જ્યારથી રશિયાએ યુક્રેન પર હુમલો કર્યો છે ત્યારથી અમેરિકાના નેતૃત્વમાં પશ્ચિમે તેના પર વિવિધ પ્રતિબંધો લગાવ્યા છે. રશિયાની તેલની નિકાસ રોકવા માટે પશ્ચિમી દેશોએ પણ ઘણા નિયંત્રણો લાદી દીધા છે. જોકે ભારતે રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવાનું ચાલુ રાખ્યું હતું.
ભારતીય કંપનીઓએ હવે રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવાનો નવો રસ્તો શોધી કાઢ્યો છે. મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ, BPCL અને નયારા એનર્જી રશિયન તેલ ખરીદવા માટે UAEની કરન્સી દિરહામનો ઉપયોગ કરી રહી છે. આ કંપનીઓ પશ્ચિમી પ્રતિબંધોથી બચવા માટે આવું કરી રહી છે.
બ્લૂમબર્ગના અહેવાલો અનુસાર, આ બાબતની સીધી જાણકારી ધરાવતા લોકોના જણાવ્યા અનુસાર, ખરીદદારોએ આ ચલણમાં કેટલાક વ્યવહારો શિફ્ટ કર્યા છે. ચોક્કસ વેપારીઓની માંગને આધારે ચુકવણી કાર્ગોથી કાર્ગો સુધી બદલાય છે. જોકે, રિલાયન્સ, બીપીસીએલ અને નાયરાએ આ અંગે તાત્કાલિક કોઈ ટિપ્પણી કરી નથી.
UAE ભારતીય ખરીદદારો અને રશિયન વિક્રેતાઓ બંનેને પ્રમાણમાં અનુમાનિત ચલણ (ડૉલર માટે પેગ્ડ) સાથે દિરહામ પ્રદાન કરે છે – સંભવિત પ્રતિબંધોની ગૂંચવણો વિના ગ્રીનબેક, યુએસ અને EU પ્રતિબંધોનું ઉલ્લંઘન કરતા સોદા પર પણ. સીધું ઉલ્લંઘન કરશો નહીં. ભારત UAE નો બીજો સૌથી મોટો વેપારી ભાગીદાર છે. અધિકારીઓ દિરહામ અને રૂપિયામાં વેપારને પ્રોત્સાહન આપવા માટે એક મિકેનિઝમ પર કામ કરી રહ્યા છે.
મોટાભાગના સોદા હજુ પણ ડોલરમાં છે
મોટા ભાગના તેલના સોદા હજુ પણ ડોલરમાં થઈ રહ્યા છે. ભારતના તેલ મંત્રીએ કહ્યું કે તેઓ તેલની ખરીદીમાં દિરહામના ઉપયોગથી અજાણ હતા.
“જો તમે મને સત્તાવાર રીતે પૂછો કે શું હું આ પેમેન્ટ ચેનલો વિશે જાણું છું, ના, હું નથી,” હરદીપ સિંહ પુરીએ સોમવારે બેંગલુરુમાં એક મુલાકાતમાં જણાવ્યું હતું. ચર્ચા કરવા માટે તૈયાર છે, તેમણે કહ્યું. ‘જરૂર પડશે તો વાત કરવી પડશે.’
જાન્યુઆરીમાં રશિયાથી તેલની આયાત રેકોર્ડ સ્તરે પહોંચી હતી
પીટીઆઈ ભાષા અનુસાર, જાન્યુઆરીમાં સતત ચોથા મહિને રશિયા પાસેથી ભારતની ક્રૂડ ઓઈલની ખરીદી પશ્ચિમ એશિયાના પરંપરાગત સપ્લાયર્સ કરતાં વધુ રહી છે. રિફાઈનરી કંપનીઓ ડિસ્કાઉન્ટ પર ઉપલબ્ધ રશિયન ક્રૂડ ઓઈલ સતત ખરીદી રહી છે. રુસો-યુક્રેન યુદ્ધની શરૂઆત પહેલા, ભારતની આયાતમાં રશિયન તેલનો હિસ્સો એક ટકાથી ઓછો હતો.
એનર્જી શિપમેન્ટ ટ્રેકર વોર્ટેક્સાના જણાવ્યા અનુસાર, જાન્યુઆરીમાં રશિયાથી ભારતની ક્રૂડ ઓઇલની આયાત વધીને 1.27 મિલિયન બેરલ પ્રતિ દિવસની રેકોર્ડ ઊંચી સપાટીએ પહોંચી છે. આ રીતે ભારતની આયાતમાં રશિયન ક્રૂડ ઓઈલનો હિસ્સો વધીને 28 ટકા થઈ ગયો છે. ચીન અને અમેરિકા પછી ભારત વિશ્વમાં ક્રૂડ ઓઈલનો ત્રીજો સૌથી મોટો આયાતકાર દેશ છે.
યુક્રેન પર રશિયાના આક્રમણ બાદ પશ્ચિમી પ્રતિબંધોને પગલે રશિયન તેલ સબસિડીવાળા ભાવે ઉપલબ્ધ છે. રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધની શરૂઆત પહેલા ભારતની આયાતમાં રશિયન ક્રૂડ ઓઈલનો હિસ્સો માત્ર 0.2 ટકા હતો. જાન્યુઆરી 2023માં તે વધીને 28 ટકા થઈ ગયો છે.
