આ ગામમાં એવા લોકો છે જે વાંસળી બનાવે છે અને ફરતા ફરતા વેચે છે. અહીંની વાંસળીની ધૂન અલગ છે. બિહારના તમામ જિલ્લાઓ ઉપરાંત અહીંની વાંસળી ઝારખંડ, યુપી ઉપરાંત નેપાળ અને ભૂતાન પણ જાય છે.
મુઝફ્ફરપુર: સામાન્ય રીતે એવું માનવામાં આવે છે કે જન્માષ્ટમી અથવા કૃષ્ણ અષ્ટમી એ હિન્દુઓનો તહેવાર છે અને લોકો દર વર્ષે તેમના કાન્હાની જન્મજયંતિની ઉજવણી માટે આતુરતાપૂર્વક રાહ જુએ છે. પરંતુ, બિહારના મુઝફ્ફરપુર જિલ્લામાં એક એવું ગામ છે જ્યાં મુસ્લિમ પરિવાર આખું વર્ષ જન્માષ્ટમીની રાહ જુએ છે. વાસ્તવમાં, મુઝફ્ફરપુરના કુધની બ્લોકના બડા સુમેરા મુર્ગિયા ચક ગામમાં 25 થી 30 મુસ્લિમ પરિવારો છે જે ચાર પેઢીઓ કે તેથી વધુ સમયથી વાંસળી બનાવી રહ્યા છે. તેઓ કહે છે કે જન્માષ્ટમીના અવસર પર તેમની વાંસળીનું વેચાણ વધી જાય છે. મુસ્લિમ ગામના લોકો કહે છે કે પેઢી દર પેઢી તેઓ વાંસળી બનાવતા આવ્યા છે અને પરિવાર ચલાવવાનું આ એકમાત્ર સાધન છે.
મોહમ્મદ આલમ 40 વર્ષથી વાંસળી બનાવે છે
વાંસળી બનાવવામાં કુશળ મોહમ્મદ આલમે લગભગ 40 વર્ષ પહેલાં તેના પિતા પાસેથી વાંસળી બનાવવાની કળા શીખી હતી અને ત્યારથી તે આ કામમાં વ્યસ્ત છે. તેમણે કહ્યું કે અહીં બનેલી વાંસળીની કોઈ તાકાત નથી. અહીંની વાંસળીની ધૂન અલગ છે. બિહારના તમામ જિલ્લાઓ ઉપરાંત અહીંની વાંસળી નેપાળ, ભૂતાનની સાથે ઝારખંડ, યુપીમાં પણ જાય છે. તેઓ કહે છે કે જન્માષ્ટમી દરમિયાન ભગવાન કૃષ્ણના સંગીતના વાદ્ય વાંસળીનું વેચાણ વધી જાય છે. દશેરાના મેળામાં પણ વાંસળીનું ખૂબ વેચાણ થાય છે. અહીંની વાંસળી રીડના લાકડામાંથી બનાવવામાં આવી છે. જેની ખેતી પણ અહીંના લોકો કરે છે. ગામમાં વાંસળી બનાવનાર નૂર મોહમ્મદ 12 થી 15 વર્ષની ઉંમરથી વાંસળી બનાવે છે. તેમણે કહ્યું કે નરહટને પહેલા છાલ અને સૂકવવામાં આવે છે, ત્યારબાદ તેની વાંસળી તૈયાર કરવામાં આવે છે.
એક પરિવાર એક દિવસમાં 100 થી વધુ વાંસળી બનાવે છે.
કહેવાય છે કે એક પરિવાર એક દિવસમાં 100 થી વધુ વાંસળી બનાવે છે. અહીં બનેલી વાંસળીની કિંમત 10 રૂપિયાથી લઈને 250 રૂપિયાથી લઈને 300 રૂપિયા સુધીની છે. આ ગામમાં એવા લોકો પણ છે જેઓ વાંસળી બનાવે છે અને ફરતા ફરતા વેચે છે. સામાન્ય રીતે એક વાંસળી બનાવવા માટે પાંચથી સાત રૂપિયાનો ખર્ચ થાય છે. એવું કહેવાય છે કે હવે રીડ છોડમાં ઘટાડો થયો છે, તેમ છતાં અહીંના લોકો પરંપરાગત રીતે રીડ વાંસળી બનાવે છે. વાંસળી બનાવવા માટે કારીગરો અન્ય જિલ્લાઓમાંથી પણ રીડ ખરીદે છે. વાંસળીના કારીગરો પોતાની કલાને જાળવવા માટે કોઈ મદદ કરતું ન હોવાની વેદના ભોગવી રહ્યા છે.
સરકાર તરફથી આ માંગ
તેમની માંગ છે કે સરકાર વતી તેમને આર્થિક સહાય આપવામાં આવે, જેથી આ કલાને લુપ્ત થતી બચાવી શકાય. વાંસળી બનાવતા કારીગરો માને છે કે તેમણે વર્ષોથી આ કળાને પોતાના દમ પર સાચવી રાખી છે, પરંતુ હવે તેનો વ્યવસાય વધારવા માટે સરકારની મદદની જરૂર છે. તેમને માત્ર રીડના લાકડાની જ નહીં પણ બજારની પણ જરૂર છે. જો કે, અહીંના કારીગરો આ જન્માષ્ટમીમાં એવા કાન્હાની શોધમાં છે, જે આ કારીગરો જ નહીં પણ અહીંની વાંસળી બનાવવાની કળાને પણ બચાવી શકે.
