Budget 2024
Union Budget 2024: અગાઉ વરિષ્ઠ નાગરિકોને રેલ ટિકિટ પર વિશેષ ડિસ્કાઉન્ટ મળતું હતું. જો કે, કોવિડ રોગચાળા દરમિયાન કામગીરી બંધ થયા પછી ટ્રેનો ફરી દોડવા લાગી, ત્યારે આ છૂટછાટ લાગુ કરવામાં આવી ન હતી…
ભારતીય રેલ્વે દ્વારા મુસાફરી કરતા મુસાફરો, ખાસ કરીને વરિષ્ઠ નાગરિકોને આપવામાં આવતી ભાડામાં રાહત એક સળગતો મુદ્દો છે. તાજેતરમાં લોકસભાની ચૂંટણી વખતે પણ આ મુદ્દો સામે આવ્યો હતો. હવે બજેટ પહેલા, કોરોના સમયગાળાથી બંધ કરાયેલી આ મુક્તિની માંગ ફરી એકવાર તેજ બની છે. એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે વરિષ્ઠ મુસાફરો માટે ભાડામાં રાહત આ વર્ષના બજેટમાં પુનઃસ્થાપિત કરવામાં આવી શકે છે.
વરિષ્ઠ નાગરિકોને આટલું બધું ડિસ્કાઉન્ટ મળતું હતું
ભારતીય રેલ્વે દ્વારા મુસાફરી કરતા વરિષ્ઠ નાગરિકોને લાંબા સમયથી ભાડામાં રાહતનો લાભ મળી રહ્યો હતો. જોકે, માર્ચ 2020થી આ ડિસ્કાઉન્ટ બંધ થઈ ગયું છે. વરિષ્ઠ નાગરિકો ઉપરાંત મહિલાઓને આપવામાં આવતી છૂટ પણ ત્યારથી બંધ કરી દેવામાં આવી છે. તે પહેલા મહિલા વરિષ્ઠ નાગરિકોને ભાડામાં 50 ટકા ડિસ્કાઉન્ટ મળતું હતું જ્યારે પુરુષ અને ટ્રાન્સજેન્ડર વરિષ્ઠ નાગરિકોને 40 ટકા ડિસ્કાઉન્ટ મળતું હતું. રેલવે અનુસાર, 60 વર્ષ કે તેથી વધુ ઉંમરના પુરૂષો અને ટ્રાન્સજેન્ડર અને 58 વર્ષ કે તેથી વધુ ઉંમરની મહિલાઓને વરિષ્ઠ નાગરિક ગણવામાં આવે છે. તેઓ રાજધાની, શતાબ્દી, દુરંતો અને જન શતાબ્દી ટ્રેનો સહિત તમામ મેલ અને એક્સપ્રેસ ટ્રેનોમાં ભાડામાં છૂટ મેળવતા હતા.
સરકારે હજુ સુધી તેનો ઈરાદો દર્શાવ્યો નથી
કોવિડના સમયે, જ્યારે સમગ્ર દેશમાં લોકડાઉન હતું, ત્યારે ટ્રેનોના પૈડા પણ થોડા મહિનાઓ માટે થંભી ગયા હતા. તે પછી, જ્યારે ધીમે ધીમે ટ્રેનો ચલાવવાનું શરૂ થયું, ત્યારે વરિષ્ઠ નાગરિકો અને મહિલાઓને આપવામાં આવતી રાહતો પુનઃસ્થાપિત કરવામાં આવી ન હતી. હવે જ્યારે રોગચાળાનો સમયગાળો ઘણો પાછળ છે, ત્યારે સબસિડી પુનઃસ્થાપિત કરવાની સતત માંગ કરવામાં આવી રહી છે. જો કે, અત્યાર સુધી સરકારે સબસિડી પુનઃસ્થાપિત કરવાનો કોઈ ઈરાદો વ્યક્ત કર્યો નથી. સરકાર સબસિડી પુનઃસ્થાપિત કરવાની તરફેણમાં નથી તેવા અવારનવાર સંકેતો મળ્યા છે.
સરકાર આ સબસિડીનો તર્ક આપી રહી છે
કેન્દ્ર સરકારનું માનવું છે કે સરકાર પહેલાથી જ મુસાફરોને ભાડામાં ડિસ્કાઉન્ટ આપી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં વરિષ્ઠ નાગરિકો અને મહિલાઓને વધારાની છૂટ આપવાથી રેલવે પર બોજ વધશે. રેલ્વે મંત્રી અશ્વિની વૈષ્ણવે ગયા વર્ષે ડિસેમ્બરમાં કહ્યું હતું કે રેલ્વેએ 2019-20માં પેસેન્જર ટિકિટ પર સબસિડી તરીકે 59,837 કરોડ રૂપિયાની મોટી રકમ ખર્ચી છે. આ આંકડો તમામ મુસાફરો માટે ટિકિટ પર સરેરાશ 53 ટકા ડિસ્કાઉન્ટની સમકક્ષ છે.
સબસિડી ખતમ થવાથી રેલવેને આટલી કમાણી થઈ
તાજેતરમાં જ એક RTIમાં ખુલાસો થયો છે કે રેલ્વે વરિષ્ઠ નાગરિકોની સબસિડી બંધ કરીને મોટી આવક મેળવી રહી છે. જ્યારે RTI હેઠળ પૂછવામાં આવ્યું ત્યારે રેલવેએ પોતે કહ્યું હતું કે 1 એપ્રિલ, 2022 અને 31 માર્ચ, 2023 વચ્ચે તેણે લગભગ 8 કરોડ વરિષ્ઠ નાગરિકોને છૂટ આપી નથી. તેમાં અંદાજે 4.6 કરોડ પુરૂષો, 3.3 કરોડ મહિલાઓ અને 18,000 ટ્રાન્સજેન્ડરનો સમાવેશ થાય છે. આ સમયગાળા દરમિયાન રેલ્વેને વરિષ્ઠ નાગરિકો પાસેથી કુલ રૂ. 5,062 કરોડની આવક પ્રાપ્ત થઈ છે. તેમાં સબસિડી નાબૂદ થવાને કારણે મળેલા વધારાના રૂ. 2,242 કરોડનો સમાવેશ થાય છે.
