
- આસન
- મુદ્રાબંધ
- પ્રાણાયામ
- ધ્યાન
- સમાધિ
યોગતત્વ ઉપનિષદ મુજબ હઠ યોગના આઠ અંગો:
- યમ
- નિયમ
- આસન
- પ્રાણાયામ
- પ્રત્યાહાર
- ધારણા
- ધ્યાન
- સમાધિ
આજના સમયમાં આ આઠ અંગોને વિશેષ માન્યતા પ્રાપ્ત છે.
હઠ યોગનું મહત્વ
હઠ યોગ પર અનેક ગ્રંથો લખાયા છે, જેમાં હઠપ્રદીપિકા સૌથી પ્રસિદ્ધ છે. હઠ યોગમાં વિવિધ પ્રકારના આસનો કરવામાં આવે છે, જેમ કે:
- ભુજંગાસન
- ધનુરાસન
- ગરુડાસન
- મયૂરાસન
- ગુપ્તાસન
- વજ્રાસન
- વૃક્ષાસન
- તાડાસન
- પદ્માસન
સાદી ભાષામાં જો જોઈએ, તો હઠ યોગ પ્રાચીન યોગશૈલીનો સૌથી શક્તિશાળી સ્વરૂપ છે કારણ કે તેને બળ અને સંયમ સાથે અભ્યાસ કરવો પડે છે.
હઠ યોગનું આધ્યાત્મિક મહત્વ
કુંભ મેળામાં આવતા મોટા ભાગના નાગા સાધુઓ અને સંત-મહાત્માઓ હઠ યોગનો અભ્યાસ કરે છે. તેનું મુખ્ય કારણ છે કે તે દૈવી શક્તિઓનું આશીર્વાદરૂપે પ્રાપ્ત કરવું.
હઠ યોગના લાભ
- મનના ધ્યાને સુધારણું
- શારીરિક શક્તિ અને સહનશીલતામાં વધારો
- જ્ઞાન અને આદરશીલતાની વૃદ્ધિ
હઠ યોગ જીવનમાં બાલન્સ લાવવા માટે અને આધ્યાત્મિક શાંતિ મેળવવા માટે અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે.
