Budget 2024: નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ 23 જુલાઈએ બજેટ રજૂ કરશે. મોદી સરકારના ત્રીજા કાર્યકાળનું આ પહેલું બજેટ હશે. સરકાર દર વર્ષે બજેટ રજૂ કરે છે. પરંતુ વચગાળાનું બજેટ ચૂંટણી વર્ષમાં રજૂ કરવામાં આવે છે. ચૂંટણી પછી નવી સરકાર સંપૂર્ણ બજેટ રજૂ કરે છે. આવી સ્થિતિમાં તમારા માટે એ જાણવું જરૂરી છે કે સરકાર દર વર્ષે બજેટ શા માટે બનાવે છે. આનાથી શું ફાયદો? તો ચાલો તમને જણાવીએ કે શા માટે સરકારને દર વર્ષે બજેટ બનાવવું પડે છે. વાસ્તવમાં કેન્દ્રમાં સત્તામાં રહેલા રાજકીય પક્ષની પણ કેટલીક સામાજિક, રાજકીય અને આર્થિક જવાબદારીઓ હોય છે.
ભારત જેવા વૈવિધ્યસભર દેશમાં, દરેક નાગરિક વચ્ચે સમાન અને સમજદારીપૂર્વક સંસાધનોનું વિતરણ કરવું એ સરકારની મહત્વની જવાબદારી છે. જેમાં ઘણી બધી બાબતોનું ધ્યાન રાખવામાં આવે છે. આમાં સમાજમાં આર્થિક રીતે પછાત લોકોના ઉત્થાન, કૃષિ, નાણાકીય સમાવેશ, વ્યૂહાત્મક ક્ષમતામાં વધારો, શિક્ષણની સુવિધાઓ પૂરી પાડવા જેવી બાબતો પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. એટલા માટે દરેક સરકાર માટે બજેટ ખૂબ મહત્વનું માનવામાં આવે છે. બજેટ આર્થિક સ્થિરતા અને વિકાસને પ્રોત્સાહન આપે છે.
જાણો સરકાર માટે બજેટ શા માટે મહત્વનું છે
1. સંસાધનોની યોગ્ય ફાળવણી માટે
કોઈપણ સરકાર બજેટ બનાવતી વખતે નબળા ક્ષેત્રોની ઓળખ કરે છે. આ સંસાધનોની ફાળવણીમાં મદદ કરે છે. જે પણ બજેટ બનાવવાનું એક પાયાનું કારણ છે. એટલા માટે સરકાર માટે એ સુનિશ્ચિત કરવું મહત્વપૂર્ણ છે કે સરકાર દ્વારા મોકલવામાં આવેલ નાણાં જ્યાં તેની સૌથી વધુ જરૂર હોય ત્યાં પહોંચે. આ સાથે, ફાળવણી સરકારને કલ્યાણકારી નીતિઓ બનાવવામાં પણ મદદ કરે છે.
2. આર્થિક વિકાસ સુનિશ્ચિત થયેલ છે
આ સિવાય બજેટની મદદથી સરકાર વિવિધ સેક્ટરમાં ટેક્સના દરો શું હોવા જોઈએ તે નક્કી કરવામાં સક્ષમ છે. આ સાથે દેશના આર્થિક વિકાસમાં રોકાણ અને ખર્ચનો મોટો ફાળો પણ બજેટ દ્વારા જ નક્કી કરવામાં આવે છે. સરકાર કર રાહતો અને સબસિડી આપીને વધુ બચત અને રોકાણને પ્રોત્સાહન આપવાનો પ્રયાસ કરે છે.
3. બિઝનેસ વૃદ્ધિ માટે બજેટ મહત્વપૂર્ણ છે
એટલું જ નહીં, બિઝનેસના વિકાસમાં પણ બજેટ મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. એટલા માટે ઉદ્યોગ હંમેશા બજેટ પર નજર રાખે છે. બજેટ દ્વારા વિવિધ ક્ષેત્રોમાં સંસાધનોની વહેંચણી કરવામાં આવે છે. સરકાર તેની નીતિમાં ફેરફાર કરીને બિઝનેસ માલિકોને પ્રોત્સાહિત કરી શકે છે. તેનાથી દેશમાં આર્થિક સમૃદ્ધિ આવે છે અને વિકાસને વેગ મળે છે.
4. બજેટ દ્વારા અસમાનતા ઘટાડવાનો પ્રયાસ
આ સાથે સરકાર બજેટ દ્વારા આર્થિક અસમાનતા ઘટાડવાનો પ્રયાસ કરે છે. કારણ કે આર્થિક અસમાનતાને કોઈપણ અર્થતંત્ર માટે ખતરો ગણવામાં આવે છે. એટલા માટે સરકાર કલ્યાણકારી આર્થિક નીતિઓ દ્વારા આવા જોખમોને દૂર કરવાનો પ્રયાસ કરે છે. દેશના નબળા વર્ગોને બજેટ દ્વારા જ મદદ મળે છે.
5. PSU ની કામગીરી પર નિયંત્રણ
બજેટ દ્વારા, જાહેર ક્ષેત્રમાં કામ કરતા ઉદ્યોગોને પણ પ્રોત્સાહન આપવામાં આવે છે જે દેશના અર્થતંત્રમાં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપે છે. આ ઉદ્યોગો મોટી સંખ્યામાં લોકોને રોજગારી પૂરી પાડે છે. બજેટની મદદથી સરકાર આવી કંપનીઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી શકે છે અને તેમને પ્રોત્સાહન આપવા માટે યોગ્ય નીતિઓ લાગુ કરી શકે છે.
