Bagnath temple: આ બાગનાથ મંદિર ખૂબ જ સુંદર છે, ખીર-ખીચડી મહાદેવને ચઢાવવામાં આવે છે, વાર્તા રસપ્રદ છે.
ઉત્તરાખંડના બાગેશ્વરમાં બાગનાથ તરીકે જાણીતું શિવ મંદિર છે, જે રાજ્યનું એકમાત્ર દક્ષિણમુખી શિવ મંદિર છે. આમાં શિવશક્તિની જળ લહેર પૂર્વ દિશામાં હોય છે. આ પ્રાચીન શિવ મંદિર પોતાની અંદર ઘણી ધાર્મિક માન્યતાઓ અને પૌરાણિક ઇતિહાસ ધરાવે છે. ચાંદ વંશના રાજાઓનો પણ બાગનાથ મંદિર સાથે અતૂટ સંબંધ હતો. સરયુ, ગોમતી અને સરસ્વતી નદીઓના સંગમ પર સ્થિત આ મંદિરને માર્કંડેય ઋષિનું પવિત્ર સ્થાન માનવામાં આવે છે.
પૌરાણિક કથાઓમાં એવી માન્યતા છે કે ભગવાન શંકર અહીં વાઘના રૂપમાં નિવાસ કરે છે. બાગનાથ મંદિરનું નિર્માણ ચાંદ વંશના રાજા લક્ષ્મી ચંદે 1602માં કરાવ્યું હતું. મંદિર પાસે ભૈરવનાથનું મંદિર બનાવવામાં આવ્યું છે. આ મંદિરના દ્વારપાળ તરીકે બાબા કાલભૈરવ રહે છે. મંદિરના પૂજારીઓનું કહેવું છે કે પ્રાચીન સમયમાં ઋષિ વશિષ્ઠ ભગવાન બ્રહ્માના કમંડલમાંથી નીકળેલી મા સરયૂને તેમની કઠોર તપસ્યા દ્વારા લાવતા હતા.
તેમણે કહ્યું કે માર્કંડેય ઋષિ બ્રહ્મકાપાલીની પાસે તપસ્યામાં મગ્ન હતા. વશિષ્ઠ ઋષિએ તેમની તપસ્યા ભંગ થવાની ધમકીનો સામનો કરવાનું શરૂ કર્યું. ધીરે ધીરે તપસ્યાનું સ્થળ જળબંબાકાર થવા લાગ્યું. તપસ્યાના કારણે સરયૂ નદી આગળ વધી શકી નહીં. આવી સ્થિતિમાં તેણે ભગવાન શિવની પૂજા કરી. જે પછી ભોલેનાથ વાઘના રૂપમાં અને માતા પાર્વતી ગાયના રૂપમાં પ્રગટ થયા. ત્યારથી આ સ્થળ બાગનાથ તરીકે ઓળખાવા લાગ્યું.
બાગનાથ મંદિરમાં રાવળ જાતિના લોકો મુખ્ય પૂજારી છે. ભગવાન બાગનાથને પ્રસન્ન કરવા માટે તેમની પૂજા મુખ્યત્વે બેલપત્રથી કરવામાં આવે છે. પરંપરા અનુસાર અહીં કુમકુમ, ચંદન અને બાતાશા ચઢાવવામાં આવે છે. મહાદેવને ખીર અને ખીચડી પણ ચઢાવવામાં આવે છે.
દક્ષિણમુખી મંદિર હોવાને કારણે અહીં અન્ય જિલ્લાઓ અને રાજ્યોમાંથી પણ શ્રદ્ધાળુઓ સાવન મહિનામાં પૂજા કરવા આવે છે. જ્યાં બાગનાથ મંદિરની સ્થાપના કરવામાં આવી છે તે સ્થળ પહેલા બ્યાહરેશ્વર તરીકે ઓળખાતું હતું પરંતુ પાછળથી તેને બદલીને સમગ્ર જિલ્લાનું નામ બાગેશ્વર રાખવામાં આવ્યું.
એવી માન્યતા છે કે ભગવાન બાગનાથના મંદિરમાં આવનાર તમામ ભક્તોની મનોકામના ભગવાન શિવ પૂર્ણ કરે છે. સ્થાનિક લોકોનું માનવું છે કે ભગવાન બાગનાથની પૂજા કરવાથી પુત્ર પ્રાપ્ત થાય છે અને રોગોથી પણ મુક્તિ મળે છે.
