Politics: “જો રામ કો લાયે હૈં, હમ ઉનકો લાયેંગે”અયોધ્યામાં રામ મંદિરની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા પછી આ સૂત્ર આખી ચૂંટણી દરમિયાન અયોધ્યાની ગલીઓમાં ગુંજતું રહ્યું. અયોધ્યામાં ભાજપ ક્યારેય હારશે એવું કોઈએ સપનામાં પણ નહોતું વિચાર્યું, પરંતુ જ્યારે અયોધ્યામાં રામ મંદિર બન્યું ત્યારે પૂજા કરતાં પ્રવાસન વધુ જોવા મળ્યું અને ભક્તો કરતાં ગુજરાતના બિલ્ડરો વધુ જોવા મળ્યા. જેના કારણે નાના-મોટા મકાનો, દુકાનો, ધર્મસ્થાનો, ભૂતકાળની યાદો સમાયેલી અને સાંસ્કૃતિક મૂળને જીવંત રાખતી દરેક વસ્તુનો નાશ થયો. ઉપરાંત, ગુજરાતના મોટા ઉદ્યોગપતિઓ કે જેમની પાસે મંદિર માટે વ્યવસાયનું મોડેલ હતું તેઓ જમીન ખરીદી અને પ્રવાસન દ્વારા પૈસા કમાવવા આ શહેરમાં આવ્યા હતા.
લોકોની ઈચ્છાઓ અને ભક્તિની લાગણીઓ બધુ જ ઝગઝગાટ હેઠળ દટાઈ ગયું, તેથી ચૂંટણી ગુસ્સામાં ફેરવાઈ ગઈ. તેના ઉપર, કોંગ્રેસના ન્યાયિક પત્રમાં અપમાનમાં ઈજા થઈ. બેરોજગારી અને મોંઘવારી વધવા લાગી. જ્ઞાતિના સમીકરણો તૂટવા લાગ્યા. ભાજપના પ્યાદા બનેલા લોકોએ હિન્દુત્વ પાર્ટીના ટેગ પહેરેલા દરેક મંત્રીને હરાવવાનું શરૂ કર્યું. ફૈઝાબાદની લોકસભા સીટ, જેમાં અયોધ્યાનો સમાવેશ થાય છે, જેના પર 2014થી ભાજપ પોતાનો ઝંડો લહેરાવી રહ્યું હતું, તેણે માત્ર તે સીટ જ ગુમાવી નહીં પરંતુ અયોધ્યા અને રામ મંદિરના જીવન અને પ્રતિષ્ઠાનું સમગ્ર રાજકારણના સમીકરણો ઉપતળે કરી દીધા.
બનારસમાં વડાપ્રધાન મોદીની જીત એટલી સંકોચાઈ ગઈ કે જો માત્ર 75 હજાર વોટ ટ્રાન્સફર થયા હોત તો કોંગ્રેસના અજય રાય ચાર દાયકા પછી બીજા રાજનારાયણ સાબિત થયા હોત. અયોધ્યાની સાથે સાથે દક્ષિણમાં પણ હિન્દુત્વ કામ કરતું નથી. પાર્ટી તામિલનાડુના રામનાથપુરમને બીજી કાશી તરીકે રજૂ કરવાની પોતાની રાજકીય ઈચ્છા પૂરી કરી શકી નથી.
ખરા અર્થમાં 2024ના જનાદેશે સ્પષ્ટ રીતે ભાજપને ત્રણ સંદેશો આપ્યા છે. પ્રથમ, જો દલિતો અને પછાત સમુદાયો એક થાય તો ભાજપનું સમગ્ર રાજકારણ ખતમ થઈ જશે. બીજું, હિંદુત્વના નામે રાજનીતિ કરવાની કે ભાજપને હિંદુ પાર્ટી કહીને મતોનું ધ્રુવીકરણ કરવાની મુદ્દતનો પણ અંત આવી ગયો છે. ત્રીજું, નરેન્દ્ર મોદી જે રીતે ભાજપને હંકારી રહ્યા છે તેનાથી જનતા સાથે ભાજપના સંબંધો ખતમ થઈ ગયા છે. તેના સ્પષ્ટ પરિણામો ઉત્તર પ્રદેશમાં જોવા મળ્યા. બીજી તરફ, પ્રાદેશિક પક્ષો તરફના સ્ટેન્ડે બાકીનું કામ પૂર્ણ કર્યું. મતલબ કે પહેલીવાર ભાજપની રાજકીય કરોડરજ્જુ પર જબરદસ્ત ઘા થયો છે.
