Dragon Fruit Farming : ખેતરમાં 36 પ્રકારના ફળ ઉગાવી રહી મહિલા ખેડૂત સરિસ, જે માત્ર ડ્રેગનફ્રૂટમાંથી વાર્ષિક રૂ. 6.5 લાખ કમાય
ડ્રેગન ફ્રૂટની ખેતીની ખાસિયત એ છે કે તેમાં ઓછા પાણીની જરૂર પડે છે અને રખડતા પ્રાણીઓ પાકને નુકસાન પહોંચાડવામાં અસમર્થ
સરિસ સિંહે ખેડૂત મહિલાઓને પ્રેરણા આપી છે, તેમની નવીનતાએ મિર્ઝાપુર અને સોનભદ્ર જિલ્લાના અનેક લોકોને આ દિશામાં આગળ વધવા પ્રોત્સાહન આપ્યું
Dragon Fruit Farming : સરિસ સિંહની વાર્તા સંઘર્ષ, નવીનતા અને મહેનતનું ઉદાહરણ છે. તેમની બહુ-પાક ખેતી અને ડ્રેગન ફ્રૂટની સફળતાએ સાબિત કર્યું કે પડકારોનો સામનો કર્યા પછી પણ ખેતીને નફાકારક બનાવી શકાય છે. તેમનું જીવન દરેક ખેડૂત માટે પ્રેરણા છે જે પોતાની જમીન અને મહેનતના બળ પર આત્મનિર્ભર બનવા માંગે છે. મિર્ઝાપુર જિલ્લાના બગોરા ગામની રહેવાસી સરિસ સિંહે પોતાની મહેનત અને દૂરંદેશીથી ન માત્ર પોતાને આત્મનિર્ભર બનાવ્યા, પરંતુ તે વિસ્તારની મહિલા ખેડૂતો માટે પણ પ્રેરણા બની. તેમની જીવનકથા ખેતીમાં સંઘર્ષ, નવીનતા અને આત્મનિર્ભરતાનું ઉદાહરણ આપે છે.
પ્રેમ લગ્ન અને જીવન સંઘર્ષ
1991 માં, અલ્હાબાદમાં તેના 12મા ધોરણના અભ્યાસ દરમિયાન, સમાજના વિરોધનો સામનો કરતી સરિસ સિંહે વિદ્યા શંકર સિંહ સાથે લગ્ન કર્યા અને તેમને જીવનસાથી તરીકે પસંદ કર્યા. લગ્ન પછી, આર્થિક સમસ્યાઓ અને પરિવારના સમર્થનના અભાવ હોવા છતાં, તેણે નોકરી તરફ ધ્યાન ન આપ્યું અને ખેતીને પોતાની આજીવિકાનું સાધન બનાવ્યું. ખેતી પ્રત્યેનો તેમનો જુસ્સો અને નવીનતાએ તેમને આગળનો માર્ગ બતાવ્યો.
બહુ-પાકની ખેતી અને બાગાયતમાંથી આવક
સરિસ સિંહે એક પાક પર નિર્ભર રહેવાને બદલે બહુવિધ ખેતી અપનાવી. તેમના ખેતરમાં કેરી, જામફળ, આમળા, સાપોટા અને લીંબુ જેવા 36 પ્રકારના ફળના છોડ છે. આ સાથે, તેણે માછલી ઉછેર અને કડકનાથ ચિકન ઉછેર જેવા સાહસો પણ ઉમેર્યા, જે તેમને આખા વર્ષ દરમિયાન સ્થિર આવક આપે છે.
ડ્રેગન ફ્રુટ ની ખેતી નો સફર
2022 માં, સરિસ સિંહે બાગાયત વિભાગના સહયોગથી 1.25 એકરમાં ડ્રેગન ફ્રૂટની ખેતી શરૂ કરી. 400 થાંભલાઓ પર લગાવવામાં આવેલા છોડની કિંમત અંદાજે 2.5 લાખ રૂપિયા હતી, જેમાંથી 30,000 રૂપિયાની સબસિડી મળી હતી. 14 મહિનાની અંદર એક થાંભલાએ 10-15 કિલો ફળોનું ઉત્પાદન શરૂ કર્યું.
હવે ઉપજ 40 ક્વિન્ટલ પ્રતિ એકર છે, જે 6.5 લાખ રૂપિયા સુધીની વાર્ષિક આવક પેદા કરી રહી છે. ડ્રેગન ફ્રુટની ખેતીની વિશેષતા એ છે કે તેમાં ઓછા પાણીની જરૂર પડે છે અને રખડતા પ્રાણીઓ પાકને નુકસાન પહોંચાડવામાં સક્ષમ નથી.
તેમજ લસણ, આદુ અને ડુંગળીને આંતરખેડ તરીકે ઉગાડીને રૂ. 1-1.5 લાખની વધારાની આવક થાય છે. સરિસ સિંહનું કહેવું છે કે તેમના વિસ્તારમાં પાણીની અછત એક મોટો પડકાર છે. આ હોવા છતાં, ડ્રેગન ફળની ખેતીએ તેમને આ સમસ્યાનો સામનો કરવામાં મદદ કરી. ડ્રેગન ફ્રૂટની ખેતીમાં ઓછા ખાતર અને પાણીની જરૂર પડે છે, જેના કારણે તેની કિંમત પણ ઓછી રહે છે.
બાળકોનું શિક્ષણ અને કુટુંબનું યોગદાન
ખેતીની સાથે સરિસ સિંહે પોતાના બાળકોના ઉચ્ચ શિક્ષણ પર પણ ધ્યાન આપ્યું. આજે તેના બે બાળકો યુરોપમાં કામ કરે છે. આ સફળતામાં તેમના પતિ વિદ્યાશંકર સિંહનો મહત્વનો ફાળો હતો, જેમણે તેમને દરેક પગલે સાથ આપ્યો.
સરિસ સિંહની સફળતાએ મિર્ઝાપુર અને સોનભદ્ર જિલ્લાના મહિલા ખેડૂતોને ડ્રેગન ફ્રૂટની ખેતી કરવા માટે પ્રેરિત કર્યા છે. બાગાયત અધિકારી મેવા રામના જણાવ્યા અનુસાર, આ જિલ્લાઓમાં 200 એકરથી વધુ જમીન પર ડ્રેગન ફ્રૂટની ખેતી કરવામાં આવી રહી છે અને તેમાં 250થી વધુ ખેડૂતો જોડાયા છે.
