Mahakumbh 2025: આ અખાડામાં 70 ટકા સાધુઓ ઉચ્ચ શિક્ષણ ધરાવે છે, પ્રોફેસરો અને ડોક્ટરો પણ સાધુ છે.
નિરંજની અખાડાઃ શ્રી પંચાયતી તપોનિધિ નિરંજની અખાડામાં સૌથી વધુ શિક્ષિત સાધુઓ છે. આ અખાડાના સાધુઓમાં પ્રોફેસરો, ડોકટરો અને પ્રોફેશનલ્સનો સમાવેશ થાય છે. આ અખાડો શૈવ પરંપરાનો છે. એવું પણ માનવામાં આવે છે કે આ અખાડો સૌથી અમીર અખાડાઓમાંનો એક છે. પ્રયાગરાજ અને તેની આસપાસના વિસ્તારોમાં શ્રી પંચાયતી તપોનિધિ નિરંજની અખાડાની પુષ્કળ સંપત્તિ છે.
Mahakumbh 2025: પ્રયાગરાજમાં 13 જાન્યુઆરીથી 26 ફેબ્રુઆરી સુધી મહાકુંભનું આયોજન થવા જઈ રહ્યું છે. આ મહાકુંભમાં દેશના કુલ 13 અખાડાઓમાંથી ઋષિ-મુનિઓનો મેળાવડો થશે. આ સંતો પવિત્ર નદીઓમાં શ્રદ્ધાથી ડૂબકી મારશે. આ અખાડાઓમાંથી એક નિરંજની અખાડા છે. આ અખાડા ભગવાન શિવના પુત્ર કાર્તિકેયને તેના પ્રિય દેવતા માને છે. હાલમાં નિરંજની અખાડાના મહામંડલેશ્વર ડૉ.સુમનાનંદ ગિરી છે. આ અખાડાનું મુખ્યાલય પ્રયાગરાજમાં છે. મહંત અને દિગંબરા સાધુ આ અખાડાના મહામંડલેશ્વર છે. ચાલો જાણીએ નિરંજની અખાડા વિશે…
નિરંજનિ અખાડા: ગુજરાતમાં સ્થાપના અને વિશિષ્ટતા
સ્થાપના અને મુખ્ય આશ્રમો:
- નિરંજનિ અખાડાની સ્થાપના:
નિરંજનિ અખાડાનું સ્થાપન **726 ઈસવી (વિક્રમ સંવત 960)**માં ગુજરાતના માંડવી ખાતે થયું હતું. - મુખ્ય આશ્રમ:
આ અખાડાના મુખ્ય આશ્રમ ઉજ્જૈન, હરિદ્વાર, ત્રયંબકેશ્વર અને ઉદયપુરમાં સ્થિત છે. - ધર્મધ્વજ:
અખાડાની ધર્મધ્વજ ગેરુઆ રંગની છે, જે સાધુ જીવન અને સાધનાના પ્રતિકરૂપ છે. - સંપૂર્ણ નામ:
આ અખાડાનું પૂરૂં નામ છે શ્રી પંચાયતી તપોનિધિ નિરંજનિ અખાડા. - મુખ્ય કેન્દ્ર:
અખાડાનું મુખ્ય કેન્દ્ર માયાપુર, હરિદ્વારમાં છે.
શક્તિશાળી અને પ્રભાવશાળી:
- નિરંજનિ અખાડાને જુના અખાડા પછી સૌથી શક્તિશાળી અખાડા માનવામાં આવે છે.
- આ અખાડાની ધર્મિક અને આધ્યાત્મિક પરંપરા શૈવ પરંપરાને અનુસરતી છે.
પાઠશાળા અને ઉચ્ચ શિક્ષણ:
- ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવેલ સાધુઓ:
- નિરંજનિ અખાડાની વિશિષ્ટતા એ છે કે તે સાધુઓમાં પrofessor, ડોક્ટર, અને વ્યાવસાયિક લોકોનો સમાવેશ થાય છે.
