Mahakumbh 2025: તેની સ્થાપના 500 વર્ષ પહેલા થઈ હતી, જાણો શા માટે દિગંબર આની અખાડા અન્ય અખાડાઓથી અલગ છે.
દિગંબર અની અખાડાનો ઈતિહાસઃ પ્રયાગરાજમાં 13મી જાન્યુઆરીથી મહાકુંભનું આયોજન કરવામાં આવી રહ્યું છે. જેમાં દેશના 13 મોટા અખાડાઓના ઋષિ-મુનિઓ ભાગ લેશે. આ અખાડાઓમાંથી એક શ્રી દિગંબર આની અખાડા છે. આ અખાડાની સ્થાપના ક્યાં કરવામાં આવી હતી? આ અખાડાનું મુખ્ય મથક ક્યાં આવેલું છે? આ અખાડામાં અત્યારે કેટલા સંતો-મુનિઓ છે? ચાલો આ બધી બાબતો વિશે વિગતવાર જાણીએ.
Mahakumbh 2025: 13 જાન્યુઆરીથી પ્રયાગરાજમાં યોજાનારા મહાકુંભમાં દેશના 13 મુખ્ય અખાડાઓમાંથી ઋષિ-મુનિઓનો મેળાવડો થશે. આ મહાકુંભમાં તમામ 13 અખાડાઓ ભાગ લેવાના છે. આ વખતે મહાકુંભમાં કુલ 6 શાહી સ્નાન થશે. અખાડાઓના ઋષિ-મુનિઓની હાજરી આ શાહી સ્નાનની ભવ્યતા હશે. મહાકુંભમાં ભાગ લેવા જઈ રહેલા 13 અખાડાઓમાં શૈવ અને વૈષ્ણવ બંને સંપ્રદાયોને અનુસરતા સંતો છે. અમે તમને આમાંથી એક વૈષ્ણવ સંપ્રદાયના શ્રી દિગંબર અની અખાડા વિશે જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ.
અયોધ્યામાં સ્થાપના
દિગંબર અણી અખાડાની સ્થાપના અયોધ્યામાં કરવામાં આવી હતી. જોકે હાલમાં તેનું મુખ્યાલય ગુજરાતના સાબરકાંઠામાં છે. આ અખાડાની સ્થાપનાકાળ ચોક્કસ નથી, પરંતુ કહેવામાં આવે છે કે ધર્મની રક્ષા માટે લગભગ 500 વર્ષ પહેલાં તેની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. હાલમાં આ અખાડામાં બે લાખથી વધુ વૈષ્ણવ સંતો છે. આ સાથે આ અખાડાના દેશભરમાં લગભગ 450થી વધુ મઠ અને મંદિરો છે. આ અખાડામાં સર્વોચ્ચ પદ શ્રીમહંતનું હોય છે. આ પદ માટે મહાકુંભના સમયે દર 12 વર્ષે લોકતાંત્રિક પ્રક્રિયાથી ચૂંટણી થાય છે.
વૈષ્ણવ સંપ્રદાયનું મુખ્ય અખાડું
દિગંબર અણી અખાડો વૈષ્ણવ સંપ્રદાયના ત્રણ મુખ્ય અખાડાઓમાંનો એક માનવામાં આવે છે. આ અખાડાના સાધુઓ સફેદ વસ્ત્ર ધારણ કરે છે. તેમના મસ્તકે ઊર્ધ્વપુંડ્ર (તિલક) લાગેલું હોય છે અને તેમની જટાઓ હોય છે. આ કારણે દિગંબર અણી અખાડાના સાધુઓ શૈવ સંપ્રદાયના સાધુ સંતોથી અલગ દેખાય છે. શૈવ સંપ્રદાયના સાધુઓના મસ્તકે ત્રિપુંડ્ર (ત્રિશૂલના આકારનો તિલક) હોય છે. આ અખાડાનું ધર્મધ્વજ પાંચ રંગોનું હોય છે, જેમાં હનુમાનજીની તસવીર હોય છે. ધર્મધ્વજની રચના અન્ય અખાડાઓથી જુદી છે. આ સમયે દિગંબર અણી અખાડાના પ્રમુખ શ્રી કૃષ્ણદાસ મહારાજ છે.
અખાડાઓની સ્થાપનાનું શું હતું હેતુ?
આદિ ગુરુ શંકરાચાર્યએ સાત મુખ્ય અખાડાઓની સ્થાપના કરી હતી. તેમાં મહાનિર્વાણી, નિરંજની, જૂના, અટલ, આવાહન, અગ્નિ અને આનંદ અખાડાનો સમાવેશ થાય છે. આ અખાડાઓની સ્થાપનાનું મુખ્ય હેતુ હિન્દુ ધર્મ અને તેને માનનારા લોકોની રક્ષા કરવી અને ધાર્મિક કાર્યોને પ્રોત્સાહન આપવું હતું. સમય સાથે અખાડાઓની સંખ્યા વધીને 13 થઈ ગઈ છે. આ બધા અખાડાઓ શૈવ, વૈષ્ણવ અને ઉદાસીન સંપ્રદાયોમાં વહેંચાયેલા છે.
મહાકુંભના શાહી સ્નાનમાં આ અખાડાઓની ભવ્ય ઝાંખીઓ આ તહેવારને ખાસ ઓળખ આપે છે.
