Haj Yatra 2024 : દર વર્ષે વિશ્વભરમાંથી લાખો લોકો સાઉદી અરેબિયાના મક્કામાં હજ માટે એકઠા થાય છે. હજ એ ઇસ્લામના પાંચ કર્તવ્યોમાંનું એક છે. બાકીની ચાર ફરજો કલમ, રોઝા, નમાઝ અને ઝકાત છે. ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, દરેક શારીરિક અને આર્થિક રીતે સક્ષમ મુસ્લિમની જવાબદારી છે કે તે તેના જીવનમાં ઓછામાં ઓછું એકવાર આ ફરજ બજાવે. ઇસ્લામની માન્યતાઓ અનુસાર, પયગંબર ઇબ્રાહિમને અલ્લાહ દ્વારા એક તીર્થ સ્થળ બનાવવા અને તેને સમર્પિત કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું હતું. ઈબ્રાહીમ અને તેના પુત્ર ઈસ્માઈલે પથ્થરની એક નાની ઘન ઈમારત બનાવી. આને ખાવા કહે છે. મુસ્લિમો માને છે કે અલ્લાહે ઇસ્લામના છેલ્લા પયગંબર હઝરત મોહમ્મદને કાબાને તેની પાછલી સ્થિતિમાં લાવવા અને ત્યાં ફક્ત અલ્લાહની પૂજા કરવાની મંજૂરી આપવા કહ્યું હતું. ઈ.સ. 628 માં, પયગંબર મોહમ્મદે તેમના 1400 અનુયાયીઓ સાથે પ્રવાસ શરૂ કર્યો. ઇસ્લામની આ પ્રથમ યાત્રા બની અને આ યાત્રામાં પયગંબર ઇબ્રાહિમની ધાર્મિક પરંપરા પુનઃસ્થાપિત થઈ. આને હજ કહેવાય છે.
હજ યાત્રા 2024 ક્યારે છે?
વર્ષ 2024માં 14 જૂનથી 19 જૂન સુધી હજ યાત્રા કરવામાં આવશે. હજ 5 દિવસ લે છે અને ઈદ ઉલ અઝહા એટલે કે બકરીદ સાથે સમાપ્ત થાય છે.
હજ યાત્રાના નિયમો
થોડા સમય પહેલા સુધી માત્ર 18 વર્ષથી 65 વર્ષની વયના લોકો જ હજ પર જઈ શકતા હતા.
ભારતના કેસની વાત કરીએ તો, સામાન્ય રીતે બાળકો અને મહિલાઓને મહોરમની સાથે હજ પર જવાની મંજૂરી આપવામાં આવે છે. મહરમ એટલે સ્ત્રી યાત્રાળુની સાથે રહેતો પુરુષ સાથી, જે સમગ્ર હજ યાત્રા દરમિયાન મહિલા સાથે રહે છે.
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં 45 વર્ષથી વધુ ઉંમરની મહિલાઓને મેહરમ વગર હજ કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી છે. મહિલાઓને પાંચ મહિલાઓના સમૂહમાં હજ પર જવાની પરવાનગી આપવામાં આવી છે.
હજ પર ગયા પછી મુસ્લિમો શું કરે છે?
હજ યાત્રીઓ પહેલા સાઉદી અરેબિયાના જેદ્દાહ શહેર પહોંચે છે. ત્યાંથી તેઓ બસ દ્વારા મક્કા શહેરમાં જાય છે. પરંતુ મક્કા શહેરની આઠ કિલોમીટરની ત્રિજ્યામાં એકખાસ સ્થળ છે જ્યાંથી હજની સત્તાવાર પ્રક્રિયા શરૂ થાય છે. આ વિશિષ્ટ સ્થાનને મિખાત કહેવામાં આવે છે. હજ માટે જતા તમામ હજયાત્રીઓ ખાસ પ્રકારના કપડા પહેરે છે જેને ઇહરામ કહેવામાં આવે છે. જોકે કેટલાક લોકો ઘણા સમય પહેલા ઇહરામ પહેરે છે. ઇહરામ ટાંકા નથી પરંતુ તે સફેદ રંગનું કપડું છે. સ્ત્રીઓએ અહરામ પહેરવું જરૂરી નથી. તે પરંપરાગત સફેદ વસ્ત્રો પહેરે છે અને માથું ઢાંકે છે.
5 દિવસની હજ યાત્રા દરમિયાન કયા દિવસે શું થાય છે?
મક્કા પહોંચ્યા પછી મુસ્લિમો સૌ પ્રથમ ઉમરા કરે છે. ઉમરા એક નાની ધાર્મિક પ્રક્રિયા છે. હજ ચોક્કસ મહિનામાં કરવામાં આવે છે, પરંતુ ઉમરાહ વર્ષના કોઈપણ સમયે કરી શકાય છે. પરંતુ જે લોકો હજ પર જાય છે તેઓ સામાન્ય રીતે ઉમરાહ પણ કરે છે. જોકે આ જરૂરી નથી. હજ સત્તાવાર રીતે ઇસ્લામિક મહિનાની 8 તારીખે શરૂ થાય છે (ઇસ્લામ ધર્મ અનુસાર) જે આ વર્ષે 14 જૂન છે.
પ્રથમ દિવસ: ઇસ્લામિક 8મીએ, હાજી મીના શહેરમાં જાય છે, મક્કાથી લગભગ 12 કિલોમીટર દૂર, હાજી 8મીની રાત એટલે કે મીનામાં હજ યાત્રાનો પ્રથમ દિવસ વિતાવે છે.
બીજો દિવસ: બીજા દિવસે સવારે એટલે કે 9મીએ અરાફાતના મેદાનમાં પહોંચો. હજ યાત્રાળુઓ અરાફાતના મેદાનોમાં ઉભા રહે છે અને અલ્લાહને યાદ કરે છે અને તેમના પાપો માટે ક્ષમા માંગે છે અને તેઓ સાંજે શહેરમાં જાય છે અને નવમીની રાત્રે ત્યાં રોકાય છે.
ત્રીજો દિવસ: 10મીએ સવારે, પ્રવાસીઓ ફરીથી મીના શહેરમાં પાછા ફરે છે. તે પછી તેઓ એક ખાસ જગ્યાએ જાય છે અને પ્રતીકાત્મક રીતે શેતાનને પથ્થર મારે છે, જેને જમારત કહેવામાં આવે છે. શેતાનને પથ્થરમારો કર્યા પછી, યાત્રાળુઓ બકરી અથવા ઘેટાંનું બલિદાન આપે છે. તે પછી, પુરુષો તેમના માથા મુંડાવે છે અને સ્ત્રીઓ કેટલાક વાળ કાપે છે. તે પછી યાત્રાળુઓ મક્કા પાછા ફરે છે અને ખ્વાબાના સાત ફેરા કરે છે જેને ધાર્મિક રીતે તવાફ કહેવામાં આવે છે. આ દિવસે એટલે કે 10મીએ સમગ્ર વિશ્વમાં મુસ્લિમો ઈદ ઉલ અઝહા અથવા બકરીદનો તહેવાર ઉજવે છે.
ચોથો અને પાંચમો દિવસ: તવાફ પછી, હજ યાત્રાળુઓ મીના પાછા ફરે છે અને ત્યાં વધુ 2 દિવસ રોકાય છે. મહિનાની 12મી તારીખે છેલ્લી વખત હજ યાત્રીઓ કાબાનો તવાફ કરે છે અને પ્રાર્થના કરે છે. આ રીતે હજની પ્રક્રિયા પૂર્ણ થાય છે.