- અખાડાના 70 ટકા સાધુઓએ ઉચ્ચ શિક્ષણ પ્રાપ્ત કર્યું છે.
- કેટલાક સાધુઓએ તો આઈઆઈટી (IIT) જેવી પ્રતિષ્ઠિત સંસ્થાઓમાંથી અભ્યાસ કર્યો છે.
- શિક્ષણમાં આગવું સ્થાન:
આ અખાડાને શિક્ષિત સાધુઓની સંખ્યા માટે સર્વોચ્ચ સ્થાન આપવામાં આવે છે.
ધનસંપત્તિ અને પ્રભાવ:
- નિરંજનિ અખાડાને સૌથી ધનાઢ્ય અખાડાઓમાં ગણવામાં આવે છે.
- તેમના શૈક્ષણિક સાધુઓ અને વૈશ્વિક ભક્તિ સંબંધોની લીધે આ અખાડાનું વિશેષ પ્રભાવ છે.
1000 કરોડથી વધુ સંપત્તિ:
- અખાડાની સંપત્તિ:
- પ્રયાગરાજ અને આજુબાજુના વિસ્તાર:
શ્રી પંચાયતી તપોનિધિ નિરંજનિ અખાડાની પાસે મઠો, મંદિરો અને જમીન સમેટ બેશુમાર સંપત્તિ છે.
આ સંપત્તિઓની કિંમત 300 કરોડથી વધુ ગણવામાં આવે છે. - અન્ય રાજ્યોમાં આવેલી સંપત્તિ:
જો બાકીના રાજ્યોની સંપત્તિઓ સાથે મેળવીને ગણતરી કરીએ, તો આ સંપત્તિ 1000 કરોડથી વધુ છે.
- પ્રયાગરાજ અને આજુબાજુના વિસ્તાર:
- અખાડાના સંન્યાસીઓ અને પદાધિકારીઓ:
- નાગા સંન્યાસીઓની સંખ્યા: 10,000 થી વધુ.
- મહામંડલેશ્વર: 33.
- મહંત અને શ્રીમહંત: 1000થી વધુ.
કુંભમાં સંપૂર્ણ સંન્યાસ દીક્ષા:
- દીક્ષા પરંપરા:
- અખાડામાં જોડાતા લોકોને સ્થાયી અને અસ્થાયી દીક્ષા બંને પ્રકારની પરંપરા છે.
- ગૃહસ્થ જીવનમાંથી આવનારા:
- પ્રથમ તેમને અસ્થાયી દીક્ષા આપવામાં આવે છે.
- આ સમયે તેમના આધી ચોટી કાપી ને પૃષ્ઠભૂમિ અને લાયકાત તપાસવામાં આવે છે.
- જો યોગ્યતા ન મળી આવે, તો તેમને પાછા ઘેર મોકલી દેવાય છે.
- સંન્યાસ માટે લાયકાત મેળવનાર:
- જેઓ સંન્યાસ જીવન માટે યોગ્યતા દાખવે છે, તેમને કુંભના પ્રસંગે સંપૂર્ણ સંન્યાસ દીક્ષા આપવામાં આવે છે.
- સંન્યાસ માટે લાયકાત મેળવનાર:
સંપત્તિ અને પરંપરાના પ્રભાવ:
શ્રી પંચાયતી તપોનિધિ નિરંજનિ અખાડા માત્ર સંપત્તિમાં ધનિક નથી, પરંતુ તેની પ્રાચીન સંન્યાસ પરંપરા અને આધ્યાત્મિક દિશામાં યોગદાન માટે પણ પ્રખ્યાત છે.
નિષ્કર્ષ:
આ અખાડા માત્ર ધનવાન નથી, પણ તેનો મુખ્ય મકસદ સંન્યાસ જીવનના ગુણોનો પ્રચાર કરવો અને આધ્યાત્મિકતાને બળ આપવો છે.
