Mahakumbh 2025: સ્વતંત્ર ભારતનો પ્રથમ કુંભ મેળો ક્યારે અને ક્યાં યોજાયો હતો?
મહાકુંભ 2025: 13મી જાન્યુઆરીથી પ્રયાગરાજમાં મહાકુંભનું આયોજન થવા જઈ રહ્યું છે. જેમાં દેશ-વિદેશથી પણ શ્રદ્ધાળુઓ આસ્થાપૂર્વક સ્નાન કરવા આવશે. અવાર-નવાર પ્રયાગરાજમાં મહાકુંભનું આયોજન થતું હોવાની ચર્ચા છે, પરંતુ શું તમે જાણો છો કે સ્વતંત્ર ભારતનો પહેલો કુંભ ક્યારે અને કયા સ્થળે યોજાયો હતો. ચાલો તમને જણાવીએ…
Mahakumbh 2025: 13મી જાન્યુઆરીથી પ્રયાગરાજમાં મહાકુંભનું આયોજન કરવામાં આવી રહ્યું છે. આ 45 દિવસ સુધી ચાલશે. આ મહાકુંભ 26 ફેબ્રુઆરીએ મહાશિવરાત્રીના શાહી સ્નાન સાથે સમાપ્ત થશે. 2025 ના મહાકુંભ વિશે ઘણી વાતો છે, પરંતુ શું તમે જાણો છો કે સ્વતંત્ર ભારતમાં પ્રથમ કુંભનું આયોજન ક્યાં અને કયા વર્ષે કરવામાં આવ્યું હતું. ચાલો જાણીએ સ્વતંત્ર ભારતના પ્રથમ કુંભ વિશે વિગતવાર…
પ્રયાગરાજમાં થયો હતો મેળો
આજાદી પહેલાં અંગ્રેજી સરકારે પણ કુંભ, અર્ધકુંભ અને માઘ મેળાનું આયોજન કરાવતું. આ દરમ્યાન ઇંગ્લેન્ડમાંથી અધિકારીઓ આવતા, જે આ મેળાનું સંચાલન અને વ્યવસ્થાપન જોયતું. જ્યારે ભારત આઝાદ થયું, ત્યારબાદ પ્રથમ કુંભના આયોજનની વાત કરીએ તો આ મેળો પ્રથમ વખત 1954માં પ્રયાગરાજમાં યોજાયો હતો.
પી.એમ. નેહરૂએ કર્યો હતું સ્નાન
આ કુંભ મેળાના આયોજન માટે મહિનાઓ પહેલા તૈયારીઓ શરૂ થઈ હતી. આ પ્રસંગે દેશના પ્રથમ પ્રધાનમંત્રી જવાહરલાલ નેહરૂ અને રાષ્ટ્રપતિ રાજેન્દ્ર પ્રસાદ હાજર રહ્યા હતા. પી.એમ. જવાહરલાલ નેહરૂએ મૌની અમાવસ્યાના દિવસે સંગમના કાંઠે સ્નાન કર્યું હતું. તે દરમ્યાન એક હાથી નિયંત્રણ બહાર જતાં દુર્ઘટના બની હતી. કહેવામાં આવે છે કે તે દુર્ઘટનામાં 500 લોકોના જીવ ગયા હતા. ત્યારબાદ કુંભ મેળામાં હાથીના પ્રવેશ પર પ્રતિબંધ લગાવવામાં આવ્યો હતો.
વીઆઈપીની પ્રવેશ પર પ્રતિબંધ
આ દુર્ઘટના બાદ, પ્રધાનમંત્રી જવાહરલાલ નેહરુએ મુખ્ય સ્નાન પર્વો દરમિયાન વીઆઈપીજના સંગમમાં પ્રવેશ પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો આદેશ આપ્યો હતો. આજદિન સુધી અર્ધકુંભ, કુંભ અને મહાકુંભના મુખ્ય સ્નાન પર્વો પર વીઆઈપીજની પ્રવેશ પર પ્રતિબંધ યથાવત છે. આઝાદી પછી પ્રયાગરાજમાં યોજાયેલા આ કુંભમાં આશરે 12 કરોડ લોકો ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.
કુંભના આયોજનની વ્યવસ્થા
આ કુંભની તૈયારીઓનું નિરીક્ષણ તે સમયના ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્ય પ્રધાન ગોવિંદ બલ્લભ પંતે નાવ દ્વારા અને પગપાળા કરી લીધું હતું. કહેવામાં આવે છે કે આ કુંભમાં શ્રદ્ધાળુઓના ઈલાજ માટે સંગમના કાંઠે સાત તાત્કાલિક હોસ્પિટલ બનાવવામાં આવી હતી. ભુલાયેલા લોકોને મળાવવા અને ભીડને માહિતી આપવા માટે લાઉડસ્પીકર્સ પણ મૂકવામાં આવ્યા હતા. સાથે જ પ્રકાશની સુવિધા માટે કુંભમાં 1000 સ્ટ્રીટ લાઈટો લગાવવામાં આવી હતી.