આર્ટીકલ 370 નાબૂદ કરવા, અયોધ્યામાં રામ મંદિરનું નિર્માણ, સમાન નાગરિક સંહિતાના એજન્ડા પર કામ કરવા છતાં, જનતાએ ભાજપને ફંફોસવાનું ચાલુ રાખ્યું જેને નરેન્દ્ર મોદીએ પોતાનું કદ વધારવાની પદ્ધતિઓ દ્વારા એક નવી રાજનીતિને જન્મ આપ્યો. આપ્યો. જનતા આ સહન ન કરી શકી. મહત્વનું છે કે હિંદુત્વની એ જ પ્રયોગશાળા જેના આધારે ભાજપ ધીરે ધીરે રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘના માધ્યમથી ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર, મધ્યપ્રદેશ અને ઉત્તર પ્રદેશમાં સત્તામાં આવ્યું હતું, તેમાં મોટી ફાચર મરાઈ ગઈ છે. ઉત્તર પ્રદેશ અને મહારાષ્ટ્રમાં આ પ્રયોગશાળા સંપૂર્ણપણે નાશ પામી. લાંબા સમય બાદ ગુજરાતમાં ભાજપની હાર થઈ, જો કે ગુજરાતમાં કોંગ્રેસ માત્ર એક જ બેઠક જીતી શકી અને બે બેઠકો નજીવા માર્જિનથી હારી ગઈ, પરંતુ તેણે ગુજરાતમાં ભાજપની પ્રયોગશાળાને પણ ખુલ્લી પાડી દીધી.
મધ્યપ્રદેશ એક માત્ર એવું રાજ્ય હતું જ્યાં ભાજપે કોંગ્રેસના સૂપડા સાફ કરી દીધા છે. પરંતુ એ પણ સાચું છે કે મધ્યપ્રદેશમાં ભાજપની લાંબી ઇનિંગે દરેક જિલ્લામાં સ્વયંસેવકોનું એક જૂથ બનાવ્યું છે જેઓ ત્યાંના સમાજમાં એકીકૃત થવા સક્ષમ છે. આ સિવાય મધ્યપ્રદેશમાં કોંગ્રેસના શક્તિશાળી નેતાઓ જ સર્વોચ્ચ રહ્યા, તેથી કોંગ્રેસનું સંગઠન જમીન પરથી ગાયબ થઈ ગયું.
આ ચૂંટણીમાં ભાજપનું હિંદુત્વ ગાયબ થઈ ગયું તો બીજી તરફ અનામત અને બંધારણે ભાજપને સ્વેચ્છાએ કે અનિચ્છાએ ભીંસ મૂકી દીધો છે. સંઘની આખી રાજકીય તાલીમ શરણે થઈ ગઈ. સંઘની શાળામાં જે રીતે સામાજિક-આર્થિક મુદ્દાઓ ભણાવવામાં આવે છે, તે પણ હિન્દુ રાષ્ટ્રની વિભાવના પર આધારિત છે જ્યાં બધા હિન્દુ છે, બધા સમાન છે. કોઈપણ માંગ માત્ર એક હિંદુ તરીકે થવી જોઈએ અને જ્યારે કોઈ સ્વયંસેવક વડાપ્રધાન બને છે ત્યારે તેની દ્રષ્ટિ સમગ્ર દેશ માટે સમાન હોય છે. એટલે કે દલિત હોય કે આદિવાસી કે મુસ્લિમ, હિન્દુ સમાજનો દૃષ્ટિકોણ જાળવવો પડશે. આ શૈલી સંઘ સ્વયંસેવકોના જૂથ માટે કામ કરી શકે છે પરંતુ રાજકારણમાં નહીં કારણ કે ભારતમાં, સાંસદો માત્ર જનતાના પ્રતિનિધિ નથી. આ જ કારણ છે કે ઉત્તર પ્રદેશ-બિહાર-બંગાળ-રાજસ્થાન કે અન્ય કોઈપણ રાજ્યમાં આજે પણ જ્ઞાતિ-સમુદાયના મત તેમના જ સમુદાયના ઉમેદવારને જાય છે.
એવું માનવામાં આવે છે કે તેઓ તેમની જરૂરિયાતો તેમના પોતાના પર વાતચીત કરી શકે છે. આ જ કારણ છે કે ભારતમાં દરેક જાતિ અને ધર્મના રાજકારણને સ્થાન મળ્યું છે. પહેલીવાર જ્યારે મોદી સરકારે આ જગ્યા હડપ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો ત્યારે તે અચાનક બહુમતીના જાદુઈ આંકડાથી નીચે આવી ગઈ. હવે તે મોદી કે ભાજપની સરકાર નથી, પરંતુ એનડીએ છે કે નાયડુ-નીતિશ સરકાર કહીએ, જેઓ ન તો અયોધ્યામાં રામ મંદિરના પ્રાણપ્રતિષ્ઠા ગયા, ન તો આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું, પરંતું આ બન્ને નેતાઓનાં સહારે આજે ભાજપને સરકાર ચલાવવાનો વારો આવ્યો છે. દુશ્મન કા દુશ્મન અપના દોસ્ત હોતા હૈ એવી તરેહ પર ગઠબંધન બની તો ગયું છે પણ જોઈએ ક્યાં સુધી ચાલે છે
